Lepilemur nakrapiany

gatunek ssaka

Lepilemur nakrapiany[3] (Lepilemur hollandorum) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych (Lepilemuridae).

Lepilemur nakrapiany
Lepilemur hollandorum
Ramaromilanto, Lei Runhua, Engberg, S.E. Johnson, Sitzmann & Louis, 2009[1]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Rodzina

lepilemurowate

Rodzaj

lepilemur

Gatunek

lepilemur nakrapiany

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Budowa

edytuj

Głowa i tułów mierzą między 29,3 a 33,7 cm, ciało wieńczy ogon osiągający od 26,8 do 29,4 cm. Zwierzę waży około 1 kg. Czyni to lepilemura nakrapianego dużym przedstawicielem swego rodzaju[4].

Lepilemur nakrapiany jest istotnie nakrapiany. Głowa wraz z proksymalną częścią grzbietu i ramionami zabarwiona jest czerwono-szaro. Głowę zdobi ponadto pośrodkowa słabo wyrażona ciemniejsza smuga, w kolorze od ciemnego brązu do czerni. Sięga ona grzbietu, a niekiedy przybiera kształt odwróconej litery Y. Twarz jest szara z jaśniejszym brązem okolic uszu, mięsistych i wystających, oraz bródki, podobnej barwy jest szyja. Dalsza część ciała jest jaśniejsza, w kolorach szarobrązowych, po czym następuje ciemniejszy, ciemnobrązowy do czarnego ogon. Ręce i stopy ubarwione są szarobrązowo[4].

Systematyka

edytuj

Nowy gatunek opisano w 2009. Kreowali go Ramaromilanto, Lei, Engberg, Johnson, Sitzmann i Louis[2]. Jako miejsce typowe autorzy podali Madagaskar, prowincję Toamasina, rezerwat biosfery Tananara-Nord (po angielsku zwierzę nazywane jest Mananara-Nord Sportive Lemur). Badacze podali współrzędne miejsca typowego 16°18′S 49°47′E/-16,300000 49,783333[4]. Holotyp to dorosła samica schwytana 8 sierpnia 2004 roku przez międzynarodowy zespół biologów[1]. Całkowity genom (50ng/μl) samicy jest przechowywany w muzeum przy Texas Tech University, w Lubbock (sygnatura TTU-M 109031)[1]. Dwie biopsje – 2,0 mm z małżowiny usznej i 0,007 cm³ pełnej krwi – przechowywane w Omaha’s Henry Doorly Zoo and Aquarium w Omaha[5].

Nie wyróżnia się podgatunków[4].

W 2017 Lei et al. opublikowali analizę filogenetyczną, w której zbadano mtDNA 26 gatunków lepilemurów, potwierdzając monofiletyzm 25 linii i wykrywając klad Lepilemur mittermeieri + Lepilemur dorsalis. W efekcie uzyskano następujące drzewo[6] (uproszczono):



Loris tardrigradus, Nycticebus koukang



Perodictius potto, Galago senegalensis, Otolemur crassicaudatus




Daubentonia madagascariensis




Propithecus coquereli




Varecia variegata, Lemur katta, Eulemur






Lepilemur scottorum




Lepilemur hollandorum



Lepilemur seali






Lepilemur wrightae




Lepilemur fleuretae




Lepilemur mustelinus



Lepilemur betsileo, Lepilemur jamesorum









Lepilemur leucopus, Lepilemur putteri




Lepilemur hubbardorum, Lepilemur ruficaudatus



Lepilemur aeeclis, Lepilemur randrianasoloi








Lepilemur microdon




Lepilemur otto



Lepilemur edwardsi, Lepilemur grewcockorum







Lepilemur septentrionalis




Lepilemur ahmansonorum, Lepilemur sahalamazensis




Lepilemur dorsalis, Lepilemur mittermeieri




Lepilemur tymerlachsonorum




Lepilemur ankaranensis, Lepilemur milanoii













Etymologia

edytuj
  • Lepilemur: łac. lepidus ‘czarujący, elegancki’, od lepos, leporis ‘czar, urok’; rodzaj Lemur Linnaeus, 1758 (lemur)[7].
  • hollandorum: Dick i Mary Holland, para filantropów, która wspiera sztukę, naukę, edukację i badania, w tym pomoc dla młodym naukowców z Madagaskaru[5].

