Lizander
Lizander (stgr. Λύσανδρος; ?–395 p.n.e.) – spartański dowódca i polityk.
| |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
395 p.n.e. |
| Przebieg służby | |
| Stanowiska |
nauarch (dowódca floty spartańskiej) |
| Główne wojny i bitwy | |
W roku 407 p.n.e., w końcowej fazie wojny peloponeskiej został nauarchą – naczelnym wodzem floty spartańskiej[1]. Wówczas to dzięki dobrym układom z Cyrusem Młodszym rozbudował i zapewnił finansowanie floty Związku Peloponeskiego z perskich środków[2]. Zimą 407/406 p.n.e. pokonał ateńską flotę Alkibiadesa (nieobecnego w czasie samej bitwy) w bitwie pod Notion[3]. W następnym roku zakończyła się jego kadencja dowódcy floty i został nim niechętny Persom Kallikratidas, który jednak poniósł klęskę i zginął w bitwie z Ateńczykami pod Arginuzami[4]. W 405 p.n.e. Lizander został formalnie zastępcą nowego nauarchy Arakosa, lecz faktycznie to on był dowódcą[5]. W ciągu lata, dzięki funduszom od Cyrusa, rozbudował flotę peloponeską do 180 jednostek[5]. Później ruszył w rejon Hellespontu, gdzie zdobył Lampsakos i w bitwie u ujścia Ajgospotamoj rozbił flotę ateńską[6]. Po tym zwycięstwie popłynął na Morze Egejskie, gdzie usuwał ateńskie garnizony i instalował spartańskich zarządców, a następnie skierował swoją flotę do ateńskiego portu w Pireusie[7]. Tam po długich negocjacjach z Theramenesem przyjął kapitulację Aten[7]. Z Pireusu popłynął na Samos i zmusił wyspę do kapitulacji, kończąc tym samym wojnę peloponeską[8].
Lizandrowi przypadła główna rola w demontażu ateńskiego imperium, które starał się zastąpić spartańskim lub być może własnym[9]. Na terenach kontrolowanych przez pokonanego wroga ustanawiał harmostów (spartańskich rezydentów) i dekarchie (komisje dziesięciu), ściągał także na wzór Aten trybut[10]. Elita Sparty zaniepokoiła się rosnącą pozycją Lizandra, odwołano go, a zbudowany przez niego porządek wkrótce rozleciał się[9].
W roku 395 p.n.e. w czasie wojny korynckiej zginął w walce z Beotami w bitwie pod Haliartos[11].
Na Samos ustanowiono jego kult[12].
Przypisy edytuj
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 224.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 224–225.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 225.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 225–226.
- ↑ a b Bravo i in. 2009 ↓, s. 227.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 227–228.
- ↑ a b Bravo i in. 2009 ↓, s. 228.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 229.
- ↑ a b Bravo i in. 2009 ↓, s. 232.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 232, 242.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 276.
- ↑ Bravo i in. 2009 ↓, s. 330.
Bibliografia edytuj
- Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka, Marek Węcowski, Aleksander Wolicki: Historia starożytnych Greków. T. II: Okres klasyczny. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2009. ISBN 978-83-235-0412-2.