Morszyn
Morszyn (ukr. Моршин) – miasto na Ukrainie w obwodzie lwowskim.
 Dom zdrojowy w Morszynie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
20 km² | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
82482, 82483 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||||
 49°09′N 23°52′E/49,150000 23,866667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Znajduje tu się stacja kolejowa Morszyn, położona na linii Stryj – Iwano-Frankiwsk[2].
Historia
edytujW 1876 r. Morszyn zakupił od Franciszka Jana Smolki przedsiębiorca i radny lwowski Bonifacy Jan Stiller, który po zbadaniu tutejszych wód zaczął jako pierwszy wykorzystywać ich właściwości lecznicze. Po jego śmierci w 1884 r. zgodnie z testamentem miejscowość przejęło na potrzeby „wdów i sierot zmarłych lekarzy” Galicyjskie Towarzystwo Lekarskie[3].
W 1924 r. Morszyn został uznany za uzdrowisko posiadające charakter użyteczności publicznej[4]. Morszyn jest kurortem. Znajdują się tam liczne sanatoria, m.in. sanatorium zdrowia matki i dziecka. W miasteczku są dwa jeziora (jedno leśne, które utworzyło się w sposób naturalny, drugie stworzone sztucznie).
Morszyn posiada złoża wód mineralnych[2], wydobywana w nim woda „Morszanka” była popularna w całej II Rzeczypospolitej[5]. „Morszyn-Zdrój” reklamował się wówczas jako „Najsilnielszy zdrój wód gorżkich”[6].
Za II Rzeczypospolitej do 1934 samodzielna gmina jednostkowa. Następnie należała do zbiorowej wiejskiej gminy Morszyn w powiecie stryjskim w woj. stanisławowskiem[7], której była siedzibą. W 1944 r., już po wkroczeniu Rosjan, nacjonaliści ukraińscy z OUN – UPA zamordowali 11 Polaków[8].
Po wojnie wieś w wyniku zmiany granic została przyłączona do Ukraińskiej SRR.
W 1989 liczyło 9158 mieszkańców[9].
W 2013 liczyło 6037 mieszkańców[10].
Kościół
edytujW okresie międzywojennym wierni rzymskokatoliccy z Morszyna należeli do parafii Bolechowie. W 1930 r. franciszkanie konwentualni przejęli rektorstwo nowo wzniesionego kościoła[11]. W 2016 r. na miejscu kościoła, który został zniszczony po wojnie przez władze radzieckie, został wzniesiony nowy kościół pw. św. Józefa. Obsługują go księża diecezjalni ze Stryja[12][13].
Związani z Morszynem
edytuj- Roman Aftanazy – ur. w Morszynie polski historyk sztuki, autor monumentalnego dzieła Dzieje rezydencji na dawnych kresach RP
- Wawrzyniec Dayczak – polski działacz społeczny, architekt, projektant sanatorium Towarzystwa Lekarskiego w Morszynie (1930)[14].
- Aleksander Goldschmied – dr, w 1939 lekarz w uzdrowisku
- Nusia Klimczak - polska Sprawiedliwa wśród Narodów Świata, uratowała w Morszynie Żydówkę Szoszanę Dawidman[15]
- Hilary Kossak – płk dypl. dr, przed 1939 r. dyrektor zarządu zdrojowego w Morszynie[16][17]
- Zofia Nałkowska – polska pisarka, kuracjuszka w Morsztynie[18]
- Jan Poratyński – dr, inwestował w morszyńskie uzdrowisko[19]
Miasta partnerskie
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Чисельність населення на 1 вересня 2019 року // Головне управління статистики у Львівській області.
- ↑ a b Моршин // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 17. М., «Советская энциклопедия», 1974.
- ↑ Bonifacy Jan Stiller – założyciel kurortu w Morszynie [online], Nowy Kurier Galicyjski, 12 sierpnia 2022 [dostęp 2023-04-05] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1923 r. w przedmiocie uznania niektórych uzdrowisk za posiadające charakter użyteczności publicznej (Dz.U. z 1924 r. nr 14, poz. 131).
- ↑ Witold Chrzanowski, Morszyn rozsławiła „Morszanka”, „turystyka.wp.pl”, 13 maja 2017 [dostęp 2017-05-17] (pol.).
- ↑ Morszyn-Zdrój. „Polska Zachodnia”. Rok XIII (101), s. 8, 12 kwietnia 1938. (pol.).
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 628.
- ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 576, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
- ↑ O Franciszkanach – Franciszkanie w Polsce | Głowienka – Parafia i Klasztor Franciszkański [online], www.glowienka.franciszkanie.pl [dostęp 2023-04-05].
- ↑ Morszyn [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2023-04-05].
- ↑ Telewizja Polska S.A, Nowy kościół rzymskokatolicki w Morszynie [online], rzeszow.tvp.pl [dostęp 2023-04-05] (pol.).
- ↑ In memoriam – Pamięci Architektów Polskich – Wawrzyniec Dayczak [online], www.archimemory.pl [dostęp 2023-04-05].
- ↑ Klimczak Nusia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
- ↑ Bilans majątku Towarzystwa Lekarzy Polskich we Lwowie za rok 1938. W: Sprawozdanie Rady Zawiadowczej Towarzystwa Lekarzy Polskich we Lwowie za rok 1938. Lwów: 1939, s. 6.
- ↑ Książka telefoniczna. Morszyn. [dostęp 2015-04-15].
- ↑ Mobile Madness, Po zdrowie na kresy – Uważam Rze Historia [online], historia.uwazamrze.pl [dostęp 2023-04-05] (pol.).
- ↑ Jurij Smirnow / Józef Wittlin: Tajna apteka. kuriergalicyjski.com, 2014. [dostęp 2016-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)].
- ↑ Uzdrowiskowi partnerzy. Uzdrowisko Horyniec Zdrój, 2011-05-09. [dostęp 2011-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-18)].
Linki zewnętrzne
edytuj- Morszyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 685.
- Archiwalne widoki i publikacje o miejscowości w bibliotece Polona