Lepilemur pustelniczy
Lepilemur pustelniczy[2] (Lepilemur scottorum) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych (Lepilemuridae).
| Lepilemur scottorum | |
| Lei Runhua, Engberg, Andriantompohavana, McGuire, Mittermeier, Zaonarivelo, Brenneman & Louis, 2008 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
lepilemur pustelniczy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Budowa edytuj
Głowa i tułów mierzą między 25 a 28 cm, ciało wieńczy ogon osiągający od 25 do 29 cm. Zwierzę waży około 0,88 kg. Czyni to lepilemura pustelniczego średniej wielkości przedstawicielem swego rodzaju[3].
Futro jest długie i grube, na grzbiecie i brzuchu ubarwione jednolicie czerwonawobrązowo, rozciągając się na proksymalną część ogona, gdzie dystalnie przechodzi w odcień brązowoszary. Wyróżnia się jedynie ciemniejszy, czarny pośrodkowy pasek grzbietowy, rozmyty, przebiegający grzbietem do połowy ciała, jak też białawoszara twarz. Policzki i brwi są zupełnie białe. Umaszczenie rąk i stóp utrzymane jest w odcieniach czerwonawobrązowych[3].
Systematyka edytuj
Nowy gatunek opisano w 2008. Kreowali go Lei, Engberg, Andriantompohavana, McGuire, Mittermeier, Zaonarivelo, Brenneman i Louis[1]. Jako miejsce typowe autorzy podali Madagaskar, prowincję Antsiranana, Park Narodowy Masoala (po angielsku zwierzę nazywane jest Masoala Sportive Lemur). Badacze podali współrzędne miejsca typowego 15°40′S 49°57′E/-15,666667 49,950000[3].
Nie wyróżnia się podgatunków[3].
W 2017 Lei et al. opublikowali analizę filogenetyczną, w której zbadano mtDNA 26 gatunków lepilemurów, potwierdzając monofiletyzm 25 linii i wykrywając klad Lepilemur mittermeieri + Lepilemur dorsalis. W efekcie uzyskano następujące drzewo, na którym lepilemur pustelniczy stanowi grupę siostrzaną kladu tworzonego przez lepilemura nakrapianego (L. hollandorum) i brązowego (L. seali)[4] (uproszczono):
|
Perodictius potto, Galago senegalensis, Otolemur crassicaudatus | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tryb życia edytuj
Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia[3]. Sypia prawdopodobnie w dziuplach drzew[1]. Jego rozrodu nie poznano. Wedle Schwitzera et al. (2013) w ogóle nie był badany w naturze[3]. Zagęszczenie wynosi 25,2 osobników/km² w okolicy Ambodiforaha wedle badań z 2017 i 33 na km² wedle starszych badań z 1988[1].
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Lepilemur pustelniczy, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny[5], jest endemitem Madagaskaru. Posiada ograniczony zasięg występowania. Obserwowano go jedynie na północnym wschodzie wyspy, w Parku Narodowym Masoala. Wyznaczenie północnej i wschodniej granicy zasięgu gatunku wymaga dalszych badań[3]. IUCN szacuje powierzchnię zasięgu na 2544 km²[1].
Ekologia edytuj
Siedliskiem lepilemura pustelniczego są nizinne lasy deszczowe[3] i litoralne, zwłaszcza lasy obfite w Garcinia commersonii. Spotyka się go też w lasach częściowo zniszczonych działalnością człowieka, lecz nie tak obficie[1]. Schwitzer et al. nie dysponują szczegółowymi danymi na temat pożywienia konsumowanego przez gatunek, prawdopodobnie jest on liściożerny[3], podobnie jak i inne lepilemury[5], być może polega w znacznej mierze na Dalbergia[1].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Całkowita liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża[1].
Pierwszą ocenę statusu gatunku podjęła w lipcu 2012 IUCN/SSC Lemur Red-Listing Workshop, proponując status gatunku zagrożonego wyginięciem[3]. 2 lata później status ten przyjęto w IUCN. Zachowano go w ponownej ocenie z 2018 opublikowanej w 2020. Jako uzasadnienie IUCN podaje zasięg 2544 km², jego pofragmentowanie i postępujące niszczenie siedlisk, a także spadek liczebności dorosłej populacji. Do zagrożeń należy wylesianie, nękające cały Madagaskar, także wypalanie lasów i ich wyręb, rozwój rolnictwa, cyklony oraz polowanie przez ludzi (prawdopodobnie o niewielkim natężeniu, jako że ma gorzki smak, raczej zabijany oportunistycznie z procy), a być może także nielegalny zbiór Dalbergia na półwyspie Masoala[1].
Gatunek wymienia Załącznik I CITES. Występuje w jednym terenie chronionym, Parku Narodowym Masoala. Nie hoduje się go w niewoli[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j Eppley i inni, Lepilemur scottorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [dostęp 2023-11-22] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Masoala Sportive Lemur, s. 83 w: Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
- ↑ Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).
- ↑ a b Ch. Schwitzer, R.A. Mittermeier, E.E. Louis Jr. & M.C. Richardson, Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).