Wikipedia

Władysław Bartoszewski

polski polityk i historyk, minister i ambasador
Ten artykuł dotyczy ojca. Zobacz też: Władysław Teofil Bartoszewski – syn.

Władysław Bartoszewski, ps. „Ludwik”, „Teofil”[1] (ur. 19 lutego 1922 w Warszawie, zm. 24 kwietnia 2015 tamże[2][3]) – polski historyk, publicysta, dziennikarz, pisarz, działacz społeczny, wykładowca akademicki, polityk oraz dyplomata.

Władysław Bartoszewski
Ilustracja
Władysław Bartoszewski (2012)
Data i miejsce urodzenia

19 lutego 1922
Warszawa

Data i miejsce śmierci

24 kwietnia 2015
Warszawa

Przewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa
Okres

od 22 czerwca 2001
do 24 kwietnia 2015

Poprzednik

Stanisław Broniewski

Następca

Anna Maria Anders

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 30 czerwca 2000
do 19 października 2001

Poprzednik

Bronisław Geremek

Następca

Włodzimierz Cimoszewicz

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 7 marca 1995
do 22 grudnia 1995

Poprzednik

Andrzej Olechowski

Następca

Dariusz Rosati

Ambasador RP w Austrii
Okres

od 20 września 1990
do 1 września 1995

Poprzednik

Stanisław Bejger

Następca

Jan Barcz

Faksymile
Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Wolności i Solidarności Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Odznaka Honorowa „Bene Merito” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka” Komandoria Missio Reconciliationis Medal pamiątkowy z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi Krzyż Oficerski za Naukę i Sztukę (Austria) Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny) Order Krzyża Ziemi Maryjnej I Klasy (Estonia) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki Orderu Pro Merito Melitensi Krzyż Komandorski Orderu Wielkiego Księcia Giedymina (Litwa) Krzyż Wielki Orderu Zasługi RFN Krzyż Wielkiego Oficera Orderu Zasługi RFN Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RFN Order Zasługi Badenii-Wirtembergii Order Bawarski Zasługi Komandor Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego Wielki Krzyż Zakonu Świętego Łazarza z Jerozolimy Order Zasługi Republiki Włoskiej III Klasy (1951-2001) Order Podwójnego Białego Krzyża II Klasy (Słowacja)
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Sprawiedliwy wśród Narodów Świata
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Władysław Bartoszewski jako więzień KL Auschwitz (1940)
Jeden z raportów komórki więziennej Delegatury Rządu na Kraj, sporządzony przez Władysława Bartoszewskiego w 1944

Więzień Auschwitz, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, członek prezydium Rady Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu na Kraj, podporucznik Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego. W latach 1990–1995 ambasador RP w Austrii, w 1995 oraz w latach 2000–2001 minister spraw zagranicznych, w latach 1997–2001 senator IV kadencji, w latach 2001–2015 przewodniczący Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, w latach 2007–2015 sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Kawaler Orderu Orła Białego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

Wykształcenie i działalność naukowa

edytuj

Był absolwentem Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie (1937) oraz Liceum Humanistycznego Towarzystwa Wychowawczo-Oświatowego „Przyszłość” w Warszawie. Maturę zdał w 1939[4][5][6][7]. Od października 1941 do początku 1944 studiował polonistykę na tajnym Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W grudniu 1948 został przyjęty na trzeci rok polonistyki na Wydziale Humanistycznym UW. Studia zostały przerwane aresztowaniem w grudniu 1949 i pięcioletnim pobytem w więzieniu. W listopadzie 1958 został przyjęty na studia polonistyczne na Wydziale Filologicznym UW w trybie eksternistycznym. Złożył na ręce profesora Juliana Krzyżanowskiego pracę magisterską, jednak decyzją rektora UW Stanisława Turskiego został w październiku 1962 skreślony z listy studentów.

W latach 1973–1982 i 1984–1985 prowadził, jako starszy wykładowca, wykłady historii najnowszej (ze szczególnym uwzględnieniem wojny i okupacji) w Katedrze Historii Nowożytnej Polski na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego[8].

W latach 1983–1984 i 1986–1988 był profesorem wizytującym w Instytucie Nauk Politycznych Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium (na tej uczelni także w Instytucie Nauki o Mediach w latach 1989–1990). Między 1984 a 1986 gościnnie wykładał na Katolickim Uniwersytecie Eichstätt-Ingolstadt[9]. Od 1988 do 1989 wykładał w katedrze nauk politycznych na wydziale filozoficznym Uniwersytetu w Augsburgu[10].

Działalność

edytuj

II wojna światowa i okupacja

edytuj

W czasie kampanii wrześniowej (1939) uczestniczył w cywilnej obronie Warszawy jako noszowy. Od maja 1940 pracował w administracji Przychodni Społecznej nr 1 Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

19 września 1940 został zatrzymany na Żoliborzu w masowej obławie zorganizowanej przez okupantów niemieckich. Od 22 września 1940 był więźniem niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz (numer obozowy 4427). Z obozu został zwolniony 8 kwietnia 1941 dzięki działaniom Polskiego Czerwonego Krzyża[11].

Po opuszczeniu obozu, za pośrednictwem Hanny Czaki, nawiązał kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej. Wydziałowi Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej przekazał w lecie 1941 sprawozdanie ze swojego pobytu w obozie. W lecie 1942 włączył się w działalność Frontu Odrodzenia Polski – konspiracyjnej katolickiej organizacji społeczno-wychowawczej i charytatywnej, kierowanej przez Zofię Kossak.

