Wikipedia

Upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się

(Przekierowano z NLD)

Upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się (NLD, NVLD, Nonverbal Learning Disabilities) – zaburzenie uczenia się (właściwiej wada neurologiczna) przypominające całościowe zaburzenie rozwoju, mające podłoże najprawdopodobniej związane z zaburzonym funkcjonowaniem prawej półkuli mózgu (uszkodzeniem istoty białej[1]).

Zaburzenie uczenia się, nieokreślone
Klasyfikacje
ICD-10

F81.9

DSM-IV

315.9
Zaburzenie uczenia się niewyspecyfikowane gdzie indziej

Nie zostało sklasyfikowane w ICD-10 i DSM-IV (specyficzne i nieokreślone zaburzenie uczenia się). Pod pewnymi względami przypomina zespół Aspergera (który bywa nazywany jego skrajną formą[2], 80% osób z ZA wykazuje objawy NLD), a prawdopodobnie 51% osób z ZA cierpi także na NLD. Obydwa zaburzenia łatwo pomylić. Po raz pierwszy wspomniane przez Johnsona i Myklebusta w latach 1970. Dokładniej opisane w 1985 i 1995 r. przez B. Rourke’a. Niekiedy za najlepszy wiek na jego zdiagnozowanie uznaje się 9 lat (dla autyzmu dziecięcego 3 – 3,5, a ZA – 6). Czasami bywa uznawany za pojęcie neuropsychologiczne, a nie zaburzenie psychiatryczne. Rozpowszechnienie spektrum NLD może okazać się bardzo duże – od 1 do 5% w całkowitej populacji do nawet 10% w szkołach specjalnych.

Całkowicie błędne jest uważanie tego zaburzenia za mniej poważne i upośledzające od CZR, w niektórych przypadkach może być wręcz odwrotnie (jest to tym bardziej prawdopodobne, im bardziej pokrywają się objawy NVLD czy np. ZA lub PDA).

Podstawowe objawy edytuj

  • wcześnie rozwinięta mowa i bogate słownictwo (talent językowy, np. do ortografii i gramatyki)
  • poważne problemy z równowagą oraz bardzo duże trudności grafomotoryczne
  • brak umiejętności wyobrażeniowych, słaba pamięć wzrokowa i umiejętności przestrzenne
  • brak umiejętności posługiwania się językiem pozawerbalnym
  • nadwrażliwość zmysłów
  • trudności w rozwiązywaniu problemów, planowaniu decyzji

Inne objawy i cechy mogące świadczyć o obecności NLD są bardzo podobne do charakterystyki ZA:

  • silna wrażliwość na dźwięki lub hałas
  • proste, repetytywne aktywności motoryczne
  • silna preferencja werbalnego stylu uczenia się z wyraźnymi problemami w odczytywaniu informacji niewerbalnych
  • trudności w kontaktach rówieśniczych
  • dosłowne interpretacje wypowiedzi i problemy w rozumieniu żartów, przenośni, sarkazmu, ironii
  • mało aktywności ruchowych, dużo czytania
  • trudności w akceptowaniu zmian i przystosowaniu się do nich
  • słaby kontakt wzrokowy
  • zachowania stereotypowe

Różnice pomiędzy NLD a zespołem Aspergera i innymi poważnymi zaburzeniami edytuj

Różnice pomiędzy ZA i NLD są bardzo niewyraźne. Osoby z NLD także mogą mieć zachowania charakterystyczne dla ZA, np. wąskie i obsesyjne zainteresowania, rytuały i czynności rutynowe (ZOK). Dla niektórych osób z NLD czynności rutynowe mogą stanowić pozytywne przeżycia, niemające charakteru natręctw. Łatwo jest dokonać takiej pomyłki ze względu na to, że rytuały (bez specyficznych zainteresowań i stereotypii) przy złych kontaktach społecznych i słabym poziomie komunikacji niewerbalnej powodują, że osoba spełnia kryteria ZA. Tony Attwood powiedział nawet, że „różnica między ZA i NLD to tylko kwestia zapisu”. Zaburzenie to nie jest jedynie połączeniem dyssemii i zaburzenia wizualno-przestrzenno-motorycznego (VSMD), lecz przede wszystkim chorobą ze spektrum autyzmu (jest to temat sporny). Niektóre osoby z NLD mogą mieć wysokie umiejętności wizualne czy motoryczne. NLD prawdopodobnie pojawi się w DSM-V – najprawdopodobniej jako zaburzenie uczenia się, a nie jednostka ze spektrum autyzmu.

