Limmu

Limmu (akad. limmu, līmu) – nazwa godności urzędniczej sprawowanej w starożytnej Asyrii. Obok funkcji związanych z administracją (np. pobieraniem opłat handlowych w miastach) rola tychże urzędników była ściśle eponimiczna, gdyż ich imion używano do oficjalnego datowania dokumentów. Czas sprawowania tego urzędu trwał jeden rok.

Do naszych czasów zachowały się dwie listy asyryjskich eponimów – z II i I tys. p.n.e. Lista z II tys. p.n.e. znana jest z pięciu fragmentów odkrytych w mieście Mari. Jest ona spisem urzędników limmu sprawujących swój urząd w 2 połowie XIX i 1 połowie XVIII w. p.n.e., począwszy od objęcia tronu przez Naram-Sina aż do ostatnich lat panowania Szamszi-Adada I. Lista z I tys. p.n.e. jest spisem asyryjskich urzędników limmu z lat 858–699 p.n.e. Znanych jest dziesięć kopii tego tekstu pochodzących z Aszur, Niniwy i Sultantepe. Urzędnicy limmu zajmowali w niej swe stanowiska w ściśle określonej kolejności hierarchicznej. W pierwszym lub drugim roku panowania danego władcy urzędnikiem limmu był on sam. Później następowali zazwyczaj czterej najwyżsi urzędnicy państwowi (turtannu – naczelny dowódca wojsk, rab szake – naczelny podczaszy, nagir ekalli – herold pałacu i abarakku – intendent pałacu), a następnie kolejni gubernatorzy prowincji. Jeżeli król panował dłużej niż 30 lat cykl zaczynał się od nowa (np. król Salmanasar III sprawował urząd limmu w drugim i trzydziestym pierwszym roku swego panowania).

Lista znanych limmu z I tys. p.n.e.

