Marków Stawek
Marków Stawek – staw na północnych stokach Babiej Góry w Beskidzie Żywieckim, jeden z największych i najbardziej znanych naturalnych zbiorników wodnych w masywie babiogórskim. Nazwa stawu jest związana z nazwą sąsiedniej hali – Markowych Szczawin.
 Marków Stawek | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Lokalizacja | |
| Region | |
| Wysokość lustra |
1135 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
180 m² |
| Głębokość • średnia |
|
| Hydrologia | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Beskidu Żywieckiego, Małego i Makowskiego  | |
 49°35′16,4″N 19°30′05,0″E/49,587889 19,501389
| |
Położenie
edytujLeży na rozległym wypłaszczeniu zbocza w zachodniej części masywu Babiej Góry, u północnych podnóży Małej Babiej Góry, na wysokości 1135 m n.p.m., poniżej wysokiej zerwy Borsuczych Skał i tuż powyżej Górnego Płaju.
Pochodzenie
edytujMarków Stawek – podobnie jak inne stawki na północnych stokach Babiej Góry – był kiedyś uważany za zbiornik wodny pochodzenia polodowcowego. Jeszcze Kazimierz Sosnowski w swym „Przewodniku po Beskidach Zachodnich” w latach 40. XX w. pisał o nim jako o morenowym jeziorku, utworzonym przez lodowiec Cylu[1]. Obecnie powszechnie uznaje się go za typowe jeziorko osuwiskowe, powstałe w wyniku lokalnych ruchów masowych na podłożu fliszu karpackiego.
Hydrografia
edytujRozległa i płytka misa jeziorna o kształcie zbliżonym do kolistego jest zamknięta od północy niskim i słabo już wyróżniającym się wałem rumowiskowym. Brzegi są łagodne, częściowo pokryte gliniastą glebą i intensywnie zarastające roślinnością. Dno jest muliste. Powierzchnia stawu wynosi średnio ok. 180 m² (w różnych okresach różni autorzy podawali od 113 m² do 300 m²[2]), a jego średnia głębokość zaledwie 15 cm (pomiary z dnia 12 września 1971 r.). Stawek w szybkim tempie wypełnia się osadami i starzeje (jeszcze w latach 50. XX w. głębokość stawku była podawana na 0,3 ÷ 0,8 m). Jego misa intensywnie zarasta roślinnością. Pomimo małej głębokości i dość znacznych wahań stanów wody Marków Stawek jednak nigdy całkiem nie wysycha.
Trwała pokrywa lodowa utrzymuje się średnio przez 5 miesięcy, od połowy listopada do połowy kwietnia, jednak ze względu na mniejszą głębokość Marków Stawek zamarza zawsze wcześniej niż znacznie głębszy Mokry Stawek.
Fauna
edytujJedynymi przedstawicielami kręgowców w faunie stawu są płazy. W strefie pelagicznej zbiornika licznie rozmnażają się dwa gatunki traszek, górska i karpacka, przy czym dla tej drugiej jest to najwyższe miejsce występowania w masywie Babiej Góry. Marków Stawek jest też tym babiogórskim zbiornikiem, w którym najobficiej występuje kumak górski. Rozmnaża się tu kosmopolityczna żaba trawna, a prawdopodobnie również ropucha szara. Niektóre źródła podają okresowe występowanie tu (rozmnażanie?) salamandry plamistej[3].
Poza tym fauna Markowego Stawku jest zbliżona do tej, którą znamy z Mokrego Stawku, z tym wyjątkiem, że nie występuje tu ślimak Radix bathica peregra (Müll.). Ubóstwo ilościowe planktonu w Markowym Stawku jest spowodowane nadmierną ilością larw traszek w tym zbiorniku.
Przypisy
edytuj- ↑ Kazimierz Sosnowski, Przewodnik po Beskidach Zachodnich. Tom I. Beskid Śląski i Żywiecki, wyd. IV, Kraków: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie, 1948, s. 245.
- ↑ Teofil Wojterski, Babia Góra, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978, s. 26.
- ↑ Józef Świerad, Salamandra plamista’, „Przyroda Górnego Śląska”, 9, 1997, s. 7.
Bibliografia
edytuj- Mała Encyklopedia Babiogórska, Władysław Midowicz (red.), Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 1992, s. 52–53, ISBN 83-85557-04-0, OCLC 749244498.
- Szafer Władysław (red.): Babiogórski Park Narodowy, Polska Akademia Nauk – Zakład Ochrony Przyrody, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1963.
- Zabierowski Kazimierz (red.): Park narodowy na Babiej Górze. Przyroda i człowiek, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa – Kraków 1983, ISBN 83-01-04137-4.