W sierpniu 1942 został żołnierzem Armii Krajowej. Pracował jako referent w Podwydziale „P” Wydziału Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK pod pseudonimem „Teofil” (inspiracją dla przyjęcia pseudonimu była postać Teofila Grodzickiego – bohatera powieści Jana Parandowskiego Niebo w płomieniach). W dwuosobowym referacie „P-1” Podwydziału „P” współpracował z Kazimierzem Moczarskim. Od września 1942 zaangażował się z ramienia FOP w działalność Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom „Żegota” (od 4 grudnia 1942 działającego jako Rada Pomocy Żydom przy Delegacie Rządu RP na Kraj); był członkiem „Żegoty” do wybuchu powstania warszawskiego. Był pracownikiem Komórki Więziennej Wydziału Bezpieczeństwa Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj[12].

Od listopada 1942 do września 1943 pracował jako sekretarz redakcji katolickiego miesięcznika „Prawda”, organu prasowego FOP, zaś od jesieni 1942 do wiosny 1944 był redaktorem naczelnym katolickiego miesięcznika „Prawda Młodych”, związanego z Frontem Odrodzenia Polski, a skierowanego do młodzieży akademickiej i licealnej.

W listopadzie 1942 został zastępcą kierownika Komórki Więziennej Wydziału Bezpieczeństwa Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj, która zajmowała się organizowaniem pomocy dla więźniów, m.in. osadzonych na Pawiaku. W lutym 1943 rozpoczął pracę na stanowisku referenta informacyjnego i zastępcy kierownika Referatu Żydowskiego Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj Witolda Bieńkowskiego ps. „Wencki”[13]. W ramach działalności w „Żegocie” i Referacie Żydowskim zajmował się współorganizowaniem pomocy dla uczestników powstania w getcie warszawskim w kwietniu 1943.

Od 1 sierpnia 1944 uczestniczył w powstaniu warszawskim. Był adiutantem dowódcy placówki informacyjno-radiowej „Anna” Kazimierza Ostrowskiego i redaktorem naczelnym czasopisma „Wiadomości z Miasta i Wiadomości Radiowe”. 20 września rozkazem komendanta Okręgu Warszawa AK, Antoniego Chruściela „Montera”, odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (na wniosek pułkownika Jana Rzepeckiego, szefa Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej). 1 października został mianowany przez dowódcę AK, generała Tadeusza Komorowskiego „Bora”, na stopień podporucznika (również na wniosek Jana Rzepeckiego), a 4 października odznaczony Krzyżem Walecznych.

Opuścił Warszawę po kapitulacji powstania 7 października 1944. Działalność konspiracyjną kontynuował w Biurze Informacji i Propagandy KG AK w Krakowie. Od listopada 1944 do stycznia 1945 pełnił funkcję sekretarza redakcji „Biuletynu Informacyjnego”. Pod koniec lutego 1945 powrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął służbę w pionie informacyjno-propagandowym organizacji NIE.

Polska Ludowa

edytuj

Okres stalinowski

edytuj
 
Działacze Żegoty w kwietniu 1946. Od prawej: Piotr Gajewski, Marek Ferdynand Arczyński, Władysław Bartoszewski, Adolf Berman i Tadeusz Rek

Od maja do sierpnia 1945 służył w Oddziale VI sztabu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (ds. informacji i propagandy). Jego przełożonym był Kazimierz Moczarski. 10 października 1945 przed komisją likwidacyjną AK dla obszaru centralnego ujawnił fakt służby w Armii Krajowej.

Jesienią 1945 podjął współpracę z Instytutem Pamięci Narodowej przy Prezydium Rady Ministrów oraz z Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, w czym bardzo pomocne okazywały się zebrane przez niego w okresie okupacji informacje o zbrodniach niemieckich, sytuacji w obozach koncentracyjnych i więzieniach oraz o zagładzie Żydów.

W lutym 1946 rozpoczął pracę w redakcji „Gazety Ludowej” (centralnego organu prasowego Polskiego Stronnictwa Ludowego, kierowanego przez Stanisława Mikołajczyka), na czele której stał Zygmunt Augustyński. Wkrótce wstąpił w szeregi PSL, które było w tym czasie jedynym liczącym się ugrupowaniem opozycyjnym wobec władz komunistycznych. We wrześniu 1946 został wybrany do zarządu powiatowego partii w Warszawie-Śródmieściu[14]. W tekstach publikowanych w „Gazecie Ludowej” przypominał wybitne postaci Polskiego Państwa Podziemnego (wywiad ze Stefanem Korbońskim, sprawozdanie z pogrzebu Jana Piekałkiewicza) i wydarzenia związane z walką o wyzwolenie kraju (cykl szkiców o powstaniu warszawskim pt. Dni walczącej stolicy).

W związku z działalnością w opozycyjnym PSL został wkrótce poddany represjom przez organy bezpieczeństwa. 15 listopada 1946 pod fałszywym zarzutem szpiegostwa został aresztowany[15] i uwięziony w siedzibie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W grudniu przeniesiono go do więzienia przy ul. Rakowieckiej, skąd został zwolniony 10 kwietnia 1948 dzięki pomocy Zofii Rudnickiej, pracującej w Ministerstwie Sprawiedliwości byłej kierowniczki biura „Żegoty”. Ponownie aresztowano go 14 grudnia 1949[15]. Więziony był w budynku MBP oraz w więzieniu przy ul. Rakowieckiej. 29 maja 1952 został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę 8 lat pozbawienia wolności za szpiegostwo. Akt oskarżenia podpisała podpułkownik Helena Wolińska[16]. W kwietniu 1954 przeniesiono go do więzienia w Rawiczu, a w czerwcu do więzienia w Raciborzu. Ze względu na zły stan zdrowia został w sierpniu 1954 zwolniony na roczną przerwę w odbywaniu kary. 2 marca 1955 orzeczeniem Najwyższego Sądu Wojskowego został uznany za niesłusznie skazanego. Powrócił następnie do działalności publicystycznej, w sierpniu 1955 obejmując kierownictwo redakcji wydawnictw fachowych Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Od sierpnia 1955 był rozpracowywany przez służby specjalne władz komunistycznych[15].