Kontrowersje edytuj

David Dinklage stwierdził, że w NLD mogą występować także inne cechy zwykle uważane za nieobecne w tym zaburzeniu, np. stereotypowe zachowania i magiczne wierzenia. Mogło to jednak mieć związek np. z tym, że u dziecka stwierdzono nie tylko NLD, ale i np. ZA. Ten sam autor pisze, że dzieci z ZA zwykle nie bawią się zabawkami jako rzeczami, które one reprezentują. Jest to związane z deficytem wyobraźni, myślenia abstrakcyjnego i teorii umysłu. W Ameryce Północnej NLD diagnozuje się bardzo często, a niektóre dzieci ze zdiagnozowanym NLD mają charakterystyczne dla autyzmu cechy, jak wysokie umiejętności wizualno-przestrzenne czy silne zainteresowanie mapami, co w związku z lepiej rozwiniętą teorią umysłu przypomina „autyzm imaginujący”, a nazwa „zaburzenie uczenia się niewerbalnego” mogłaby być używana tylko i wyłącznie w odniesieniu do samych specyficznych zaburzeń rozwoju (np. nieumiejętność czytania wykresu) bez specyficznych właściwości emocjonalnych i behawioralnych.

Być może termin ten jest błędnie używany w stosunku do osób, które mają silne autystyczne cechy, ale wysokie umiejętności rozumienia, co mogło być spowodowane zmianami genetycznymi podobnymi do wywołujących typowe zaburzenia autystyczne, ale nie doszło do zmian wywołujących utratę zdolności myślenia abstrakcyjnego. Być może osoby te mają nieopisane, nienazwane i niesklasyfikowane jeszcze zaburzenia. Wśród ludzi z NLD jest mało osób leworęcznych, a obraz zaburzenia może wtedy być wyraźnie inny. Niekiedy za ważną różnicę pomiędzy ZA i NLD podaje się to, że dzieci z NLD mają trudności z rozpoznaniem przedmiotów z zamkniętymi oczami. Potwierdza to słuszność umieszczania NLD w spektrum autyzmu, podobnie jak innych zaburzeń z reguły nieuznawanych za CZR, np. zaburzenie semantyczno-pragmatyczne czy hiperleksja.

Zaburzenie ze spektrum autyzmu i CZR? edytuj

Jedno na 3 dzieci z diagnozą obecnego NLD spełnia kryteria zaburzeń ze spektrum autyzmu i może być zaklasyfikowane w ten sposób. Zdiagnozowany syndrom prawdopodobnie nie jest tożsamy z ZA; być może jest cięższą formą NLD, urastającą jednocześnie do miana autentycznego całościowego zaburzenia rozwoju (termin ten przez niektórych bywa uważany za tożsamy z ASD), a więc zaburzenia równie poważnego, co ZA lub nawet poważniejszego[3] (połączenie zaburzeń uczenia się, CZR z ASD). Należy także podkreślić, że dzieci z NLD mają wysokie ryzyko zaburzeń emocjonalnych, niekiedy uznawane za większe niż w ZA.

NLD a schizofrenia edytuj

Dzieci z NLD mogą nawet spełniać kryteria osobowości schizotypowej – choroby ze spektrum schizofrenii (F21). Może to także wynikać z tendencji tych dzieci do konkretnego, dosłownego myślenia. W obydwu zaburzeniach dochodzi zwykle do zaburzeń pamięci wzrokowej, a osoby te uczą się słowami.

