Liternica nadrzewna

Liternica nadrzewna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	miseczniaki
Rząd	Ostropales
Rodzina	literakowate
Rodzaj	liternica
Gatunek	liternica nadrzewna
	Nazwa systematyczna
	Phaeographis dendritica (Ach.) Müll. Arg.; Flora, Regensburg 65(24): 382 (1882)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Liternica nadrzewna (Phaeographis dendritica (Ach.) Müll. Arg.) – gatunek grzybów z rodziny literakowatych (Graphidaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Graphidaceae, Ostropales, Ostropomycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1803 r. Erik Acharius nadając mu nazwę Opegrapha dendritica. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1882 r. Johannes Müller Argoviensis^[1]. Ma 15 synonimów. Są nimi m.in. wszystkie odmiany i formy^[2]:

Nazwa polska według W. Fałtynowicza^[3].

Morfologia

Tworzy cienką, lub średnio grubą, skorupiastą plechę o barwie blado szarozielonej, czasami z żółtym odcieniem. Powierzchnia przyprószona, gładka, matowa lub błyszcząca, czasami popękana. Fotobiontem są glony z rodzaju Trentepohlia. Znana jest wyłącznie w postaci teleomorfy^[4].

Apotecja o wymiarach 0,5–3 × 0,3–0,5 mm, płaskie lub nieco wzniesione, zmienne, rozproszone, wydłużone, proste, zakrzywione, gwiaździste lub drzewkowato rozgałęzione. Tarczka o szerokości 0,16–0,30 mm, szeroko odsłonięta, końce zwykle ostre, od brązowych do czarnych, nieco biało oprószone, zwłaszcza na środku. Plecha pierwotna niepozorna. Brzeżek plechowy zagłębiony, cienki. Ekscypulum czarne. Ściany boczne o szerokości 10–15 μm. Hymenium o wysokości 90–120 μm i strzępkach nierozgałęzionych, brązowawych. Worki 8-zarodnikowe. Askospory (26–) 30–40 (–45) × 6–9 μm, z 5–10 poprzecznymi przegrodami. Są soczewkowate, szkliste, w stanie dojrzałym jasnobrązowe, pod działaniem jodu fioletowe. Mają galaretowatą ścianę zewnętrzną^[4].

Reakcje chemiczne: plecha C–, K+ żółtoczerwona (kryształy), KC+ czerwona, Pd+ żółta do pomarańczowej (reakcje często niejednolite), UV–. Kwasy porostowe: norstyktowy i connorstyktowy^[4].

Występowanie i siedlisko

Liternica nadrzewna występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji i na wielu wyspach. W Europie notowana jest głównie w jej południowo-zachodniej i zachodniej części^[5]. W Polsce notowana w latach 1870, 1886, 1912, 1961, 1998^[3]. Jest uznana za wymarłą. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status RE – gatunek co do którego nie ma żadnej wątpliwości, że ostatni osobnik potencjalnie zdolny do reprodukcji w regionie wyginął lub zniknął z regionu^[6].

Siedlisko: kora drzew^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-11-26] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-11-26] .
↑ ^a ^b ^c WiesławW. Fałtynowicz WiesławW., Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7 .
↑ ^a ^b ^c Phaeographis dendritica [online], Fungi of Great Britain and Ireland [dostęp 2021-11-26] .
↑ Mapa występowania Phaeographis dendritica na świecie [online] [dostęp 2021-11-26] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2021-11-26] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2021-11-26] .

[fal-3] WiesławW. Fałtynowicz WiesławW., Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7 .

[ire-4] Phaeographis dendritica [online], Fungi of Great Britain and Ireland [dostęp 2021-11-26] .

[gbif-5] Mapa występowania Phaeographis dendritica na świecie [online] [dostęp 2021-11-26] .

[mirek-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]