Działalność od 1956

edytuj

Od lipca 1956 publikował teksty w tygodniku „Stolica”, od stycznia 1957 był członkiem redakcji, a od lata 1958 do grudnia 1960 był tamże sekretarzem redakcji. Od lipca do września 1956 opublikował serię artykułów na temat powstania warszawskiego w tygodniku „Świat”. W sierpniu 1957 podjął współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym”.

18 kwietnia 1963 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za pomoc udzielaną Żydom w trakcie wojny (na wniosek Żydowskiego Instytutu Historycznego). Od września do listopada 1963 przebywał w Izraelu na zaproszenie Instytutu Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu (Jad Waszem), gdzie w imieniu Rady Pomocy Żydom „Żegota” odebrał odznaczenie Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Indywidualne odznaczenie Sprawiedliwy wśród Narodów Świata otrzymał w 1966.

Od listopada do grudnia 1963 przebywał w Austrii, gdzie nawiązał liczne kontakty z austriackimi środowiskami intelektualnymi i politycznymi. W listopadzie 1963 rozpoczął współpracę z Radiem Wolna Europa. W kolejnych latach podróżował do Niemiec Zachodnich, Wielkiej Brytanii, Włoch, Izraela, a także do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontaktował się zwłaszcza z przedstawicielami polskiej emigracji (m.in. z Janem Nowakiem-Jeziorańskim, Adamem i Lidią Ciołkoszami, Janem Karskim, Czesławem Miłoszem czy Gustawem Herlingiem-Grudzińskim). Od maja 1966 był rozpracowywany przez Wydział II Departamentu III Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[15].

Od 1969 do 1973 był prezesem Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, a w grudniu 1969 został wybrany do zarządu polskiego PEN Clubu. Między 1972 a 1983 pełnił funkcję sekretarza generalnego polskiego PEN Clubu. Był uczestnikiem I Kongresu Kultury Polskiej 11 i 12 grudnia 1981, przerwanego przez wprowadzenie stanu wojennego. Od lipca 1982 wchodził w skład zespołu „Tygodnika Powszechnego” (zrezygnował w grudniu 2007 po zmianach personalnych w redakcji pisma). W 1984 został członkiem rzeczywistym Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, a w 1986 jednym z wiceprezesów Instytutu dla Studiów Polsko-Żydowskich w Oksfordzie. 1 stycznia 1986 prezydent RP na uchodźstwie, Edward Raczyński, odznaczył go Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (za całokształt działalności w służbie Polsce w czasie wojny i po wojnie, a w szczególności za opracowania historyczne i za działalność w sprawach polsko-żydowskich)[17].

Uczestniczył w wielu międzynarodowych konferencjach i sympozjach poświęconych problematyce II wojny światowej, zagłady Żydów, stosunków polsko-niemieckich i polsko-żydowskich oraz roli intelektualistów w polityce. Wygłosił szereg odczytów i referatów na różnorodnych forach międzynarodowych.

Działalność opozycyjna

edytuj

W 1970 w związku z aktywną działalnością opozycyjną i licznymi kontaktami w krajach zachodnich został objęty zakazem druku w Polsce (do jesieni 1974) oraz poddany innym represjom (rewizje, odmowy wydania paszportu, rozpowszechnianie fałszywek; w latach 1971 i 1972–1973 objęty śledztwami prokuratorskimi[15]). W 1974 zaangażował się w działalność zmierzającą do ułaskawienia skazanych członków organizacji „Ruch” (m.in. Stefana Niesiołowskiego, Andrzeja i Benedykta Czumów). Współpracował z Polskim Porozumieniem Niepodległościowym. Od 1978 był członkiem i wykładowcą Towarzystwa Kursów Naukowych.

W okresie wydarzeń sierpniowych w 1980 był sygnatariuszem skierowanego do władz komunistycznych apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[18]. W latach 1980–1981 był członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W grudniu 1980 znalazł się wśród założycieli Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania przy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 został internowany – początkowo w Areszcie Śledczym w Warszawie-Białołęce, a następnie w ośrodku internowania w Jaworzu na poligonie drawskim. Z internowania zwolniono go 3 maja 1982[15]. Po zwolnieniu pozostawał w kontakcie z władzami, m.in. prowadził wielokrotne rozmowy z ministrem spraw wewnętrznych Czesławem Kiszczakiem[19].

W 1984 w Radiu Wolna Europa przez kilkadziesiąt dni prowadził codzienny program dokumentalny poświęcony powstaniu warszawskiemu pt. Dni Walczącej Stolicy[20].

III Rzeczpospolita

edytuj

Działalność polityczna

edytuj
 
Władysław Bartoszewski i Lech Wałęsa, konferencja poświęcona 25-leciu stanu wojennego w Polsce (2006)

Od września 1990 do marca 1995 pełnił funkcję ambasadora RP w Austrii. W 1995 był ministrem spraw zagranicznych w rządzie Józefa Oleksego (jako tzw. minister prezydencki, desygnowany przez Lecha Wałęsę).

28 kwietnia 1995, podczas uroczystej sesji Bundestagu i Bundesratu w Bonn z okazji 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej, jako jedyny zagraniczny mówca wystąpił z ponad godzinnym przemówieniem.

22 grudnia 1995 podał się do dymisji w związku z zakończeniem pełnienia funkcji prezydenta przez Lecha Wałęsę. Ponownie sprawował urząd szefa dyplomacji od czerwca 2000 do października 2001 w rządzie Jerzego Buzka. W latach 1997–2001 zasiadał w Senacie IV kadencji. Został wybrany z listy Unii Wolności w województwie warszawskim, przy czym formalnie do tej partii nigdy nie należał. Przewodniczył Komisji Spraw Zagranicznych i Komisji Integracji Europejskiej; jako marszałek senior przewodniczył inauguracyjnemu posiedzeniu Senatu.

