Marc Brafman
Marc Henri Brafman[1], także Marek Henryk Brafman[2] (ur. 7 marca 1920[3] w Łodzi[4], zm. 18 grudnia 2008 w Lyonie[5][3]) – polsko-żydowski działacz francuskiego ruchu oporu, chemik[6].
| pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia |
7 marca 1920 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
18 grudnia 2008 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
dowódca |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
chemik, naukowiec |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Brafman urodził się i wychowywał w Łodzi. Jego ojciec był fabrykantem posiadającym Tkalnię Wyrobów Dekoracyjnych, zatrudniającym 15 tkaczy, a jego matka była księgową. Brafman uczył się w Szkole Zgromadzenia Kupców w Łodzi. Ze względu na ograniczenia związane z pochodzeniem nie podjął dalszych studiów w Polsce, lecz postanowił wyjechać do Francji[6].
W 1936 wyjechał z Łodzi na studia chemiczne do Montpelier, a następnie do Paryża na Sorbonę, gdzie również studiował chemię[7]. W wyniku wybuchu II wojny światowej i prześladowań Żydów, Brafman uciekł z Paryża. Pochwycony w 1941 i internowany w Pithiviers został wysłany transportem kolejowym do KL Dachau, w trakcie którego uciekł i przedostał się to Tuluzy. Tam wstąpił do 35. Brygady „Marcel Langer”[2] podlegającej pod Francs-tireurs et partisans – Main d’oeuvre immigrée (FTP-MOI)[6], składającej się głównie z obcokrajowców. W ramach służby jego grupa angażowała się w działania wywiadowcze oraz sabotażowe (wysadzanie fabryk, wykolejanie pociągów, wysadzanie sieci transformatorowych, napady na banki, likwidowanie kolaborantów i gestapowców). W 1944 Brafman został dowódcą swojego oddziału[6] w stopniu pułkownika[1]. W 1944 został schwytany przez Niemców i osadzony oraz torturowany w więzieniu Saint-Michel w Tuluzie. Nie przyznał się do podziemnej działalności, lecz i tak trafił do obozu w Dachau, w którym doczekał końca wojny. Rodzina Brafmana zginęła w Treblince, po uprzednim osadzeniu w getcie w Piotrkowie Trybunalskim[6].
Po wojnie Brafman dokończył studia na Sorbonie i podjął pracę w Instytucie Badań Lotniczych w Paryżu (1946–1949)[2], Po spotkaniu ze szkolnym kolegą Michałowskim w ambasadzie polskiej w Paryżu wyjechał z paszportem konsularnym do Polski, poszukując swojej rodziny. O jego wizycie dowiedział się Urząd Bezpieczeństwa i oskarżył go o szpiegostwo. Osadzony w więzieniu dostał ultimatum – będzie mógł je opuścić pod warunkiem pracy w Polsce w swoim zawodzie, ze względu na deficyt wykształconych kadr. Brafman pozostał w Polsce, gdzie pracował kolejno w Centralnym Laboratorium Przemysłu Metali Nieżelaznych (1949–1951)[2], Hucie Aluminium w Skawinie (1951–1954), następnie pracował jako dyrektor w Zakładzie Surowców Hutniczych w Górce Narodowej koło Chrzanowa (1955–1957) oraz w Instytucie Metali Lekkich i Rzadkich (1958). W latach 1959–1960 był pracownikiem Zakładu Badawczo-Doświadczalnego Zakładów Cynkowych w Trzebini. W latach 1960–1968 był pracownikiem naukowym Zakładu XVI Instytutu Badań Jądrowych Polskiej Akademii Nauk[2], gdzie został profesorem i kierownikiem laboratorium[6]. W latach 1966–1968 miał zakaz wyjazdu z Polski[2]. W marcu 1968 został usunięty z uczelni. Brafman wraz z żoną wyjechał do Wiednia, a następnie do Francji, gdzie podjął pracę w koncernie naftowym[6].
W latach 50. i 60. był inwigilowany z uwagi na podejrzenie o kontakty z wywiadem francuskim, a w latach 1973–1979 figurował w indeksie osób niepożądanych w PRL[2].
W latach 1949–1957 był członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[2].
Życie prywatne edytuj
Brafman czuł się Polakiem, był związany z Polską, nie znał języka hebrajskiego i w ciągu swojego życia nie chciał wyjechać do Izraela. Ożenił się z polską lwowianką wyznania katolickiego[6].
Odznaczenia edytuj
- Kawaler Narodowego Orderu Legii Honorowej (8 maja 1987)[6][1],
- Oficer Narodowego Orderu Legii Honorowej (29 kwietnia 1992)[8][1].
Upamiętnienie edytuj
Historia Marca Brafmana została przedstawiona w filmie Michała Fajbusiewicza pt. „Oficer Legii Honorowej” (1993)[6]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Marc Brafman – Nominations au Journal officiel de la République française [online], jorfsearch.steinertriples.fr [dostęp 2022-06-11].
- ↑ a b c d e f g h Paweł Tomasik, Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. II, Instytut pamięci narodowej, Komisja ścigania zbrodni przeciwko narodowi polskiego, 2018, ISBN 978-83-7629-668-5, OCLC 946665146 [dostęp 2022-06-11].
- ↑ a b Avis de décès à Lyon [online], avis-deces.linternaute.com [dostęp 2022-06-11] (fr.).
- ↑ Holocaust Survivors and Victims Database -- Marc Brafman [online], ushmm.org [dostęp 2022-06-11].
- ↑ Espace de Recueillement de Monsieur Marc BRAFMAN [online], libramemoria.com [dostęp 2022-06-11] (fr.).
- ↑ a b c d e f g h i j Oficer Legii Honorowej, czyli historia niezwykła [online], Gentleman Magazine, 14 grudnia 2021 [dostęp 2022-06-11] (pol.).
- ↑ Robert Gildea, Fighters in the Shadows: A New History of the French Resistance, Faber & Faber, 1 września 2015, ISBN 978-0-571-28035-3 [dostęp 2022-06-11] (ang.).
- ↑ LÉGION D’HONNEUR, „Le Monde.fr”, 29 kwietnia 1992 [dostęp 2022-06-11] (fr.).