Tryb życia

edytuj

Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia. Jego rozrodu nie poznano. Wedle Schwitzera et al. (2013) w ogóle nie był badany w naturze[4]. IUCN szacuje pokolenie na 7 lat[2].

Rozmieszczenie geograficzne

edytuj

Lepilemur nakrapiany, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny[8], jest endemitem Madagaskaru. Posiada ograniczony zasięg występowania. Obserwowano go jedynie na północnym wschodzie wyspy, w rezerwacie biosfery Mananara-Nord[4]. IUCN podaje co prawda dwie lokalizacje, ale obie są parcelami lasu w obrębie rzeczonego rezerwatu[2]. Nie wiadomo, jakie są dokładne północna i południowa granica zasięgu występowania, wstępnie uznano, że występuje na południe od rzeki Fahambahy i Manamara oraz na północ od Sandratsio, Simianoa i Maningory. Badacze zauważają jednak konieczność przeprowadzenia dalszych badań w tym zakresie[4]. Zasięg obejmuje teren mniejszy niż 400 km². Tereny te leżą między 279 i 374 m nad poziomem morza[2].

Ekologia

edytuj

Siedliskiem lepilemura nakrapianego są nizinne lasy deszczowe. Schwitzer et al. nie dysponują szczegółowymi danymi na temat pożywienia konsumowanego przez gatunek, prawdopodobnie jest on liściożerny[4], podobnie jak i inne lepilemury[8].

Zagrożenia i ochrona

edytuj

Całkowita liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża[2].

IUCN w 2020 r. uznawała lepilemura nakrapianego za gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem. Wcześniej, w 2014, uznała gatunek za zagrożony wyginięciem[2], zgodnie z propozycją IUCN/SSC Lemur Red-Listing Workshop z 2012[4]. Uzasadnia to małym zasięgiem występowania, ponadto pofragmentowanym i cały czas ulegającym dalszemu niszczeniu działalnością ludzką. Co więcej, lepilemury należą do zwierzyny łownej i jadalnej, tym bardziej że w dzień śpią w dziuplach czy buszu, stanowiąc łatwą zdobycz. Tymczasem zasiedlany przez gatunek obszar leży w sąsiedztwie licznych domostw ludzkich. IUCN szacuje populację człowieka na 223 tysiące osób w 30 tysiącach domostw, co przy 0,22 lepilemura nakrapianego zabitego na domostwo w 2013 oznacza 6756 osobników zabijanych rocznie. Ponadto jego siedlisko niszczone jest przez wylesianie i rozwój rolnictwa, zwłaszcza plantacji wanilii i palm. Skutkuje to gwałtownym spadkiem liczebności gatunku, ocenianym przez IUCN na 80%[2].

Gatunek wymienia Załącznik I CITES. Występuje w jednym obszarze oficjalnie objętym ochroną, rezerwacie Mananara-Nord, co jednak nie chroni go przed destrukcją siedlisk ani polowaniami[2].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 11.
  2. a b c d e f g h i Louis, E.E., Bailey, C.A., Sefczek, T.M., Raharivololona, B., Schwitzer, C., Ratsimbazafy, J., Wilmet, L., Borgerson, C. & Golden, C. 2020, Lepilemur hollandorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-02-09] (ang.).
  3. Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  4. a b c d e f g h i Mananara-Nord Sportive Lemur, s. 82 w: Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
  5. a b Ramaromilanto i in. 2009 ↓, s. 15.
  6. Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).
  7. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 370, 1904. (ang.). 
  8. a b Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

Bibliografia

edytuj