• 910 p.n.e. - Adad-nirari II
• 909 p.n.e. - Sze’i-Aszur
• 908 p.n.e. - Aszur-da’’inanni
• 907 p.n.e. - Aszur-deni-amur
• 906 p.n.e. - Barmu
• 905 p.n.e. - Abi-...
• 904 p.n.e. - Aszur-taklak
• 903 p.n.e. - Qurdi-ilima
• 902 p.n.e. - ...-inanni
• 901 p.n.e. - Dur-mati-Aszur
• 900 p.n.e. - Ili-emuqaja
• 899 p.n.e. - Ninuaja
• 898 p.n.e. - Likberu
• 897 p.n.e. - Adad-ahu-iddina
• 896 p.n.e. - Adad-dan
• 895 p.n.e. - Ina-ilija-allak
• 894 p.n.e. - Szamasz-abua
• 893 p.n.e. - Szamasz-belu-usur
• 892 p.n.e. - Nergal-zar...me
• 891 p.n.e. - Tab-eter-Aszur
• 890 p.n.e. - Aszur-la-kenu-ubasza
• 889 p.n.e. - Tukulti-Ninurta II
• 888 p.n.e. - Taklak-ana-belija
• 887 p.n.e. - Abu-ilaja
• 886 p.n.e. - Ilu-milki
• 885 p.n.e. - Na’id-ilu
• 884 p.n.e. - Jari
• 883 p.n.e. - Aszur-sezibanni
• 882 p.n.e. - Aszurnasirpal II
• 881 p.n.e. - Aszur-iddin
• 880 p.n.e. - Miqti-adur
• 879 p.n.e. - Sza-ilima-damqa
• 878 p.n.e. - Dagan-belu-nasir
• 877 p.n.e. - Ninurta-pija-usur
• 876 p.n.e. - Ninurta-belu-usur
• 875 p.n.e. - Isziak-Aszur-lilbur
• 874 p.n.e. - Szamasz-upahhir
• 873 p.n.e. - Nergal-apil-kumua
• 872 p.n.e. - Qurdi-Aszur
• 871 p.n.e. - Aszur-le'i
• 870 p.n.e. - Aszur-natkil
• 869 p.n.e. - Bel-mudammiq
• 868 p.n.e. - Dajan-Ninurta
• 867 p.n.e. - Isztar-emuqaja
• 866 p.n.e. - Szamasz-nuri
• 865 p.n.e. - Mannu-dan-ana-ili
• 864 p.n.e. - Szamasz-belu-usur
• 863 p.n.e. - Ninurta-ilaja
• 862 p.n.e. - Ninurta-etiranni
• 861 p.n.e. - Nergal-ilaja
• 860 p.n.e. - Nergal-nirka-da''in
• 859 p.n.e. - Tab-belu
• 858 p.n.e. - Szarru-baltu-niszi
• 857 p.n.e. - Salmanasar III
• 856 p.n.e. - Aszur-belu-ka’’in
• 855 p.n.e. - Aszur-bunaja-usur
• 854 p.n.e. - Abu-ina-ekalli-lilbur
• 853 p.n.e. - Dajan-Aszur
• 852 p.n.e. - Szamasz-abua
• 851 p.n.e. - Szamasz-belu-usur (drugi raz)
• 850 p.n.e. - Bel-bunaja
• 849 p.n.e. - Hadi-lipuszu
• 848 p.n.e. - Nergal-alik-pani
• 847 p.n.e. - Bur-ramman
• 846 p.n.e. - Inurta-mukin-niszi
• 845 p.n.e. - Inurta-nadin-szumi
• 844 p.n.e. - Aszur-bunaja-usur (drugi raz)
• 843 p.n.e. - Tab-Inurta
• 842 p.n.e. - Taklak-ana-szarri
• 841 p.n.e. - Addad-remannii
• 840 p.n.e. - Szamasz-abua
• 839 p.n.e. - Szulmu-beli-lamur
• 838 p.n.e. - Ninurta-kibsi-usur
• 837 p.n.e. - Ninurta-ilaja
• 836 p.n.e. - Qurdi-Aszur
• 835 p.n.e. - Szep-szarri
• 834 p.n.e. - Nargal-mudammiq
• 833 p.n.e. - Jahalu
• 832 p.n.e. - Ululaju
• 831 p.n.e. - Szarru-hattu-ipel
• 830 p.n.e. - Nergal-ilaja
• 829 p.n.e. - Hubaja
• 828 p.n.e. - Ilu-mukin-ahi
• 827 p.n.e. - Salmanasar III (drugi raz)
• 826 p.n.e. - Dajan-Aszur (drugi raz)
• 825 p.n.e. - Aszur-bunaja-usur (trzeci raz)
• 824 p.n.e. - Jahalu (drugi raz)
• 823 p.n.e. - Bel-bunaja
• 822 p.n.e. - Szamszi-Adad V
• 821 p.n.e. - Jahalu (trzeci raz)
• 820 p.n.e. - Bel-dan
• 819 p.n.e. - Inurta-ubla