5 lipca 2006 podpisał list otwarty ministrów spraw zagranicznych III RP krytykujących odwołanie szczytu Trójkąta Weimarskiego. Szczyt z udziałem prezydenta Polski, Francji i Niemiec został odwołany na krótko przed terminem, oficjalnie z powodu choroby Lecha Kaczyńskiego. Publikacja listu wywołała krytykę polityków rządzącej koalicji oraz prezydenta[21].

9 października 2007 został przewodniczącym komitetu honorowego Platformy Obywatelskiej przed przedterminowymi wyborami parlamentarnymi w tym samym roku. W czasie kampanii wyborczej i tuż po niej wygłosił szereg ostrych, krytycznych wypowiedzi dotyczących rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość, a w szczególności o prowadzonej przez rząd Jarosława Kaczyńskiego polityce zagranicznej[22][23][24].

20 listopada 2007 został przez premiera Donalda Tuska powołany na sekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów do spraw dialogu międzynarodowego. Pracę na tym stanowisku rozpoczął 21 listopada 2007[25]. Pozostał na tej funkcji również w drugim gabinecie Donalda Tuska oraz w rządzie Ewy Kopacz[26], pełniąc ją aż do czasu swojej śmierci.

Był członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w 2010 i w 2015[27][28], a także współzałożycielem jego komitetu wyborczego w 2015[29].

Działalność społeczna i naukowa

edytuj
 
Władysław Bartoszewski w Polskim PEN Clubie w 2005
 
Władysław Bartoszewski i Jehuda Widawski na Stacji Radegast w 70. rocznicę likwidacji Ghetto Litzmannstadt (2014)

W latach 1990–2000 był przewodniczącym Międzynarodowej Rady Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, a w latach 2000–2014 był przewodniczącym Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. W latach 1991–1995 był członkiem Rady ds. Stosunków Polsko-Żydowskich przy prezydencie RP. Od marca 1995 był wiceprezesem Polskiego PEN Clubu, w latach 2001–2010 prezesem, następnie został prezesem honorowym. W kwietniu 1998 został członkiem Rady Kuratorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich[30].

9 maja 2000 powołany przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w skład Kapituły Orderu Orła Białego. Kapituła tego orderu wybrała go 14 lutego 2001 na funkcję sekretarza[31]. Zrezygnował z tej funkcji w maju 2007, w okresie prezydentury Lecha Kaczyńskiego. 25 lutego 2011 powołany przez prezydenta Bronisława Komorowskiego po raz drugi w skład Kapituły Orderu Orła Białego[32], a następnie przez członków kapituły 10 marca 2011 wybrany na funkcję kanclerza Orderu Orła Białego[33].

Był przewodniczącym Rady Powierniczej Zamku Królewskiego w Warszawie[34] oraz członkiem Komisji Historii i Kultury Żydów przy Polskiej Akademii Umiejętności[35]. Od czerwca 2001 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. 27 stycznia 2005, w 60. rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, przemawiał na oficjalnych uroczystościach rocznicowych jako przedstawiciel polskich więźniów obozu. W 2009 zainicjował powstanie Fundacji Auschwitz-Birkenau i został przewodniczącym jej rady. Należał do orędowników pojednania polsko-żydowskiego oraz polsko-niemieckiego, a jednocześnie przez swoją działalność publicystyczną i naukową dbał o zachowanie pamięci o dziedzictwie Polskiego Państwa Podziemnego, powstania warszawskiego oraz o zbrodniach totalitaryzmów nazistowskiego i komunistycznego.

Od stycznia do czerwca 2006 był przewodniczącym rady nadzorczej Polskich Linii Lotniczych LOT. W latach 2002–2006 przewodniczył, a następnie został honorowym przewodniczącym Rady Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Od kwietnia 2009 do śmierci był prezesem honorowym Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie. Należał do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Od 2013 do czasu swojej śmierci wchodził w skład Rady Muzeum przy Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie[36].

Przewodniczył radzie Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Z funkcji tej zrezygnował 29 sierpnia 2006, protestując w ten sposób przeciwko insynuacjom sformułowanym przez wiceministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza, jakoby większość z dotychczasowych ministrów spraw zagranicznych III RP była agentami „sowieckich służb specjalnych”, a także przeciwko brakowi reakcji minister Anny Fotygi na tę wypowiedź[37].

Życie prywatne

edytuj
 
Grób Władysława Bartoszewskiego na Powązkach (2018)

Władysław Bartoszewski był synem Władysława i Beaty z domu Zbiegniewskiej[15][38]. Z pierwszą żoną Antoniną Mijal-Bartoszewską miał syna Władysława Teofila Bartoszewskiego, którego żoną została Alexandra Richie. Jego drugą żoną była Zofia Bartoszewska, którą poślubił w 1967[39].

Zmarł 24 kwietnia 2015 w Centralnym Szpitalu Klinicznym MSWiA w Warszawie[40].

Uroczystości pogrzebowe odbyły się 4 maja 2015 i miały charakter państwowy z udziałem przedstawicieli najwyższych władz państwowych, w tym prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Po mszy w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie Władysław Bartoszewski został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera FV-tuje-18)[41][42].

