Lista Grundmanna

lista w projekcie Wikimedia

Lista Grundmannazaszyfrowany spis składnic dóbr kultury, które władze hitlerowskie urządzały od 1942 na terenie Dolnego Śląska, celem zabezpieczenia skarbów historii przed zniszczeniami wojennymi, np. w drodze alianckich bombardowań poszczególnych miast III Rzeszy.

Wieża Rycerska w Siedlęcinie – jedna ze skrytek na Liście (umieszczono tu zbiory Urzędu Konserwatorskiego z Berlina i Wrocławia)

Listę sporządził Günther Grundmann – niemiecki historyk sztuki i konserwator, który przebywał na Dolnym Śląsku od 1932 i poznał dużą część tutejszych miłośników sztuki. Na liście (która kończy się na 21 czerwca 1944) znajdowało się około 80 miejsc na terenie Dolnego Śląska – kościołów, pałaców, piwnic, sztolni, wyrobisk i innych obiektów. Jedynym miejscem na liście poza Dolnym Śląskiem był pałac w Prudniku, który znajduje się na Górnym Śląsku[1]. Nie mając dokładnego rozeznania, jakie prace znajdują się w rękach poszczególnych kolekcjonerów, twórca listy rozesłał do 250 osób znanych z posiadania cennych zbiorów, prośbę o podanie spisu szczególnie cennych zabytków, które chcieliby oni ocalić od dewastacji. Odpowiedziało 160 osób. Kolekcjonerzy wytypowali 552 obrazy, 90 rzeźb, 373 meble, grafiki i kilka tysięcy przedmiotów rzemieślniczych.

Spis, odnaleziony po wojnie w gruzach Urzędu Konserwatorskiego we Wrocławiu, rozszyfrował Józef Gębczak, polski historyk sztuki. Po wojnie wszystkie miejsca z listy Grundmanna odwiedziła polska komisja rewindykacyjna Ministerstwa Kultury i Sztuki pod przewodnictwem Witolda Kieszkowskiego (tzw. Komisja Kieszkowskiego) – dyrektora Naczelnej Dyrekcji Muzeów. Skrytki w części nie były już kompletne. Przypuszcza się, że po 21 czerwca 1944, Grundmann wykonał jeszcze ok. 100 dodatkowych skrytek, których spis nie dochował się do naszych czasów.

Przypisy

edytuj
  1. Marcin Husak: Niecodziennik! Prudnik mniej znany... Agencja Promocji i Rozwoju Gminy Prudnik, 2018, s. 140. ISBN 83-65916-45-2.

Bibliografia

edytuj