Zając alaskański

Zając alaskański
	Lepus othus
	Merriam, 1900
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	zajęczaki
Rodzina	zającowate
Rodzaj	zając
Podrodzaj	Lepus
Gatunek	zając alaskański
Synonimy
	Lepus poadromus Merriam, 1900; Lepus timidus tschuktschorum Nordquist, 1883;
	Lepus poadromus Merriam, 1900; Lepus timidus tschuktschorum Nordquist, 1883;
Podgatunki
	L. o. othus Merriam, 1900; L. o. poadromus Merriam, 1900; L. o. tschuktschorum Nordqvist, 1883;
	L. o. othus Merriam, 1900; L. o. poadromus Merriam, 1900; L. o. tschuktschorum Nordqvist, 1883;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zając alaskański^[6] (Lepus othus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae), zamieszkujący zachodnią Alaskę.

Zasięg występowania edytuj

Zając alaskański występuje w zależności od podgatunku^[7]:

L. othus othus – zachodnia Alaska (Stany Zjednoczone).
L. othus poadromus – półwysep Alaska (Stany Zjednoczone).
L. othus tschuktschorum – Półwysep Czukocki, północno-wschodnia Syberia (Rosja).

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1900 roku amerykański zoolog Clinton Hart Merriam nadając mu nazwę Lepus othus^[2]. Holotyp pochodził z St. Michaels, z Zatoki Nortona, w Alasce, w Stanach Zjednoczonych^[8].

Wcześniej trzy gatunki arktyczne (L. timidus, L. arcticus i L. othus) były zaliczane na podstawie cech morfologicznych do L. timidus^[7]. Potwierdza to również analiza genetyczna mtDNA, chociaż dowody oparte wyłącznie na mtDNA należy traktować ostrożnie^[7]. Istnieje również pogląd, że istnieją dwa gatunki: L. timidus w Starym Świecie i L. arcticus w Grenlandii, w północnej Kanadzie, na Alasce i półwyspie Czukczi w Rosji^[7]. Jeszcze inni taksonomowie uważają L. arcticus za konspecyficzny z L. timidus i różniący się od L. othus^[7]. Dopóki nie będą dostępne rozstrzygające dowody, te trzy taksony są uważane za odrębne gatunki z L. timidus w Starym Świecie, L. othus na Alasce i L. arcticus w północnej Kanadzie i Grenlandii^[7]. Granica zasięgu między L. timidus i L. othus nie jest wyraźna i może znajdować się w Cieśninie Beringa lub w rejonie Kołymy, w Rosji^[7]. Badania przeprowadzone w XXI wieku oparte na analizie filogenezy molekularnej sugerują, że występuje w Cieśninie Beringa, ale nadal zachodzi potrzeba dalszych, dokładniejszych badań^[7]. Jeśli zasięg występowania obejmuje takson tschuktschorum ze wschodniej Syberii, ma pierwszeństwo przed othus, ale przed zmianą nazwy należy przeanalizować okaz typowy tschuktschorum, aby potwierdzić jego status gatunkowy^[7]. Badania filogenetyczne sugerują, że populacje ze wschodniej Syberii są bliżej spokrewnione z L. timidus^[7]. Badania morfologiczne wykazały, że L. othus jest bliżej spokrewniony L. townsendii niż z innymi północnymi gatunkami z rodzaju Lepus^[7]. L. othus jest częściowo konspecyficzny z L. americanus na Alasce^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[7].

Etymologia edytuj

Lepus: łac. lepus leporis „królik, zając”^[9].
othus: w mitologii greckiej Otos (gr. Ώτος Ōtos, łac. Otus), był olbrzymem z rodu Aloadów^[10].
poadromus: gr. ποα poa, ποας poas „trawa, łąka”^[11]; -δρομος -dromos „-biegnący”, od τρεχω trekhō „biegać”^[12].
tschuktschorum: Półwysep Czukocki, Syberia^[13].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 570–620 mm, długość ogona 65–83 mm, długość ucha 90–91 mm, długość tylnej stopy 164–179 mm; masa ciała 3,9–4,8 kg^[14]. Tylne stopy ułatwiają poruszanie się po powierzchni śniegu. Używają ich również do obrony przed drapieżnikami. Ich uszy są krótsze niż u większości innych gatunków zajęcy, dzięki czemu tracą przez nie mniej ciepła w czasie zimy. Ich sierść w szacie letniej jest, z wyjątkiem spodu, koloru szaro-brązowego, natomiast w szacie zimowej przybiera w całości barwę białą^[15].

