Maksym Krzywonos

pułkownik kozacki

Maksym Krzywonos, także Maksym Krywonos[1], ukr. Максим Кривоніс, także Кривонос[2] (ur. ok. 1600, zm. 1648) – pułkownik czerkaski kozackiego wojska zaporoskiego, jeden z głównych przywódców powstania Chmielnickiego. Pochodzenie nieznane, według jednej wersji pochodził z Mohylowa lub Ostroga, według innej – ówczesnego niemieckiego źródła – był Szkotem (przydomek miałby wówczas być dosłownym tłumaczeniem szkockiego nazwiska Cameron).

Maksym Krzywonos
Максим Кривоніс
Ilustracja
Krzywonos w polskiej karykaturze
pułkownik
Data i miejsce urodzenia

1600
?

Data śmierci

1648

Przebieg służby
Siły zbrojne

kozacy rejestrowi, Hetmanat

Główne wojny i bitwy

powstanie Chmielnickiego

Ruiny Wysokiego Zamku we Lwowie, zdobytego w 1648 przez Maksyma Krzywonosa

Życiorys

edytuj

Brał udział m.in. w bitwach pod Żółtymi Wodami, Korsuniem, Konstantynowem i Piławcami. Zdobył m.in. Bar, Krzemieniec i Połonne. Brał udział w oblężeniu Lwowa w 1648 roku, gdzie na czele dowodzonych przez siebie kozaków zdobył Wysoki Zamek – podczas zdobywania którego został ranny i zmarł po kilku dniach[3][4]. Inna wersją jego śmierci jest, że zmarł na dżumę, która wybuchła wśród oblegających Zamość lub rana otrzymana w walce; pojawiają się także informacje o otruciu pułkownika przez jezuitów albo zamordowaniu go na rozkaz Bohdana Chmielnickiego, z którym był niejednokrotnie skonfliktowany, reprezentując radykalne, wojenne skrzydło wśród starszyzny kozackiej.

U Sienkiewicza

edytuj

Krzywonos pojawia się również w Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza jako jeden z głównych atamanów u boku Chmielnickiego. W ekranizacji Jerzego Hofmana postać Krzywonosa zagrał Maciej Kozłowski.

Przypisy

edytuj
  1. Natalia Jakowenko: Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, s. 221.
  2. Максим Кривонос – АрміяInform [online], armyinform.com.ua [dostęp 2024-03-14] (ukr.).
  3. Fryderyk Papee „Historia miasta Lwowa w zarysie” (rozdział 14), Lwów – Warszawa 1924, Książnica Polska.
  4. Aleksander Czołowski „Wysoki Zamek” (rozdział VII), Lwów 1910, Wydawnictwo Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa.

Bibliografia

edytuj