Publikacje

edytuj

Był autorem około 50 książek i prawie 1500 artykułów, głównie na temat okupacji niemieckiej, m.in.:

  • Konspiracyjne Varsaviana poetyckie 1939–1944: zarys informacyjny, Warszawa 1962,
  • Organizacja małego sabotażu „Wawer” w Warszawie (1940–1944), 1966,
  • Die polnische Untergrundpresse in den Jahren 1939 bis 1945, Druckerei und Verlagsanstalt, Konstancja 1967,
  • Ten jest z Ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945 (oprac. wspólnie z Zofią Lewinówną), Znak, Kraków 1967 i 1969,
  • Palmiry, Książka i Wiedza, Warszawa 1969,
  • Warszawski pierścień śmierci 1939–1944, Zachodnia Agencja Prasowa, Warszawa 1967, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1970, Świat Książki, Warszawa 2008, ISBN 978-83-247-1242-7, ponadto wydania w języku angielskim 1968 i niemieckim 1970,
  • Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949 (oprac., z Bogdanem Brzezińskim i Leszkiem Moczulskim), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1970,
  • Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim. Prasa, druki ulotne i inne publikacje powstańcze (oprac., praca zbiorowa), t. I–III, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974,
  • 1859 dni Warszawy (szkic wstępny Aleksander Gieysztor, bibliografia prac Władysława Bartoszewskiego – Zofia Steczowicz-Sajderowa, indeks Zofia Bartoszewska), Znak, Kraków 1974, wydanie 2 uzupełnione: Znak, Kraków 1984, ISBN 83-7006-152-4, wydanie 3 poprawione i poszerzone: Znak, Kraków 2008, ISBN 978-83-240-1057-8.
  • Polskie Państwo Podziemne 1939–1945 (inauguracyjny wykład TKN wygłoszony w Warszawie 2 listopada 1979, drugi obieg), Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWa Warszawa 1979 i 1980, OW „Solidarność” MKZ, Wrocław 1981, Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej, Lublin 1985 i inne,
  • Doświadczenia lat wojny 1939–1945. Fakty, postawy, refleksje, Znak, Kraków 1982 i 2009, ISBN 978-83-240-1217-6.
  • Los Żydów Warszawy 1939–1943. W czterdziestą rocznicę powstania w getcie warszawskim, Puls, Londyn 1983, Bez Cięć, Kraków 1985 (drugi obieg), Międzyzakładowa Struktura „Solidarności”, Warszawa 1985 (drugi obieg), wydanie 2 poprawione i rozszerzone: Puls, Londyn 1988, ISBN 0-907587-38-0, Fakt, Łódź 1989 (drugi obieg),
  • Herbst der Hoffnungen: es lohnt sich, anständig zu sein, Herder, Freiburg 1983, ISBN 3-451-19958-0, Herder, Freiburg 1984, ISBN 3-451-19958-0, Herder, Freiburg 1986, ISBN 3-451-19958-0.
  • Jesień nadziei: warto być przyzwoitym (tłumaczenie z wydania zachodnioniemieckiego, posłowie Reinholda Lehmanna, drugi obieg), Spotkania, Lublin 1984 i 1986,
  • Dni walczącej stolicy. Kronika Powstania Warszawskiego, Aneks, Londyn 1984, Krąg, Warszawa 1984 (drugi obieg), Alfa, Warszawa 1989, ISBN 83-7001-283-3, Świat Książki, Warszawa 2004, ISBN 83-7391-679-2, Świat Książki, Warszawa 2008, ISBN 978-83-247-1202-1.
  • Metody i praktyki Bezpieki w pierwszym dziesięcioleciu PRL (pod pseudonimem „Jan Kowalski”, drugi obieg), Grupy Polityczne „Wola” oraz Ogólnopolski Komitet Oporu Robotników „Solidarność”, Warszawa 1985, Biuletyn Łódzki, Łódź 1985, Rota, Kraków 1986 i inne,
  • Aus der Geschichte lernen? Aufsätze und Reden zur Kriegs- und Nachkriegsgeschichte Polens (przedmowa Stanisław Lem) Deutscher Taschenbuch Verlag, Monachium 1986,
  • Syndykat zbrodni: kartki z dziejów UB i SB w czterdziestoleciu PRL (pod pseudonimem „ZZZ”, wspólnie z Urszulą Doroszewską), Editions Spotkania, Paryż 1986; wydanie II: Editions Spotkania, Warszawa 2016, ISBN 978-83-7965-128-3.
  • Na drodze do niepodległości, Editions Spotkania, Paryż 1987, ISBN 2-86914-022-3.
  • Polen und Juden in der Zeit der „Endlösung”, Informationszentrum im Dienste der christlich-jüdischen Verständigung, Wiedeń 1990, ISBN 0-919581-32-3.
  • Warto być przyzwoitym. Szkic do pamiętnika (drugi obieg), Warszawa, CDN 1988,
  • Warto być przyzwoitym. Teksty osobiste i nieosobiste (polskie tłumaczenie książki Herbst der Hoffnungen: es lohnt sich, anständig zu sein), W Drodze, Poznań 1990, ISBN 83-7033-104-1, wydanie 2 zmienione: W Drodze, Poznań 2005, ISBN 83-7033-545-4.
  • Ponad podziałami. Wybrane przemówienia i wywiady – lipiec-grudzień 2000, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2001, ISBN 83-907665-7-4.
  • Wspólna europejska odpowiedzialność. Wybrane przemówienia i wywiady, styczeń-lipiec 2001, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2001, ISBN 83-915698-1-0.
 
Władysław Bartoszewski promuje swoją książkę pt. Moja Jerozolima, mój Izrael (2005)
 
Michał Komar i Władysław Bartoszewski, Warszawa, 28 września 2006

Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie

edytuj

Ordery i odznaczenia

edytuj
Polskie
Zagraniczne

Doktoraty honoris causa

edytuj

Tytuł doktora honoris causa Władysławowi Bartoszewskiemu nadały:

Inne nagrody i wyróżnienia

edytuj
 
Uroczystość wręczenia Władysławowi Bartoszewskiemu Komandorii Missio Reconciliationis (2011)

Upamiętnienie

edytuj
 
Tablica pamiątkowa na budynku przy ulicy Grójeckiej 104 w Warszawie

Obok Jana Nowaka-Jeziorańskiego został jednym z bohaterów wystawy stałej Misja: Polska w Muzeum „Pana Tadeusza” Zakładu Narodowego im. Ossolińskich[82][83].