• 818 p.n.e. - Szamasz-ilaja
• 817 p.n.e. - Nergal-ilaja
• 816 p.n.e. - Aszur-bunaja-usur (czwarty raz)
• 815 p.n.e. - Szarru-hattu-ipel (drugi raz)
• 814 p.n.e. - Belu-lu-balat
• 813 p.n.e. - Muszeknisz
• 812 p.n.e. - Inurta-aszared
• 811 p.n.e. - Szamasz-kumua
• 810 p.n.e. - Bel-qate-sabat
• 809 p.n.e. - Adad-Nirari III
• 808 p.n.e. - Nergal-ilaja
• 807 p.n.e. - Bel-dan
• 806 p.n.e. - Sil-beli
• 805 p.n.e. - Aszur-taklak
• 804 p.n.e. - Ilu-issija
• 803 p.n.e. - Nergal-erisz
• 802 p.n.e. - Aszur-balti-ekurri
• 801 p.n.e. - Ninurta-ilaja (drugi raz)
• 800 p.n.e. - Szep-Isztar
• 799 p.n.e. - Marduk-iszmanni
• 798 p.n.e. - Mutakkil-Marduk
• 797 p.n.e. - Bel-tarsi-iluma
• 796 p.n.e. - Aszur-belu-usur
• 795 p.n.e. - Marduk-szaduni
• 794 p.n.e. - Mukin-abua
• 793 p.n.e. - Mannu-ki-Aszur
• 792 p.n.e. - Muszallim-Ninurta
• 791 p.n.e. - Bel-iqiszanni
• 790 p.n.e. - Szep-Szamasz
• 789 p.n.e. - Ninurta-mukin-ahi
• 788 p.n.e. - Adad-muszammer
• 787 p.n.e. - Sil-Isztar
• 786 p.n.e. - Nabu-szarru-usur
• 785 p.n.e. - Adad-uballit
• 784 p.n.e. - Marduk-szarru-usur
• 783 p.n.e. - Ninurta-nasir
• 782 p.n.e. - Iluma-le’i
• 781 p.n.e. - Salmanasar IV
• 780 p.n.e. - Szamszi-ilu
• 779 p.n.e. - Marduk-remanni
• 778 p.n.e. - Bel-leszer
• 777 p.n.e. - Nabu-iszdeja-ka’’in
• 776 p.n.e. - Pan-Aszur-lamur
• 775 p.n.e. - Nergal-erisz
• 774 p.n.e. - Isztar-duri
• 773 p.n.e. - Mannu-ki-Adad
• 772 p.n.e. - Aszur-belu-usur (drugi raz)
• 771 p.n.e. - Aszur-dan III
• 770 p.n.e. - Szamszi-ilu
• 769 p.n.e. - Bel-Ilaja
• 768 p.n.e. - Aplaja
• 767 p.n.e. - Qurdi-Aszur
• 766 p.n.e. - Muszallim-Ninurta (drugi raz)
• 765 p.n.e. - Ninurta-mukin-niszi
• 764 p.n.e. - Sidqi-ilu
• 763 p.n.e. - Bur-Sagale
• 762 p.n.e. - Tab-belu
• 761 p.n.e. - Nabu-mukin-ahi
• 760 p.n.e. - La-qipu
• 759 p.n.e. - Pan-Aszur-lamur
• 758 p.n.e. - Ana-beli-taklak
• 757 p.n.e. - Ninurta-iddin
• 756 p.n.e. - Bel-szaddu’a
• 755 p.n.e. - Iqisu
• 754 p.n.e. - Ninurta-szezibanni
• 753 p.n.e. - Aszur-nirari V
• 752 p.n.e. - Szamszi-ilu
• 751 p.n.e. - Marduk-szallimanni
• 750 p.n.e. - Bel-dan
• 749 p.n.e. - Szamasz-kenu-dugul
• 748 p.n.e. - Adad-belu-ka’’in
• 747 p.n.e. - Sin-szallimanni
• 746 p.n.e. - Nergal-nasir
• 745 p.n.e. - Nabu-belu-usur
• 744 p.n.e. - Bel-dan
• 743 p.n.e. - Tiglat-Pileser III
• 742 p.n.e. - Nabu-da’’inanni
• 741 p.n.e. - Bel-Harran-beli-usur
• 740 p.n.e. - Nabu-etiranni
• 739 p.n.e. - Sin-taklak
• 738 p.n.e. - Adad-belu-ka’’in (drugi raz)
• 737 p.n.e. - Bel-emuranni
• 736 p.n.e. - Ninurta-ilaja
• 735 p.n.e. - Aszur-szallimanni
• 734 p.n.e. - Bel-dan (trzeci raz)
• 733 p.n.e. - Aszur-da’’inanni
• 732 p.n.e. - Nabu-belu-usur (drugi raz)
• 731 p.n.e. - Nergal-uballit
• 730 p.n.e. - Bel-lu-dari
• 729 p.n.e. - Liphur-ilu
• 728 p.n.e. - Dur-Aszur
• 727 p.n.e. - Bel-Harran-beli-usur
