Niszczyciele min typu Hunt

typ brytyjskich niszczycieli min

Niszczyciele min typu Hunt – typ trzynastu brytyjskich niszczycieli min zbudowanych dla Royal Navy w latach 80. XX wieku w stoczniach Vosper Thornycroft oraz Yarrow Shipbuilders(inne języki). Okręty wykorzystywane są do wykrywania i zwalczania min morskich, a także do działań patrolowych.

Niszczyciele min typu Hunt
Ilustracja
HMS Atherstone (M38)
Kraj budowy

 Wielka Brytania

Użytkownicy

 Royal Navy
 Polemiko Naftiko
 Litewska Marynarka Wojenna

Stocznia

Vosper Thornycroft,
Yarrow Shipbuilders(inne języki)

Wejście do służby

1980-1989 (Royal Navy)

Wycofanie

2005-?

Zbudowane okręty

13

Okręty w służbie

12

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

685 t

Długość

60,0 m

Szerokość

10,0 m

Zanurzenie

3,4 m

Prędkość

15 węzłów

Zasięg

1500 Mm

Załoga

45

Uzbrojenie

• ostatnie:
1 armata plot. 30 mm,
3 karabiny maszynowe 7,62 mm M134 Minigun

Okręty weszły do służby w latach 1980-1989 i łączyły początkowo funkcje niszczycieli min oraz trałowców. W latach 90. trzy jednostki – HMS „Brecon” (M29), HMS „Cottesmore” (M32) i HMS „Dulverton” (M35), zostały przebudowane na okręty patrolowe i oddelegowane do służby w Irlandii Północnej. W 2005 roku wszystkie trzy okręty zostały wycofane ze służby a dwa z nich trafiły na przełomie lat 2010/2011 do litewskiej marynarki wojennej. W 2001 roku ze służby wycofano dwie inne jednostki (HMS „Bicester” (M36) oraz HMS „Berkeley” (M40)), sprzedane następnie greckiej marynarce wojennej. W ramach porozumienia ramowego MSDF (Maritime Support Delivery Framework) z 2014 o wartości 600 mln GBP przegląd naprawczy i modernizację przechodzą trzy okręty typu Hunt[1][2][3].

Projekt i budowa

edytuj

Okręty przeciwminowe typu Hunt, nazwane tak po typach trałowców i niszczycieli eskortowych z czasów obu wojen światowych, były pierwszymi brytyjskimi seryjnymi niszczycielami min. W celu maksymalnego obniżenia pola magnetycznego okrętów, dla uniknięcia zagrożenia ze strony min magnetycznych, otrzymały kadłuby zbudowane z plastiku wzmocnionego włóknem szklanym (GRP), jako największe wówczas tak zbudowane okręty na świecie, oraz małomagnetyczne wersje silników Deltic[4]. Dla zwiększenia manewrowości na małych prędkościach i umożliwienia precyzyjnego utrzymywania pozycji zastosowano pomocniczy napęd hydrauliczny i ster strumieniowy na dziobie[4]. Klasyfikowane były jako MCMV – mine countermeasures vessel – okręty przeciwminowe, dysponując zarówno wyposażeniem do niszczenia min charakterystycznym dla nowej klasy niszczycieli min, jak i klasycznymi trałami kontaktowymi i niekontaktowymi dla trałowania min[4][5].

Kontrakt na budowę otrzymała stocznia Vosper Thornycroft w Woolston (część Southampton), a w 1979 roku dwa okręty zamówiono w drugiej stoczni Yarrow Shipbuilders(inne języki) w Scotstoun (część Glasgow)[4][5]. W każdej z nich zbudowano kompleks do formowania kadłubów z GRP, zdolny do budowy dwóch okrętów naraz[4]. Umowną stępkę pod budowę prototypowego okrętu „Brecon” położono 21 października 1975 roku, a wodowano go 21 czerwca 1978 roku[5]. Drugi okręt został zamówiony 31 marca 1977 roku, trzy 29 stycznia 1979 roku, cztery 19 czerwca 1980 roku, dwa 14 grudnia 1982 roku i jeszcze dwa 4 czerwca 1985 roku[4][5]. Zamówiono i zbudowano trzynaście okrętów, które wchodziły do służby od 1980 do 1989 roku[6]. Ujemną cechą był bardzo wysoki koszt budowy, który w połowie lat 80. wynosił ok. 35 mln funtów[a].

