Mongolska Akademia Nauk

Mongolska Akademia Nauk (mong. Монгол Улсын Шинжлэх Ухааны Академи) – mongolska państwowa instytucja naukowa realizująca działania służące rozwojowi nauki i zdobywaniu wiedzy poprzez prowadzenie badań naukowych, zlecanych również przez rząd Mongolii w celu wspierania gospodarczego, społecznego i kulturalnego rozwoju kraju. Pełni funkcje doradcze dla instytucji rządowych Mongolii.

Mongolska Akademia Nauk
Монгол Улсын Шинжлэх Ухааны Академи
Mongolian Academy of Sciences
Data założenia

1921

Typ

państwowa

Państwo

 Mongolia

Adres

Amariin gudamj 1
Ulaanbaatar 210620
Mongolia

Członkostwo

Stowarzyszenie Akademii Nauk w Azji (ang. Association of Academies of Sciences in Asia, AASA),
Inter Academy Panel (IAP),
Międzynarodowa Rada Nauki (ang. International Council for Science, ICSU),
Rada Azji ds. Nauki (Science Council of Asia, SCA)

brak współrzędnych
Strona internetowa

Historia

edytuj

Akademia Nauk w Mongolii została założona w 1921 roku jako Instytut Pism i Manuskryptów (Sudar biczgijn chüreelen), którego dyrektorem został Onchodyn Dżamjan a patronem duchowym Cyben Żamcarano[1]. Głównym zadaniem instytutu było zbieranie materiałów dokumentujących historię Mongolii, materiałów z zakresu filologii i etnografii, oraz prowadzenie rejestru odkryć archeologicznych[1]. Od 1927 roku Instytut prowadził również archiwum państwowe[1]. W 1931 roku Instytut został przemianowany na Komitet Nauk i rozpoczął badania z zakresu botaniki, rolnictwa, geografii, geologii i kartografii[1]. Pod koniec lat 30. XX wieku Instytut popadł w konflikt z partią[2], Żamcarano został zwolniony i oddelegowany do Instytutu Orientalistyki w Leningradzie, gdzie pracował do aresztowania podczas wielkiej czystki[3]. Żamcarano zmarł w więzieniu w Orenburgu i został zrehabilitowany dopiero w 1962 roku[2].

W latach 30. i 40. XX wieku utworzono kolejne instytuty badawcze, współpracujące z ministerstwami i uniwersytetami, zajmujące się: budownictwem, edukacją, zdrowiem, fizyką, matematyką, biologią i socjologią[4]. Instytucja ściśle współpracowała z Akademią Nauk ZSRR[4].

W 1959 roku Komitet Nauk i Państwowy Uniwersytet Mongolski zostały połączone w Komitet Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który rozwiązano w 1961 roku przy tworzeniu nowej Akademii Nauk[4]. Mongolska Akademia Nauk w swej obecnej formie została powołana do życia dekretem prezydium Wielkiego Churału Państwowego w 1961 roku[5]. Jej pierwszym Prezydentem został Badzaryn Szirendew[4]. Współpraca z placówkami naukowymi ZSRR i krajów bloku wschodniego koordynowana była przez Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG)[4]. Do 1971 roku trzy czwarte naukowców mongolskich było zaangażowanych w badania nad rolnictwem, otwarto kolejne placówki badawcze[4]. Kolejnymi prezydentami Akademii byli: Czojdogijn Ceren (1982–87), Namsrajn Sodnom (1987–91), Dumaadżawyn Baatar (1991–96), Baataryn Czadraa (1996–2009), Batboldyn Enchtüwszin (od 2009)[4].

Nowy statut akademii został ustanowiony prawem w 1996 roku[5]. Organami naczelnymi Akademii są Zgromadzenie Ogólne, Prezydium Akademii i Prezydent Akademii, który jednocześnie sprawuje funkcję głównego doradcy premiera i prezydenta Mongolii w sprawach nauki i technologii[5].

Członkowie Akademii oraz Prezydent Akademii wybierani są przez Zgromadzenie Ogólne[5]. W 1991 roku zrezygnowano z członkostwa korespondencyjnego i od tego czasu przyznawane jest jedynie członkostwo rzeczywiste[5]. Akademia ma 57 członków, w tym jedną kobietę[5].

Od 1961 roku Akademia wydaje co kwartał czasopismo naukowe „Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences”, a od 1996 roku miesięcznik „Science”[5]. Ponadto każdy z instytutów naukowych Akademii wydaje raz na rok własny zbiór publikacji[5].

Działalność

edytuj

Mongolska Akademia Nauk nadzoruje pracę instytutów naukowych i jednostek badawczych (w nawiasach podano rok założenia placówki)[5]: W jej ramach działa 17 instytutów naukowych:

  • Instytut Języka i Literatury (1921)
  • Instytut Historii (1921)
  • Instytut Geografii (1926)
  • Instytut Astronomii i Geofizyki (1957)
  • Instytut Chemii i Technologii Chemicznej (1961)
  • Instytut Botaniki (1961)
  • Centrum Paleontologii (1964)
  • Instytut Biologii (1965)
  • Instytut Geologii i Surowców Mineralnych (1966)
  • Instytut Studiów Międzynarodowych (1968)
  • Instytut Filozofii, Społeczeństwa i Prawa (1972)
  • Instytut Informatyki (1987)
  • Instytut Geo-ekologii (1997)
  • Międzynarodowy Instytut Studiów nad Cywilizacjami Nomadów (1998)
  • Instytut Rozwoju Narodowego (1999)
  • Instytut Archeologii (2002)

Poza instytutami działa w niej 9 korporacji naukowych:

  • Korporacja "Energia": Nauka, Technologia, Produkcja
  • Korporacja: Energia odnawialna
  • Korporacja: Budownictwo,Architektura, Badania, Eksperymenty, Przedsiębiorstwa i Business
  • Korporacja: “Armo” Przemysł lekki – Nauka, Technologia, Produkcja
  • Korporacja: Elektronika i Badania nad Maszynami
  • Korporacja “Hunstech”: Badania nad żywnością i produkcją
  • Korporacja: Medycyna Naturalna – technologia i produkcja
  • Mongolskie Centrum Transferu Technologii

Akademia przyznaje Złoty Medal Kubilaj-Chana oraz Honorowe Dyplomy naukowcom zasłużonym dla nauki mongolskiej[5]. Co dwa lata Akademia przyznaje nagrody za najlepszą pracę naukową[5].

Akademia jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: Stowarzyszenia Akademii Nauk w Azji (ang. Association of Academies of Sciences in Asia, AASA), Inter Academy Panel (IAP), Międzynarodowej Rady Nauki (ang. International Council for Science, ICSU) i Rady Azji ds. Nauki (Science Council of Asia, SCA)[5]. Akademia współpracuje też 70 placówkami naukowymi w 25 krajach[5].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Alan J. K. Sanders: Historical Dictionary of Mongolia. Scarecrow Press, 2010, s. 37. ISBN 978-0-8108-7452-7. [dostęp 2015-01-02].
  2. a b Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 254. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].
  3. Alan J. K. Sanders: Historical Dictionary of Mongolia. Scarecrow Press, 2010, s. 355. ISBN 978-0-8108-7452-7. [dostęp 2015-01-02].
  4. a b c d e f g Alan J. K. Sanders: Historical Dictionary of Mongolia. Scarecrow Press, 2010, s. 38. ISBN 978-0-8108-7452-7. [dostęp 2015-01-02].
  5. a b c d e f g h i j k l m IAP for Science: Mongolian Academy of Sciences (MAS). [dostęp 2015-01-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-29)]. (ang.).