• 726 p.n.e. - Marduk-belu-usur
• 725 p.n.e. - Mahde
• 724 p.n.e. - Aszur-iszmanni
• 723 p.n.e. - Salmanasar V
• 722 p.n.e. - Ninurta-ilaja (drugi raz)
• 721 p.n.e. - Nabu-taris
• 720 p.n.e. - Aszur-nirka-da’’in
• 719 p.n.e. - Sargon II
• 718 p.n.e. - Zeru-ibni
• 717 p.n.e. - Tab-szar-Aszur
• 716 p.n.e. - Tab-sil-Eszarra
• 715 p.n.e. - Taklak-ana-beli
• 714 p.n.e. - Isztar-duri
• 713 p.n.e. - Aszur-bani
• 712 p.n.e. - Szarru-emuranni
• 711 p.n.e. - Ninurta-alik-pani
• 710 p.n.e. - Szamasz-belu-usur
• 709 p.n.e. - Mannu-ki-Aszur-le’i
• 708 p.n.e. - Szamasz-upahhir
• 707 p.n.e. - Sza-Aszur-dubbu
• 706 p.n.e. - Mutakkil-Aszur
• 705 p.n.e. - Nashur-bel
• 704 p.n.e. - Nabu-deni-epusz
• 703 p.n.e. - Nuhszaja
• 702 p.n.e. - Nabu-le’i
• 701 p.n.e. - Hananu
• 700 p.n.e. - Mitunu
• 699 p.n.e. - Bel-szarrani
• 698 p.n.e. - Szulmu-szarri
• 697 p.n.e. - Nabu-duru-usur
• 696 p.n.e. - Szulmu-beli
• 695 p.n.e. - Aszur-belu-usur
• 694 p.n.e. - Ilu-issija
• 693 p.n.e. - Iddin-ahhe
• 692 p.n.e. - Zazaja
• 691 p.n.e. - Bel-emuranni
• 690 p.n.e. - Nabu-kenu-usur
• 689 p.n.e. - Gihilu
• 688 p.n.e. - Iddin-ahhe
• 687 p.n.e. - Sennacheryb
• 686 p.n.e. - Bel-emuranni
• 685 p.n.e. - Aszur-da’’inanni
• 684 p.n.e. - Manzerne
• 683 p.n.e. - Mannu-ki-Adad
• 682 p.n.e. - Nabu-szarru-usur
• 681 p.n.e. - Nabu-ahhe-eresz
• 680 p.n.e. - Dananu
• 679 p.n.e. - Issi-Adad-anenu
• 678 p.n.e. - Nergal-szarru-usur
• 677 p.n.e. - Abi-ramu
• 676 p.n.e. - Banba
• 675 p.n.e. - Nabu-ahhe-iddin
• 674 p.n.e. - Szarru-nuri
• 673 p.n.e. - Atar-ilu
• 672 p.n.e. - Nabu-belu-usur
• 671 p.n.e. - Kanunaju
• 670 p.n.e. - Szulmu-beli-laszme
• 669 p.n.e. - Szamasz-kaszid-ajabi
• 668 p.n.e. - Marlarim
• 667 p.n.e. - Gabbaru
• 666 p.n.e. - Kanunaju
• 665 p.n.e. - Mannu-ki-szarri
• 664 p.n.e. - Szarru-lu-dari
• 663 p.n.e. - Bel-na’di
• 662 p.n.e. - Tab-szar-Sin
• 661 p.n.e. - Arbailaju
• 660 p.n.e. - Girsapunu
• 659 p.n.e. - Silim-Aszur
• 658 p.n.e. - Sza-Nabu-szu
• 657 p.n.e. - Labaszi
• 656 p.n.e. - Milki-ramu
• 655 p.n.e. - Amjanu
• 654 p.n.e. - Aszur-naszir
• 653 p.n.e. - Aszur-ilaja
• 652 p.n.e. - Aszur-duru-usur
• 651 p.n.e. - Sagabbu
• 650 p.n.e. - Bel-Harran-szaddu’a
• 649 p.n.e. - Ahu-ilaja
• 648 p.n.e. - Belszunu
• 646 p.n.e. - Nabu-szar-ahheszu
• 638 p.n.e. - Aszur-gimilli-tere
• 624 p.n.e. - Nabu-szarru-usur
• 609 p.n.e. - Gargamisau

Zobacz też

• asyryjskie listy i kroniki eponimów

Bibliografia

• A. Ungnad, hasło Eponymen, w: Reallexikon der Assyriologie II (1938), s. 412–457.
• J.-J. Glassner, Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004, s. 160–176.

Linki zewnętrzne

• Limmu. livius.org. [dostęp 2020-10-19]. (ang.).
• Limmu List (Middle Bronze Age). livius.org. [dostęp 2020-10-19]. (ang.).
• Limmu List (858-699 BCE). livius.org. [dostęp 2020-10-19]. (ang.).