Okręty

edytuj
Niszczyciele min typu Hunt
Nr burtowy Nazwa Wodowanie[6] Wejście do służby[6] Uwagi, los
  Royal Navy
M 29 Brecon 21. 06. 1978 21. 03. 1980 wycofany ze służby w 2005[7]
M 30 Ledbury 05. 12. 1979 11. 06. 1981
M 31 Cattistock 22. 01. 1981 16. 06. 1982
M 32 Cottesmore 09. 02. 1982 24. 06. 1983 wycofany w 2005, sprzedany Litwie → „Skalvis”[8]
M 33 Brocklesby 12. 01. 1982 03. 02. 1983
M 34 Middleton 27. 04. 1983 15. 08. 1984
M 35 Dulverton 03. 11. 1982 04. 11. 1983 wycofany w 2005, sprzedany Litwie → „Kuršis”[8]
M 36 Bicester 04. 06. 1985 20. 03. 1986 sprzedany 31. 07. 2000 Grecji → „Evropi”[9]
M 37 Chiddingfold 06. 10. 1983 10. 08. 1984
M 38 Atherstone 01. 03. 1986 30. 01. 1987
M 39 Hurworth 25. 09. 1984 02. 07. 1985
M 40 Berkeley 02. 12. 1986 14. 01. 1988 sprzedany 28. 02. 2001 Grecji → „Kallisto”[9]
M 41 Quorn 23. 01. 1988 21. 04. 1989 wycofany w 2017, sprzedany Litwie[10][11].

Kadłub i architektura

edytuj
 
HMS „Quorn”
 
HMS „Brocklesby” od rufy

Okręty miały kadłub formowany z plastiku wzmocnionego włóknem szklanym (GRP)[4]. Architektura była typowa dla pełnomorskich okrętów przeciwminowych, z kadłubem o wysokich burtach w części dziobowej, z podwyższonym pokładem dziobowym rozciągającym się na ok. 2/3 długości okrętu[12]. Dziobnica była klasyczna, wychylona do przodu[12]. Na pokładzie dziobowym znajdowała się armata przeciwlotnicza, dalej na śródokręciu zwarta nadbudówka z wyższym pomostem bojowym w przedniej części, pojedynczym masztem przed środkiem długości okrętu i kominem w tylnej części nadbudówki, zwężającym się ku górze[12]. Niższy pokład rufowy był roboczy, zajęty przez wyposażenie[12].

Wyporność standardowa wynosiła 615 ts, a pełna 725 ts[5]. Późniejsze źródła podawały wyporność pełną 750 ts[6][4]. Długość całkowita wynosiła 60 m, a na linii wodnej 57 m, a szerokość: 10 m[5]. Zanurzenie do stępki wynosiło 2,6 m, a maksymalne, razem ze śrubami: 3,4 m[5]. Załoga liczyła pierwotnie 45 osób, w tym 6 oficerów[5].

Uzbrojenie

edytuj

Uzbrojenie służyło tylko do samoobrony i stanowiła je pierwotnie automatyczna armata uniwersalna Bofors 40 mm[5][6]. Do połowy lat 90. armata była wymieniana na Oerlikon/BMARC DS30B kalibru 30 mm, o długości lufy 75 kalibrów (L/75) i kącie podniesienia lufy 65°[6]. Miała ona szybkostrzelność do 650 strz./min i strzelała pociskami o masie 360 g[6]. Donośność do celów nawodnych wynosiła 10 km, a do powietrznych 3 km[6].

Do połowy lat 90. dodawano także dwa działka kalibru 20 mm Oerlikon/BMARC GAM-C01 o kącie podniesienia 55° i szybkostrzelności 900 strz./min[6]. Uzbrojenie uzupełniały dwa karabiny maszynowe kalibru 7,62 mm[6]. Na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku działka 20 mm zastąpiono przez trzy sześciolufowe rotacyjne karabiny maszynowe 7,62 mm Dilon Aero M134 Minigun[7]. W latach 2014–2015 dodatkowo montowano karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm Browning[7].

