Wikipedia

Nepalotymal

Nepalotymal[3], tymal nepalski[4] (Acanthoptila nipalensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny pekińczyków (Leiothrichidae). Występuje endemicznie w Nepalu. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Nepalotymal
Acanthoptila nipalensis[1]
(Hodgson, 1836)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

pekińczyki

Rodzaj

Acanthoptila
Blyth, 1855

Gatunek

nepalotymal

Synonimy
  • Timalia nipalensis Hodgson, 1836
  • Turdoides nipalensis (Hodgson, 1836)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Po raz pierwszy gatunek opisał Brian Houghton Hodgson. Opis ukazał się w 1836 na łamach Asiatic researches; autor nie wspomniał, z jakiej dokładnie części Nepalu pochodził holotyp. Zaznaczył, że w upierzeniu brak dymorfizmu płciowego, musiał więc przebadać więcej niż jednego osobnika. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Timalia nipalensis[5]. W 1855 Edward Blyth zaproponował wydzielenie nepalotymala do osobnego rodzaju Acanthoptila[6] i taka też systematyka była uznawana przez niektórych autorów, np. A. O. Hume’a, T. C. Jerdona i R. B. Sharpe[7]. Z drugiej strony niektórzy autorzy włączali go do rodzaju Turdoides i to ujęcie systematyczne stosowane jest nadal, np. przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny[8]. Do rodzaju Turdoides włączył nepalotymala Jean Théodore Delacour w 1946, bez udzielenia szerszego komentarza. Nepalotymal wyróżnia się ostro zakończonymi stosinami piór na piersi i głosem[9]. Niektóre cechy – jak np. kształt nozdrzy, dzioba, wygląd pokryw podskrzydłowych i budowa nogi – są podobne do opisywanych u przedstawicieli Garrulax. Według Ripleya nepalotymal ma cechy pośrednie między ptakami z rodzaju Garrulax a Turdoides[10]. Gatunek monotypowy[8][9].

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 22–26 cm, masa ciała 58–64 g[9]. Długość środkowego palca (z pazurem) około 24 mm[5]. Wymiary szczegółowe w milimetrach[10]:

Długość skrzydła D. ogona D. dzioba D. skoku
5♂ 79–86 106–117 21–23 30–32
7♀ 81–87 107–113 20–26 30–33

U dorosłych występują dwa typy upierzenia (patrz: polimorfizm) różniące się kolorystyką gardła i brody – mogą być one białawe lub ciemne[11] (według E. W. Oatesa upierzenie zmienia się zależnie od pory roku[7]). U dorosłego wierzch ciała szarobrązowy, pokrywy uszne białawe; można dostrzec krótką, białawą brew. Pióra na wierzchu głowy i czole wyróżniają się sztywnymi stosinami (u młodocianych nie jest to wyraźna cecha), dzięki którym nepalotymal otrzymał angielską nazwę Spiny Babbler (dosł. kolczasta tymalia[a]). Pierś kremowopłowa, pokryta paskami. Ogon stopniowany. Boki i pokrywy podogonowe oliwkowe[11]. Kolor tęczówki różnie podawany: jako niebieski[5] lub szarobrązowy[7].

Zasięg występowania edytuj

Endemit Nepalu[9][12]. Zależnie od pory roku wędruje na określone wysokości: od 900 do 1900 m n.p.m. zimą i od 1400 do 2100 m n.p.m. latem[11].

Ekologia i zachowanie edytuj

Tymale nepalskie bywały stwierdzane na wysokości od 800 do 2200 m n.p.m.[11] Zasiedlają gęste zadrzewienia wtórne[9]. Żywią się głównie owadami. W jednym z badań na 2295 fragmentów pokarmu (zjedzonych przez 316 osobników) 86% stanowiły bezkręgowce, pozostałe 14% owoce i nasiona[9]. Z bezkręgowców zjadają m.in. owady, ślimaki i dżdżownicowate[11]. Żerują na ziemi[7]. Nepalotymal potrafi naśladować głosy innych ptaków. Podczas snu umieszcza głowę między nasadami skrzydeł i stroszy się na kształt kuli; możliwe, że ma to odstraszać drapieżniki. Płochliwy. Może przebywać pojedynczo lub w niewielkich grupach[11] 3–10 osobników, również z sierpodziobami rudolicymi (Erythrogenys erythrogenys)[10].

Lęgi edytuj

Okres lęgowy trwa od kwietnia do czerwca. Gniazdo umieszczone jest w krzewie lub kępie traw[9]. Gniazdo ma kształt kubeczka, zbudowane jest z trawy, liści i włókien roślinnych[11]. Jedno zmierzone gniazdo miało średnicę około 12,5 cm i wysokość blisko 5 cm[7]. W zniesieniu 3 lub 4 jaja o skorupce barwy jasnoniebieskiej[9]; ich wymiary to około 28 na 16,5 mm[5].

Status i zagrożenia edytuj

IUCN uznaje tymala nepalskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). BirdLife International ocenia trend populacji jako stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[12]. Był opisany jako dość pospolity już w 1889[7]; obecnie (2016) lokalnie pospolity w swoim poszatkowanym zasięgu. Występuje na Endemic Bird Area 129 Central Himalayas[9].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Babbler dosłownie oznacza gadułę, jednak słowo to odnosi się do rodziny tymaliowatych lub mniej licznej gatunkowo rodziny stadniaków.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Acanthoptila nipalensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Acanthoptila nipalensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Leiothrichidae Swainson, 1831 - pekińczyki - Babblers, laughing-thrushes and allies (wersja: 2018-11-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-18].
  4. ↑ Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999. ISSN 0550-0842. 
  5. ↑ a b c d B. H. Hodgson. Ornithology of Nepal. „Asiatic researches”. 9, s. 182, 1836. 
  6. ↑ Report of Curator, Zoological Department, for July, 1855. „The journal of the Asiatic Society of Bengal”. 24 (5), s. 478, 1855. 
  7. ↑ a b c d e f Eugene W. Oates: The fauna of British India. T. 1. 1889, s. 386–387.
  8. ↑ a b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Laughingthrushes and allies. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-02]. (ang.).
  9. ↑ a b c d e f g h i Collar, N. & Robson, C.: Spiny Babbler (Acanthoptila nipalensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-03-01].
  10. ↑ a b c Austin L. Rand & Robert L. Fleming: Birds from Nepal. 1957, s. 126–127.
  11. ↑ a b c d e f g Tej Kumar Shrestha: Birds of Nepal: Field Ecology, Natural History and Conservation. T. 2. Steven Simpson Books, 2001, s. 179–180. ISBN 0-9524390-9-3.
  12. ↑ a b Spiny Babbler Turdoides nipalensis. BirdLife International. [dostęp 2016-03-20].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nepalotymal&oldid=68356946”