Mastotermes darwiniensis
Mastotermes darwiniensis – gatunek termita występujący jedynie w północnej Australii[1], chociaż 20 milionów lat temu przedstawiciele rodziny Mastotermitidae występowali powszechnie[2].
| Mastotermes darwiniensis | |
| (Frogatt, 1897) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Mastotermes darwiniensis |
Budowa i fizjologia
edytujMastotermes darwiniensis charakteryzuje się uproszczoną, typowo owadzią budową ciała. Posiada sześć członowanych odnóży, które składają się z pięciu segmentów (odróżnia go to od innych termitów, mających zwykle odnóża czterosegmentowe). Rozmiar termitów Darwina waha się od 10 mm wśród robotnic do 35 mm u osobników uskrzydlonych. Ich masa wynosi średnio około 40–50 mg[3]. W zależności od kasty, do której należy dany osobnik, termity różnią się budową głowy – robotnice mają je widocznie mniejsze i z mniejszym gryzącym aparatem gębowym. Robotnice i wojownicy nie posiadają skrzydeł, które są u królowej równej długości[4].
Mastotermes darwiniensis odżywia się głównie drewnem żywych drzew, ale także martwymi, organicznymi odpadami (np. kośćmi) czy papierem (umożliwiają im to enzymy trawiące celulozę)[5]. Zakładają gniazda głównie pod ziemią i we wnętrzach drzew. W terenie niezabudowanym ich kolonie są stosunkowo niewielkie, natomiast w miejscach z dużą ilością zabudowań znacząco zwiększają swoją liczebność – nawet do ponad miliona robotnic w jednej[6].
System kastowy
edytujSystem kastowy Mastotermes darwiniensis składa się ze stosunkowo małych robotnic, większych wojowników oraz królowej i króla. Król i królowa opiekują się młodymi do czasu, gdy pojawi się wystarczająca liczba robotnic, by karmić całą kolonię. Królowa składa jaja w pakietach (gronach) po 24, a nie pojedynczo (jest to cecha występująca u spokrewnionych z termitami karaczanów). Wyjątkowa dla tego gatunku, jest możliwość przeobrażania robotnic w przedstawicieli innych kast (włącznie z wykształceniem skrzydeł)[6].
Ekologia
edytujMastotermes darwiniensis jest jedynym znanym gospodarzem Mixotricha paradoxa – protista żyjącego w jelicie i współtrawiącego drewno. Mastotermes darwiniensis jest także jedynym przykładem termita będącego symbiontem z przedstawicielami bakterii z rodzaju Blattabacterium (które są typowymi symbiontami karaluchów)[7].
Znaczenie dla gospodarki
edytujMastotermes darwiniensis jest największym szkodnikiem wśród australijskich termitów, powodującym wielkie straty – jego osobniki pożywiają się żywymi drzewami, plonami rosnącymi na polach, powodując straty dla rolnictwa. Ich ofiarą padają także fragmenty ludzkich budowli: drewniane fragmenty mostów, słupów transmisyjnych, domów, a także izolacja kabli elektrycznych[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A.D. Goodisman, Ross H. Crozier, Population and Colony Genetic Structure of the Primitive Termite Mastotermes Darwiniensis, „Evolution”, 1, 2002, s. 70–83, DOI: 10.1111/j.0014-3820.2002.tb00850.x, ISSN 1558-5646 [dostęp 2016-03-14] (ang.).
- ↑ Abe T., Bignell D.E., Higashi M., Termites: Evolution, Sociality, Symbioses, Ecology, 2014, s. 88-89.
- ↑ Australian Faunal Directory [online], Ministerstwo Środowiska i Energii Australii [dostęp 2016-03-21] (ang.).
- ↑ David Grimaldi, Michael S. Engel, Evolution of the Insects, Cambridge University Press, 16 maja 2005, s. 243, ISBN 978-0-521-82149-0 [dostęp 2016-03-21] (ang.).
- ↑ David Grimaldi, Michael S. Engel, Evolution of the Insects, Cambridge University Press, 16 maja 2005, s. 244, ISBN 978-0-521-82149-0 [dostęp 2016-03-21] (ang.).
- ↑ a b c Andersen A.N., Jacklyn P., Termites of the Top End, 1993.
- ↑ Theodore A. Evans, Brian T. Forschler, J. Kenneth Grace, Biology of Invasive Termites: A Worldwide Review, „Annual Review of Entomology”, 1, 2013, s. 455–474, DOI: 10.1146/annurev-ento-120811-153554, PMID: 23020620 [dostęp 2016-03-21].