Wyposażenie

edytuj
 
Jednorazowy pojazd podwodny Seafox wodowany z HMS „Atherstone”

Wyposażenie do poszukiwania min obejmowało sonar kadłubowy Plessey Type 193M o częstotliwości 100/300 kHz[6][b]. Sonar został do połowy lat 90. zmodernizowany do wersji Mod 1[4][6]. Ponadto okręty miały sonar wysokiej częstotliwości Mil Cross do unikania min na kursie i sonar Type 2059 do śledzenia pojazdów podwodnych[6]. W latach 2004–2005 osiem pozostających w służbie brytyjskich okrętów otrzymało nowy sonar 2193, który został też zamontowany na okrętach dla Grecji i Litwy[13][14].

Okręty przenosiły po wejściu do służby dwa zdalnie kierowane przeciwminowe pojazdy podwodne wielokrotnego użytku PAP 104, a od 1988-89 roku także nowsze PAP 105[6]. Pojazdy PAP 105, nabyte tylko w liczbie 10 sztuk, miały zasięg 600 m, głębokość zanurzenia 300 m i rozwijały prędkość 6 węzłów[6]. Okręty ponadto były wyposażone w trały elektromagnetyczne MS 14, holowany trał akustyczny Sperry MSSA Mk 1 i klasyczne trały kontaktowe Oropesa Mk 8[6]. Trały niekontaktowe zostały zdemontowane w 2005 roku[7]. Na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI wieku pojazdy podwodne PAP 104/105 zastąpiono przez niemieckie jednorazowe pojazdy do niszczenia min Seafox[7].

Wyposażenie nawigacyjne obejmowało radar Kelvin Hughes(inne języki) Type 1006 lub 1007 (pasmo I)[6]. Okręty miały system informacji bojowej CAAIS DBA4[6]. Po 1990 roku okręty typu Hunt otrzymały system nawigacyjny Racal Mk 53 (zamówiony w sierpniu 1990)[6]. W latach 2004–2005 osiem brytyjskich okrętów otrzymało system dowodzenia NAUTIS 3[13][7]. Począwszy od „Middleton” w 2020 roku, okręty w brytyjskiej służbie były wyposażane w system ORCA (Oceanographic Reconnaissance Combat Architecture), pozwalający na klasyfikowanie wykrywanych obiektów z większej odległości[15].

Napęd

edytuj

Napęd stanowiły dwa silniki wysokoprężne Ruston(inne języki)-Paxman 9-59K Deltic o mocy po 1900 hp (łącznej 3800 hp), poruszające dwie śruby, pozwalające na osiąganie prędkości maksymalnej 15 węzłów[6]. Ponadto okręty miały pomocniczy napęd hydrauliczny pozwalający na osiąganie prędkości do 8 węzłów, napędzany przez silnik Deltic 9-55B o mocy 780 hp, napędzający też agregaty prądotwórcze[6]. Zasięg wynosił 1500 mil morskich przy prędkości 12 w[6]. Okręty były wyposażone w ster strumieniowy[6].

W drugiej dekadzie XXI wieku uruchomiono program wymiany podczas remontów silników na Caterpillar C-32 ACERT o mocy po 2000 hp (łącznie 4000 hp)[7]. Silniki te otrzymały także litewskie okręty, z kolei na greckich w latach 2004–2005 wymieniono silniki na MTU o mocy po 1900 hp[14].

Służba

edytuj

„Dulverton”, „Ledbury”, „Atherstone”, „Cattistock” i „Hurworth” brały udział na początku 1991 roku w wojnie w Zatoce Perskiej, a „Brecon”, „Bicester” i „Brocklesby” rozminowywały zatokę już po zakończeniu działań wojennych od marca do sierpnia 1991 roku[16].

