Łysiczka łuskowata
Łysiczka łuskowata, pierścieniak łuskowaty (Leratiomyces squamosus (Pers.) Bridge & Spooner) – gatunek grzybów należący do rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łysiczka łuskowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Leratiomyces squamosus (Pers.) Bridge & Spooner Mycotaxon 103: 117 (2008) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psilocybe, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus squamosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2008 r. Paul Dennis Bridge i Brian Martin Spooner, przenosząc go do rodzaju Leratiomyces[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus squamosus Pers. 1801
- Geophila squamosa (Pers.) Quél. 1886
- Hypholoma squamosum (Pers.) Urbonas 1975
- Naematoloma squamosum (Pers.) Singer 1948
- Psalliota squamosa (Pers.) P. Kumm. 1871
- Psilocybe squamosa (Pers.) P.D. Orton 1969
- Stropharia squamosa (Pers.) Quél. 1873
- Stropharia squamosa (Pers.) Quél. 1873 var. squamosa
- Stropharia thrausta (Kalchbr.) Sacc. 1887 var. thrausta
- Stropholoma squamosum (Pers.) Balletto 1989
Ma wiele polskich nazw: pieczarka łuszczkowata, pierścieniak łuskowaty, ostrzępka ceglastawa odmiana łuskowata, pierścieniak łuskowaty. W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował jeszcze jedną – łysiczka łuskowata[3]. Wszystkie nazwy polskie są obecnie niespójne z nazwą naukową, gdyż w 2008 r. gatunek ten przeniesiony został do nowego rodzaju nie mającego polskiej nazwy.
Morfologia edytuj
Cechuje się dość dużą zmiennością morfologiczną. Dawniej wyróżniano odmiany squamosa i thrausta, różniące się barwą i łuskowatością trzonu. Według Index Fungorum są to jednak synonimy[1][3].
Średnica 2,5–7 cm, początkowo półkulisty, potem łukowaty, w końcu płasko rozpostarty. Powierzchnia gładka, w stanie suchym matowa, w stanie wilgotnym lepka i błyszcząca. Ma barwę żółtawo-brązową i znajdują się na niej koncentrycznie ułożone łuski, początkowo białawe, potem szarobrązowe. U młodych okazów brzeg kapelusza połączony jest z trzonem białawą osłoną[4].
Szerokie, do trzonu szeroko przyrośnięte, o białych, płatkowatych ostrzach. Są rzadkie lub średniogęste, oprócz blaszek kompletnych występują po 1-3 międzyblaszki. Początkowo blaszki są jasnoszarobrązowe, potem niebieskoszare, w końcu szaroczarne[4][5].
Cienki, o wysokości 6–15 cm i średnicy 4–9 mm. Jest walcowaty, pusty, twardy i sprężysty. Posiada błoniasty i obwisły białawy pierścień, który od zarodników przyjmuje potem brązowe zabarwienie. Z czasem pierścień zanika. Powyżej pierścienia trzon jest białawy lub bladobrązowy z delikatnymi włókienkami osłony, poniżej pierścienia na brązowawym tle znajdują się białe, włókniste łuski[4][5].
Cienki, kremowożółty o delikatnym grzybowym zapachu i nieco gorzka w smaku[4].
- Cechy mikroskopowe;
Wysyp zarodników szary do fioletowobrązowego. Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 11–15 × 7–8 μm z centralną porą rostkową. Podstawki 4-zarodnikowe. Występują cheilocystydy o nitkowatym lub lekko butelkowatym kształcie i rozmiarach 36–66 × 3,3–6 μm. Na ich szczycie znajduje się kleista maź. Pleurocystyd brak[5].
Występowanie i siedlisko edytuj
Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[6]. W polskim piśmiennictwie naukowym opisano liczne stanowiska, ale dokładne rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status I – gatunek o nieokreślonym zagrożeniu[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii i Niemczech[3].
Rośnie na ziemi i ściółce leśnej, wśród liści i opadłych gałązek pod drzewami liściastymi, czasami także pod modrzewiem[3].
Znaczenie edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2016-01-18] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d e f Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla. Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Psilocybe squamosa [online] [dostęp 2016-01-18].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg. Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.