Często występuje także dosyć wyraźne podobieństwo pomiędzy NLD a schizofrenią prostą (F20.6). Wiele osób z NLD ma zawsze trudności z nawiązaniem kontaktów społecznych, a w dorosłości mają one tendencję do zapadania na depresję lub izolowania się od społeczeństwa, zaniedbywania higieny, są niezbyt sprawne fizycznie, a ich zainteresowania są nie tak wyraźne jak w przypadku ZA. Na dodatek wiele osób z NLD ma talenty związane z naukami humanistycznymi i trudności w komunikacji niewerbalnej. Sprawia to, że opis zaburzenia bardzo przypomina wspomnianą wcześniej postać schizofrenii i wiele osób ze zdiagnozowaną schizofrenią prostą może mieć tak naprawdę przede wszystkim NLD.

Diagnostyka edytuj

W Polsce jest to zaburzenie diagnozowane rzadko, w niektórych miejscach diagnoza ta nie jest wydawana, ponieważ nie znajduje się ona w DSM-IV lub ICD-10. Osoby wykazujące cechy NLD często otrzymują rozpoznanie ZA.

Nieodpowiednia terminologia? edytuj

Nazwa „zaburzenie uczenia się” jest złudna (wręcz błędna i nieadekwatna), bowiem osoby z NLD doświadczają znacznie większych trudności niż ci, którzy posiadają np. dysleksję. Być może nazwa ta powinna zostać zastrzeżona tylko dla tak zwanego „rozwojowego zespołu Gerstmanna” – zaburzenia w znacznym stopniu utrudniającego naukę matematyki i mającego szkodliwy wpływ na zdolności manualne.

W związku z tym najlepszym rozwiązaniem byłoby zaliczenie NLD nie do specyficznych zaburzeń uczenia się (F81.X) – jest to lekceważenie złożonych problemów tych osób, lecz do objawów chorobowych w rozdziale R (np. w ICD-10 dysleksja rozwojowa jako R48, a nie F81.X). Lepiej odzwierciedla to charakter zaburzenia (jako wady neurologicznej), która nie dotyczy jedynie umiejętności szkolnych, w przeciwieństwie do dysortografii (F81.1) czy dyskalkulii (F81.2).

NLD i dyssemia edytuj

Dla określenia zespołu powodującego zaburzenia społeczne spotykane z NVLD używana jest niekiedy nazwa dyssemia, która określa nie zaburzenie umiejętności szkolnych, lecz niezdolność do odpowiedniego reagowania w sytuacjach społecznych.

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że nazwa NLD jest nadużywana do określania przypadków powyższego zaburzenia, co wprowadza w błąd (zaburzenie umiejętności szkolnych – uczenia się okazuje się uszkadzać przede wszystkim funkcjonowanie społeczne).

Powikłania edytuj

Jest to zaburzenie przetwarzania informacji przez mózg. Ludzie ci mają duże trudności w kontaktach społecznych, często także poważne i bardzo przykre zaburzenia nerwicowe (zwłaszcza zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne), tiki, depresje, bezsenność. Większość osób z NLD jest mało sprawna fizycznie. Ludzie z NLD mają trudności z planowaniem decyzji czy odczytywaniem wykresów. Osobom tym wszystko trzeba objaśniać słowami, ponieważ inne metody uczenia się są u nich upośledzone.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Barbara Rissman, Nonverbal Learning Disability explained: the link to shunted hydrocephalus, „British Journal of Learning Disabilities”, 39 (3), 2011, s. 209–215, DOI: 10.1111/j.1468-3156.2010.00652.x, ISSN 1468-3156 (ang.).
  2. ↑ Roger A. Brumback, Caryn R. Harper, Warren A. Weinberg, Nonverbal Learning Disabilities, Asperger’s Syndrome, Pervasive Developmental Disorder – Should We Care? [online], nldline.com [dostęp 2020-11-01] (ang.).
  3. ↑ How different are autism, Asperger’s syndrome and non-verbal learning disabilities?. [dostęp 2009-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-21)].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Upośledzenie_zdolności_niewerbalnego_uczenia_się&oldid=73391127”