Okręty 1 Dywizjonu Niszczycieli Min (w 1995 roku: „Middleton”, „Berkeley”, „Quorn”, „Dulverton”, „Ledbury”, „Chiddingfold”, „Brocklesby”) bazowały w Rosyth do zamknięcia tej bazy 7 listopada 1995 roku, a następnie w Portsmouth[17].

Dzięki kompozytowym kadłubom, okręty typu Hunt okazały się wyjątkowo długowieczne, przy właściwej konserwacji i modernizacji części mechanicznej[18]. Pozostawały w służbie w trzeciej dekadzie XXI wieku, przy czym „Ledbury” był wówczas najstarszym okrętem używanym operacyjnie w Royal Navy, a pierwszy z nich „Brecon” nadal istniał w 2022 roku, używany do celów szkoleniowych[18]. Przewiduje się utrzymanie ich w służbie do lat 30. XXI wieku[18].

  1. 35 mln funtów wg Jane’s Fighting Ships 1986-87, s. 656, natomiast Gardiner, Chumbley (red.) 1995 ↓, s. 542 podają 25 mln za pierwszy „Brecon” i 15 mln za pozostałe, wskazując, że były to jedne z najdroższych okrętów w przeliczeniu na tonę. Strona Royal Navy z kolei podaje koszt drugiego „Ledbury” jako 65 mln funtów (Navy’s oldest front-line warship celebrates 39th birthday [online], 11 czerwca 2020.).
  2. Starsze źródła podawały sonar Type 2093 (Jane’s Fighting Ships 1986-87, s. 656).

Przypisy

edytuj
  1. PRZEGLĄD NAPRAWCZY HMS BROCKLESBY
  2. NOWE SILNIKI HMS BROCKLESBY
  3. MODERNIZACJA KOLEJNYCH OKRĘTÓW TYPU HUNT
  4. a b c d e f g h i Gardiner, Chumbley (red.) 1995 ↓, s. 542
  5. a b c d e f g h i Jane’s Fighting Ships 1986-87, s. 656
  6. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Jane’s Fighting Ships 1996–97, s. 770
  7. a b c d e f g Jane’s Fighting Ships 2015–2016, s. 908.
  8. a b Jane’s Fighting Ships 2015–2016, s. 506.
  9. a b Jane’s Fighting Ships 2015–2016, s. 312.
  10. Royal Navy ship that carries town's name to be scrapped [online], Birgingham Mail, 27 października 2017 [zarchiwizowane z adresu 2018-03-03] (ang.).
  11. Richard Thomas, New engines for HMS Quorn ahead of summer handover to Lithuania [online], naval-technology.com, 5 stycznia 2024 (ang.).
  12. a b c d Gardiner, Chumbley (red.) 1995 ↓, s. 542 (rysunek i fotografia)
  13. a b Jane’s Fighting Ships 2002–2003, s. 780.
  14. a b Jane’s Fighting Ships 2015–2016, s. 312, 506, 908.
  15. HMS Middleton departs Portsmouth for Middle East deployment [online], Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii, 26 lipca 2021 (ang.).; Middleton enters middle-age as minehunter celebrates 40th birthday [online], Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii, 16 maja 2023 (ang.).
  16. Little ships put on a big show. „Navy News”, s. 19, lipiec 1991. (ang.). 
  17. The long goodbye. 'End of an era' when ships leave Rosyth. „Navy News”, s. 1, 17, grudzień 1995. (ang.). 
  18. a b c Veteran minehunter Cattistock enters her forties [online], Ministerstwo Obrony Wielkiej Brytanii, 29 marca 2022 (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Hunt Class. Royal Navy. [dostęp 2012-06-09]. (ang.).
  • Hunt Class Minesweeper/Minehunter. Naval-technology.com. [dostęp 2012-06-09]. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 1986-87. John Moore (red.). Londyn: Jane’s Publishing Company, 1986. ISBN 0-7106-0828-4. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 1996-97. Richard Sharpe (red.). Londyn: Jane’s Information Group, 1986. ISBN 0-7106-1355-5. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 2000–2001. Richard Sharpe (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2000. ISBN 0-7106-2018-7. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 2002–2003. Stephen Saunders (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2002. ISBN 0-7106-2432-8. (ang.).
  • IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).