Most średnicowy w Warszawie

most kolejowy na Wiśle w Warszawie

Most średnicowy – most kolejowy na Wiśle w Warszawie znajdujący się na trasie linii średnicowej, zbudowany w latach 1921–1931 w celu połączenia Dworca Głównego z Dworcem Wschodnim[1].

Most średnicowy
{{{alt zdjęcia}}}
Most średnicowy, widok w kierunku Pragi
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Podstawowe dane
Przeszkoda

Wisła

Szerokość:
• całkowita


9 m

Liczba torów kolejowych

2

Liczba przęseł

5

Rozpiętość przęseł

93

Data budowy

1921–1931[1]

Data zburzenia

13 września 1944

Projektant

Aleksander Pstrokoński

Most średnicowy po 1945 roku
Przeszkoda

Wisła

Długość

445 m

Liczba torów kolejowych

4

Liczba przęseł

5

Data odbudowy

1945–1949

Data remontu

lata 60. XX wieku (budowa bliźniaczego mostu)

Projektant

Franciszek Szelągowski

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Most średnicowy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Most średnicowy”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Most średnicowy”
52°14′19,6800″N 21°02′15,0000″E/52,238800 21,037500
 
Most średnicowy w latach 30. XX wieku

Przeprawę zaprojektował Aleksander Pstrokoński. Budowę mostu, rozpoczętą w 1921 i przedłużającą się ponad 10 lat z powodu trudności finansowych, realizowało Polskie Towarzystwo Budowlane. Na wykonanych metodą pneumatyczną fundamentach kamiennych wzniesiono filary unoszące metalową konstrukcję. Most składał się z 5 przęseł o rozpiętości ponad 90 m, z wysokimi łukami kratownic[2]. Główne prace montażowe wykonało przedsiębiorstwo K. Rudzki i S-ka[1].

Most został wysadzony przez Niemców podczas powstania warszawskiego i walk toczonych na Pradze w godzinach popołudniowych 13 września 1944[3].

W latach 1945–1949 most został w całkowicie zmienionej formie odbudowany według projektu Franciszka Szelągowskiego, na obniżonych o 5 m filarach. Podczas dyskusji nad odbudową przeprawy podnoszono m.in. argument, że przedwojenna konstrukcja wpływała negatywnie na krajobraz Wisły[4].

Odbudowany most został otwarty 23 czerwca 1949 roku[5]. Obniżenie filarów nie spowodowało fizycznego obniżenia torowiska, ponieważ odwrócono konstrukcję mostu: pierwotnie był podwieszony na łukowatych przęsłach, zaś po odbudowie wspiera się na nich. Podczas odbudowy jednocześnie dobudowano bliźniacze filary w nurcie Wisły, przewidując przyszły rozwój kolei.

Bliźniaczy most wybudowano w latach 60. XX w., niedługo przed rozpoczęciem budowy Dworca Centralnego. Obecnie most sprawia wrażenie monolitycznego, mimo że składa się w rzeczywistości z dwóch niezależnych pomostów wspartych na wspólnych filarach. Na każdym pomoście znajdują się po dwa tory kolejowe. Dwa tory od strony północnej przeznaczone są dla ruchu dalekobieżnego, dwa pozostałe są zwykle używane przez pociągi podmiejskie.

Most ma 5 przęseł i długość 445 m[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 512. ISBN 83-01-08836-2.
  2. Spacerownik Piękne stacje linii średnicowej. „Gazeta Wyborcza”, 2013-09-26. 
  3. Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1969, s. 407.
  4. Arkadiusz Borkowski: Most średnicowy w Warszawie. Warszawa: Diamteria, 2014, s. 103. ISBN 978-83-938335-0-4.
  5. Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 184.

Linki zewnętrzne

edytuj