W 2015 rada miasta w Oświęcimiu nazwała jego imieniem jedną z alei[84]. Odsłonięcie tablicy nastąpiło w przeddzień 71. rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau[85]. W 2016 za zgodą Zofii Bartoszewskiej został patronem Komitetu Obrony Demokracji[86]. W tym samym roku jego imieniem nazwano aleję w Łodzi[87] i ulicę w częstochowskiej dzielnicy Kiedrzyn[88].

Również w 2016 imieniem nazwano skwer przy ul. Ogrodowej na warszawskiej Woli[89]; w miejscu tym w czasie wojny przebiegała ul. Biała, przez którą Żydom zamkniętym w getcie niosła pomoc Rada Pomocy Żydom „Żegota”, w której prace był zaangażowany Władysław Bartoszewski[90]. W 2018 został patronem ronda we Wrocławiu[91] oraz skweru w Krakowie[92].

W 2020 przed budynkiem Sopot Centrum odsłonięty został pomnik Władysława Bartoszewskiego, zaprojektowany przez Jacka Kicińskiego[93][94]. W 2021 uchwałą Senatu następny rok ustanowiono Rokiem Władysława Bartoszewskiego[95]. W 2022 został patronem CLXI Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie[96], a także mostu w Białymstoku nad rzeką Białą[97], na którym nadto postawiono jego pomnik[98].