Ekologia edytuj

Zając alaskański występuje często w tundrze i na skalistych lub krzewiastych terenach, gdzie jego kamuflaż zapewnia ochronę przed drapieżnikami. Odżywia się roślinnością zielną. Aktywny jest głównie o świcie i zmierzchu. Do polujących na niego drapieżników należą lisy, niedźwiedzie polarne, rosomaki, łasice i ptaki drapieżne. Również ludzie polują na ten gatunek, chodź częściej dla futra i sportu niż mięsa^[15].

Zając alaskański jest samotnikiem i zwykle tylko w sezonie rozrodczym, w kwietniu i maju, tworzy grupy. Samica wydaje rocznie jeden miot, w którym znajduje się od 4 do 8 młodych. Zajączki rodzą się w czerwcu i lipcu, z pełną okrywą włosową i otwartymi oczyma, dzięki czemu są aktywne już wkrótce po urodzeniu^[15].

Przypisy edytuj

↑ Lepus othus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Merriam 1900 ↓, s. 28.
↑ Merriam 1900 ↓, s. 29.
↑ O.F. Nordqvist: Anteckningar och studier tili sibi-riska ishafskustens däggdjursfauna. W: A.E. Nordenskiöld: Vega-expeditionens vetenskapliga iakttagelser bearbetade af deltagare i resan och andra forskare. Cz. 2. Stockholm: F. & G. Beijers förlag, 1883, s. 84. (niem.).
↑ A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H. Johnston A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H., Lepus othus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-27] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 57. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Lepus (Lepus) othus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-15].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 373, 1904. (ang.).
↑ F.B. Stangl, P.G. Christiansen & E.J. Galbraith. Abbreviated guide to pronunciation and etymology of scientific names for North American land mammals north of Mexico. „Occasional papers”. 154, s. 10, 1993. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 180.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 76.
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 145. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Lisa DeBruine: Lepus othus Alaskan hare. Animal Diversity Web. [dostęp 2013-11-21].

Bibliografia edytuj

C.H. Merriam. Papers from the Harriman Alaska Expedition. I. Descriptons of twenty-six new mammals from Alaska and British North America. „Proceedings of the Washington Academy of Sciences”. 2, s. 13–30, 1900. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).

[itis-1] Lepus othus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFMerriam1900[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8872032_28]-2] Merriam 1900 ↓, s. 28.

[CITEREFMerriam1900[https://www.biodiversitylibrary.org/page/8872033_29]-3] Merriam 1900 ↓, s. 29.

[Nordqvist-4] O.F. Nordqvist: Anteckningar och studier tili sibi-riska ishafskustens däggdjursfauna. W: A.E. Nordenskiöld: Vega-expeditionens vetenskapliga iakttagelser bearbetade af deltagare i resan och andra forskare. Cz. 2. Stockholm: F. & G. Beijers förlag, 1883, s. 84. (niem.).

[iucn-5] A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H. Johnston A.T. Smith & C.H.A.T.S.& C.H., Lepus othus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-27] (ang.).

[Cichocki&inni-6] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 57. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Lepus (Lepus) othus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-15].

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 373, 1904. (ang.).

[Stangl&inni-10] F.B. Stangl, P.G. Christiansen & E.J. Galbraith. Abbreviated guide to pronunciation and etymology of scientific names for North American land mammals north of Mexico. „Occasional papers”. 154, s. 10, 1993. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=210_180]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 180.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=106_76]-12] Jaeger 1944 ↓, s. 76.

[Jobling-13] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Schai-Braun&Hackländer-14] S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 145. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[adw-15] Lisa DeBruine: Lepus othus Alaskan hare. Animal Diversity Web. [dostęp 2013-11-21].

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]