Nowa Wieś Spiska
Nowa Wieś Spiska (słow. Spišská Nová Ves, niem. Zipser Neudorf/Neuendorf, węg. Igló, rom. Nowejsis) – miasto powiatowe we wschodniej Słowacji, w kraju koszyckim, w historycznym regionie Spisz.
| |||
| |||
| |||
| Państwo |  Słowacja
| ||
| Kraj |  koszycki
| ||
| Burmistrz | Ján Volný[1] | ||
| Powierzchnia | 66,67[2] km² | ||
| Wysokość | 430 m n.p.m. | ||
| Populacja (2011) • liczba ludności • gęstość |
38 045[2] 570,65 os./km² | ||
| Nr kierunkowy | 0 53 | ||
| Kod pocztowy | 052 01 | ||
| Tablice rejestracyjne | SN | ||
Położenie na mapie kraju koszyckiego   Nowa Wieś Spiska | |||
Położenie na mapie Słowacji  Nowa Wieś Spiska | |||
 48°56′40″N 20°33′46″E/48,944444 20,562778
| |||
| Strona internetowa | |||
Spis treści
GeografiaEdytuj
Spiska Nowa Wieś leży na wysokości 430 m n.p.m. w Kotlinie Hornadzkiej nad Hornadem. Liczba mieszkańców miasta w 2011 roku wynosiła 38 045 osób, powierzchnia miasta – 66,67 km². Dzieli się na dzielnice:
- sídlisko Tarča
- sídlisko Mier
- sídlisko Východ
- sídlisko Západ
- Novoveská Huta
- Ferčekovce
HistoriaEdytuj
Okolice Spiskiej Nowej Wsi były zasiedlone już w neolicie. Osadnictwo słowiańskie istniało tu już w czasach państwa wielkomorawskiego. Na obszarze dzisiejszego miasta leżała prawdopodobnie znana skądinąd słowiańska osada Iglov. Osada ta została zniszczona i opuszczona podczas najazdów mongolskich, ale później została zasiedlona ponownie przez ocalałych dawnych mieszkańców. W jej sąsiedztwie w połowie XIII wieku powstała osada saskich kolonistów Neudorf (Villa Nova). Dzisiejsza Spiska Nowa Wieś powstała z połączenia obu wsi.
Pierwsza pisemna wzmianka o mieście pochodzi z 1268. W XIV wieku miasto stało się ośrodkiem górnictwa, rzemiosła i handlu (największy plac targowy na ówczesnych ziemiach słowackich). W 1380 miasto uzyskało uprzywilejowany status wolnego królewskiego miasta górniczego. W latach 1412–1769 w wyniku zastawu spiskiego miasto z okolicami należało do Polski i znajdowało się pod władzą królów polskich, stanowiło część starostwa spiskiego. Po bezprawnym zagarnięciu tych terenów przez Habsburgów w 1769 Spiską Nową Wieś włączono do Węgier i później ustanowiono siedzibą władz Prowincji XVI Miast Spiskich.
W czasach nowożytnych Spiska Nowa Wieś była znana z licznych miejskich szkół. W 1910 – według spisu nieuwzględniającego narodowości polskiej – miasto liczyło 10,5 tys. mieszkańców, z czego 5,1 tys. Słowaków, 3,5 tys. Węgrów i 1,8 tys. Niemców. W 1918 znalazło się w granicach Czechosłowacji. W okresie kampanii wrześniowej w roku 1939 miasto było siedzibą kwatery głównodowodzącego słowackich wojsk inwazyjnych kierującego ofensywą przeciwko Polsce.
ZabytkiEdytuj
Najważniejszymi zabytkami miasta są m.in.:
- rzymskokatolicki kościół pw. Wniebowzięcia NMP z XIV w. z najwyższą wieżą kościelną na Słowacji (87 m);
- rzymskokatolicki kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z lat 1727–1731;
- zbór ewangelicki z końca XVIII w.;
- gotycki Dom Prowincyjny z XV w.;
- klasycystyczny ratusz z XIX w.;
- secesyjna tzw. „Reduta” z przełomu XIX i XX w.;
- barokowa kolumna maryjna z 1724 r.
Kilka kilometrów na zachód od Nowej Wsi Spiskiej leży park narodowy Słowacki Raj; niedaleko też do Spiskiego Zamku.
SportEdytuj
- HK Spišská Nová Ves – klub hokejowy
ParkiEdytuj
- park Madaras
- park koło ratusza
- park koło kościoła pw. Wniebowzięcia NMP
- Ogród Zoologiczny
KomunikacjaEdytuj
W Spiskiej Nowej Wsi krzyżują się drogi lokalne 536 z Krompachów do Kieżmarku i 533 z Gemerskiej Połomy do Lewoczy. Przez miasto przebiega linia kolejowa z Koszyc i Preszowa do Popradu. W mieście znajduje się trawiaste lotnisko miejscowego aeroklubu.
Miasta partnerskieEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí (słow.). Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-24].
- ↑ a b Košický kraj (ang.). W: City Population [on-line]. [dostęp 2017-09-24].