W 2015 Poczta Polska wydała upamiętniający go znaczek pocztowy o nominale 1,75 zł[99].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Waldemar Grabowski: Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945. Warszawa: IPN, 2003, s. 607.
  2. ↑ Władysław Bartoszewski nie żyje. rmf24.pl, 24 kwietnia 2015. [dostęp 2015-04-24].
  3. ↑ Władysław Bartoszewski nie żyje. „Życie nie musi być łatwe. Gorzej, jeśli jest nudne”. tokfm.pl, 24 kwietnia 2015. [dostęp 2015-04-24].
  4. ↑ Gabinet Władysława i Zofii Bartoszewskich. ossolineum.pl. [dostęp 2017-12-28].
  5. ↑ Bartoszewski Władysław, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-28].
  6. ↑ Zmarł Władysław Bartoszewski. um.warszawa.pl, 30 kwietnia 2015. [dostęp 2017-12-28].
  7. ↑ Profesor Władysław Bartoszewski. uni.lodz.pl. [dostęp 2017-12-28].
  8. ↑ Michał Komar: Władysław Bartoszewski. Wywiad rzeka. Warszawa: Świat Książki, 2006, s. 230.
  9. ↑ Henryk Gapski: Władysław Bartoszewski. Z kalendarium człowieka niezwykłego. kul.pl. s. 55. [dostęp 2014-01-21].
  10. ↑ Für ihre Verdienste um die polnisch-deutsche und die christlich-jüdische Versöhnung: Wladyslaw Bartoszewski und Mietek Pemper Ehrenbürger der Universität Augsburg. presse.uni-augsburg.de. [dostęp 2010-09-28]. (niem.).
  11. ↑ Zwolnienia z obozu. auschwitz.org. [dostęp 2018-11-11].
  12. ↑ Waldemar Grabowski: Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945. Warszawa: IPN, 2003, s. 194.
  13. ↑ Andrzej Krasnowolski: „Żegota” – konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w okupowanej Polsce 1942–1945. senat.gov.pl. [dostęp 2009-06-09].
  14. ↑ Bartoszewski jest ludowcem. Przyznał się. gazeta.pl, 8 listopada 2008. [dostęp 2009-07-25].
  15. ↑ a b c d e f g Dane osoby z wykazu osób publicznych. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2013-11-28].
  16. ↑ Władysław Bartoszewski podał: Podpis ppłk Wolińskiej figuruje na moim akcie oskarżenia czerwonym ołówkiem. Zatwierdzając akt oskarżenia wobec mnie, wiedziała, że jestem współzałożycielem Żegoty. Jestem przykładem, że tłumaczenia pewnych ludzi wokół Wolińskiej i jej samej, że trwa wokół niej jakaś antysemicka akcja, są bzdurą (...) (zob. Bartoszewski: Wolińska to nie kozioł ofiarny. tvn24.pl, 24 listopada 2007. [dostęp 2020-02-15].).
  17. ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. nr 1, s. 10, 19 marca 1986. [dostęp 2017-06-22]. 
  18. ↑ Apel (64 intelektualistów wraz z załączonym suplementem zawierającym nazwiska sygnatariuszy apelu). karta.org.pl. [dostęp 2020-09-25].
  19. ↑ Janusz Zabłocki: Dzienniki 1982–1986. T. 3. Cz. 2. Warszawa: IPN, 2013, s. 154.
  20. ↑ Dni Walczącej Stolicy (audycja prof. Władysława Bartoszewskiego, RWE 1984). polskieradio.pl. [dostęp 2020-08-04].
  21. ↑ Prezydent: Ten list bardzo źle świadczy o ministrach. wyborcza.pl, 8 lipca 2006. [dostęp 2009-06-09].
  22. ↑ Bartoszewski: Nie wierzcie frustratom i dewiantom!. gazeta.pl, 29 września 2007. [dostęp 2009-06-09].
  23. ↑ Bartoszewski: PiS szmaci III Rzeczpospolitą. tvn24.pl, 18 października 2007. [dostęp 2020-02-15].
  24. ↑ Bartoszewski: Nie chcę Polski, której musiałbym się wstydzić. dziennik.pl. [dostęp 2010-07-12].
  25. ↑ Zarządzenie Nr 134 Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 listopada 2007 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Prezesa Rady Ministrów do Spraw Dialogu. kprm.gov.pl. [dostęp 2011-11-17].
  26. ↑ Władysław Bartoszewski. premier.gov.pl. [dostęp 2015-04-24].
  27. ↑ Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego. onet.pl, 16 maja 2010. [dostęp 2015-03-15].
  28. ↑ Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego. dziennik.pl, 15 marca 2015. [dostęp 2015-03-15].
  29. ↑ Bronisław Komorowski pierwszym zarejestrowanym kandydatem. popieramkomorowskiego.pl, 18 marca 2015. [dostęp 2015-04-23].
  30. ↑ Alfabetyczna lista członków Rady Kuratorów ZNi O wszystkich kadencji. oss.wroc.pl. [dostęp 2013-12-28].
  31. ↑ Posiedzenie Kapituły Orderu Orła Białego. prezydent.pl, 14 lutego 2001. [dostęp 2013-11-25].
  32. ↑ Prezydent powołał członków Kapituły Orderu Orła Białego. prezydent.pl, 28 lutego 2011. [dostęp 2011-02-28].
  33. ↑ Kapituła Orderu Orła Białego uzupełniona. onet.pl, 10 marca 2011. [dostęp 2011-10-14].
  34. ↑ Rada Powiernicza Zamku Królewskiego. rp.pl, 28 maja 2001. [dostęp 2024-01-13].
  35. ↑ a b Prof. Władysław Bartoszewski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2015-03-21].
  36. ↑ Rada muzeum. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. [dostęp 2021-06-01].
  37. ↑ Bartoszewski dla Gazeta.pl: Tylko Sikorski do mnie zadzwonił. gazeta.pl, 29 sierpnia 2006. [dostęp 2009-06-09].
  38. ↑ Władysław Bartoszewski. 1944.pl. [dostęp 2023-12-29].
  39. ↑ Dariusz Zaborek: Państwo Bartoszewscy. wyborcza.pl, 18 lutego 2012. [dostęp 2015-05-04].
  40. ↑ Prof. Bartoszewski nie żyje. W piątek zasłabł i trafił do szpitala. tvp.info, 24 kwietnia 2015. [dostęp 2015-04-24].
  41. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-05].
  42. ↑ „Historia postawiła przed nim karkołomne zadania, a on je podjął, i to zwycięsko”. Prof. Bartoszewski spoczął na Powązkach. tvpparlament.pl, 4 maja 2015. [dostęp 2015-05-04].
  43. ↑ a b c d Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 60.
  44. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 grudnia 1995 r. o nadaniu orderu (M.P. z 1996 r. nr 13, poz. 161).
  45. ↑ Uroczystość wręczenia Ministrowi Władysławowi Bartoszewskiemu medalu honorowego z okazji 70. rocznicy Powstania Warszawskiego. kprm.gov.pl, 13 marca 2014. [dostęp 2015-03-18].
  46. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 lipca 2015 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2015 r. poz. 886).
  47. ↑ a b c d Andrzej Krzysztof Kunert: Władysław Bartoszewski. Życie i twórczość. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1999, s. 51, 53, 66.
  48. ↑ Anfragebeantwortung des Bundeskanzlers. parlament.gv.at, 23 kwietnia 2012. s. 930. [dostęp 2014-12-15]. (niem.).
  49. ↑ Anfragebeantwortung des Bundeskanzlers. parlament.gv.at, 23 kwietnia 2012. s. 999. [dostęp 2014-12-15]. (niem.).
  50. ↑ Verdienstorden des Landes Baden-Württemberg. Liste der Ordensträger 1975–2019. stm.baden-wuerttemberg.de. s. 41. [dostęp 2020-09-19]. (niem.).
