Machnatá (jaskinia)

Jaskinia Machnatá (też: Zbojnícka jaskyňa, Bešeľova diera) – jaskinia krasowa w Murańskiej Płaninie, w Wewnętrznych Karpatach Zachodnich na Słowacji.

Machnatá

Państwo	Słowacja
Kraj	bańskobystrzycki
Położenie	Murańska Płanina
Długość	154 m
Głębokość	63,7 m
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego Machnatá
Położenie na mapie Słowacji Machnatá
48°47′00″N 19°57′56″E

Położenie

Jaskinia leży w północno-zachodniej części płaskowyżu. Znajduje się w górnej części skalistych, północnych stoków masywu Kľaku, opadających ku dolinie Za Nehovým. Jej otwór wejściowy leży na wysokości 1260 m n.p.m. Ma 154 m długości korytarzy i 63,7 m głębokości.

Charakterystyka

Długi korytarz wejściowy rozszerza się w głębi jaskini w komorę, do której wpada światło z drugiego otworu. W dalszej części chodnik, na którego spągu zwracają uwagę osady czerwonej gliny, systematycznie opada. W niższych częściach korytarz meandruje, po czym kończy się w formie syfonu.

Biorąc pod uwagę wysokie (kilkaset metrów) usytuowanie jaskini ponad dnem okolicznych dolinek można domniemywać, że stanowi ona fragment znacznie starszej jaskini fluwiokrasowej, która formowała się w czasie, gdy masyw płaskowyżu dopiero zaczynał podlegać procesom erozyjnym. Aktualnie jaskinia jest pozbawiona toku wodnego, ale kształt i charakter korytarzy wskazują na ich rzeczne pochodzenie.

Istnieją przypuszczenia, że jaskinia posiada łączność z leżącym ok. 400 m niżej wywierzyskiem Klátna.

Historia eksploracji

Jaskinia znana od dawna miejscowej ludności. W licznych podaniach była wiązana ze zbójnikami (skąd synonimiczna nazwa) i ukrytymi w niej przez nich skarbami. W latach 30. XX w. była penetrowana przez poszukiwaczy skarbów. M.in. rodzina Bešeľów wykonała w niej szereg prac o charakterze górniczym, przerzucając wiele metrów sześciennych skał i wznosząc w pionowych kominach wysokie konstrukcje drewniane. Fragmenty tej drewnianej zabudowy były w dobrym stanie jeszcze w latach 80. XX w.

W 1985 r. speleologom z Tisovca udało się wykazać łączność jaskini z niżej leżącą jaskinią znaną jako Priepasť v Kosodrevinie. Łączący je niebezpieczny zawał nie został dotychczas sforsowany.

Flora i fauna

Jaskinia jest ważnym zimowiskiem kilku gatunków nietoperzy.

Ochrona jaskini

Jaskinia znajduje się na obszarze rezerwatu przyrody Veľká Stožka. Jest chroniona jako pomnik przyrody (słow. prírodná pamiatka Machnatá). Nie jest dostępna do zwiedzania.

Bibliografia

• Hochmuth Zdenko: Krasové územia a jaskyne Slovenska, w: "Geographia Cassoviensis", ročník II., 2 / 2008, wyd. Univerzita Pavla Jozefa Šafárika v Košiciach, Košice 2008, ISSN 1337-6748; [1]
• Linhart Kamil: Slovenské rudohorie – Stolické vrchy, Muránska planina. Turistický sprievodca ČSSR č. 25, wyd. Šport. Slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1987.