  51. ↑ Władysław Bartoszewski, Jan Barcz: Prawda i pojednanie: w 80. rocznicę urodzin Władysława Bartoszewskiego. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2002, s. 698.
  52. ↑ Apdovanotų asmenų duomenų bazė. prezidente.lt. [dostęp 2014-12-15]. (lit.).
  53. ↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).
  54. ↑ Bartoszewski, Stelmachowski i Komorowska odznaczeni papieskimi orderami. ekai.pl, 2 listopada 2006. [dostęp 2011-04-11].
  55. ↑ Bartoszewski odznaczony przez Francję. onet.pl, 30 kwietnia 2009. [dostęp 2009-06-09].
  56. ↑ Sekretarz stanu Władysław Bartoszewski odznaczony przez Zakon Kawalerów Maltańskich. kprm.gov.pl, 22 czerwca 2012. [dostęp 2012-09-28].
  57. ↑ Rad Bieleho dvojkríža, II. trieda. prezident.sk. [dostęp 2013-01-21]. (słow.).
  58. ↑ Uroczystość wręczenia Sekretarzowi Stanu Władysławowi Bartoszewskiemu Orderu Białego Podwójnego Krzyża Republiki Słowackiej. kprm.gov.pl, 6 września 2012. [dostęp 2012-09-11].
  59. ↑ Commendatore Ordine al Merito della Repubblica Italiana. quirinale.it, 27 grudnia 2014. [dostęp 2024-03-07]. (wł.).
  60. ↑ Bawarski Order Zasługi dla Władysława Bartoszewskiego. polen.diplo.de, 2015. [dostęp 2015-10-18].
  61. ↑ a b c d e f g h i Władysław Bartoszewski. wyborcza.pl, 28 kwietnia 2015. [dostęp 2015-04-28].
  62. ↑ Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
  63. ↑ Doktorzy Honorowi Uniwersytetu Gdańskiego. ug.edu.pl. [dostęp 2011-02-25].
  64. ↑ Doktorzy Honoris Causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. kul.pl. [dostęp 2011-02-23].
  65. ↑ Doktorzy Honoris Causa UO. uni.opole.pl. [dostęp 2011-02-16].
  66. ↑ Warszawa. Wręczono złote medale „Gloria Artis”. e-teatr.pl, 10 września 2005. [dostęp 2011-06-21].
  67. ↑ Solange i Krzysztof Olszewscy laureatami nagrody PKPP Lewiatan. pb.pl, 16 maja 2007. [dostęp 2017-07-26].
  68. ↑ Bartoszewski nagrodzony przez Komitet Trójkąta Weimarskiego. rp.pl, 29 sierpnia 2008. [dostęp 2013-01-18].
  69. ↑ Wręczenie odznaczeń „Bene Merito” przez Ministra Spraw Zagranicznych Radosława Sikorskiego. msz.gov.pl, 13 listopada 2009. [dostęp 2010-02-08].
  70. ↑ Bartoszewski uhonorowany nagrodą im. cesarza Ottona. wprost.pl, 7 maja 2009. [dostęp 2011-11-16].
  71. ↑ Laureaci z poprzednich edycji. polishmarket.com.pl. [dostęp 2015-12-07].
  72. ↑ Medal za szczególne zasługi dla Meklemburgii-Pomorza Przedniego w zjednoczonej Europie i na świecie. kprm.gov.pl, 18 lipca 2014. [dostęp 2014-07-18].
  73. ↑ Wyróżnienie dla Władysława Bartoszewskiego. premier.gov.pl, 30 maja 2014. [dostęp 2016-01-15].
  74. ↑ Nagroda Polsko-Niemiecka za rok 2015 przyznana pośmiertnie Władysławowi Bartoszewskiemu. polen.diplo.de, 2015. [dostęp 2016-02-05].
  75. ↑ Sprawy międzynarodowe. senat.gov.pl, 5 maja 2012. [dostęp 2018-03-22].
  76. ↑ Civitate Wratislaviensi Donatus. um.wroc.pl. [dostęp 2023-12-26].
  77. ↑ Władysław Bartoszewski honorowym obywatelem gminy Oświęcim. kprm.gov.pl, 24 września 2012. [dostęp 2012-09-24].
  78. ↑ Nadanie prof. Władysławowi Bartoszewskiemu tytułu Honorowego Obywatela Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. kprm.gov.pl, 7 lutego 2013. [dostęp 2013-02-07].
  79. ↑ Prof. Bartoszewski – Honorowy Obywatel Baranowa!. obiektyw.info, 19 listopada 2013. [dostęp 2013-11-27].
  80. ↑ Ogólnopolski Fetting Festiwal w Baranowie. gmina-baranow.pl. [dostęp 2013-11-27].
  81. ↑ Prof. Władysław Bartoszewski honorowym obywatelem Opola. nto.pl, 30 października 2014. [dostęp 2014-11-04].
  82. ↑ Misja: Polska – Muzeum Pana Tadeusza. ossolineum.pl. [dostęp 2022-07-03].
  83. ↑ Mariusz Urbanek, Małgorzata Preisner-Stokłosa, Mateusz Palka: Misja: Polska. Jan Nowak-Jeziorański, Władysław Bartoszewski. Katalog wystawy stałej Muzeum Pana Tadeusza Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Wrocław: Ossolineum, 2018. ISBN 978-83-65588-58-6.
  84. ↑ Uchwała nr XIV/259/15 Rady Miasta Oświęcim. um.oswiecim.pl, 28 października 2015. [dostęp 2016-12-14].
  85. ↑ „Jak przeżyć w piekle”. II transport warszawski – sesja edukacyjna MCEAH. auschwitz.org, 26 stycznia 2016. [dostęp 2016-12-14].
  86. ↑ Władysław Bartoszewski będzie patronem KOD. Grupa Wirtualna Polska, 21 kwietnia 2016. [dostęp 2016-04-21].
  87. ↑ Trasa Górna będzie aleją Władysława Bartoszewskiego. dzienniklodzki.pl, 31 sierpnia 2016. [dostęp 2016-09-01].
  88. ↑ Kilka ulic i rond w Częstochowie z nowymi patronami. wczestochowie.pl, 31 października 2016. [dostęp 2016-10-31].
  89. ↑ Uchwała nr XXXVI/885/2016 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 20 października 2016 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego, 4 listopada 2016. [dostęp 2016-12-14].
  90. ↑ Jarosława Osowski. Skwer dla Władysława Bartoszewskiego. „Gazeta Stołeczna”, s. 1, 5 grudnia 2016. 
  91. ↑ Uchwała nr LXII/1469/18 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 13 września 2018 r. w sprawie nadania nazwy rondu na terenie Wrocławia. um.wroc.pl. [dostęp 2019-05-01].
  92. ↑ Otwarcie skweru im. prof. Władysława Bartoszewskiego. krakow.pl, 30 października 2018. [dostęp 2021-03-06].
  93. ↑ Grzegorz Szaro: Pomnik Władysława Bartoszewskiego w Sopocie. „Warto być przyzwoitym”. wyborcza.pl, 25 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-26].
  94. ↑ Piotr Weltrowski: Wieczorem odsłonięcie pomnika Władysława Bartoszewskiego w Sopocie. trojmiasto.pl, 5 lipca 2020. [dostęp 2020-07-05].
  95. ↑ Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 listopada 2021 r. ustanawiająca rok 2022 Rokiem Władysława Bartoszewskiego (M.P. z 2021 r. poz. 1161).
  96. ↑ Marek Kozubal: Bartoszewski będzie patronem szkoły w Warszawie. rp.pl, 21 czerwca 2022. [dostęp 2022-10-13].
  97. ↑ Andrzej Kłopotowski: Budował mosty. Teraz Władysław Bartoszewski ma już swój most w Białymstoku. wyborcza.pl, 20 grudnia 2022. [dostęp 2023-03-17].
  98. ↑ Pomnik Władysława Bartoszewskiego odsłonięty. bialystok.pl, 13 grudnia 2022. [dostęp 2023-03-17].
  99. ↑ 2015.11.25. Warto być przyzwoitym. kzp.pl. [dostęp 2024-05-24].

Bibliografia

edytuj
  • Andrzej Krzysztof Kunert: Władysław Bartoszewski. Życie i twórczość. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1999.
  • Michał Komar: Władysław Bartoszewski. Wywiad rzeka. Warszawa: Świat Książki, 2006.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Bartoszewski&oldid=74875585”