O locie ptaków
O locie ptaków (również Kodeks Turyński[1]) – zbiór pism i notatek sporządzonych przez Leonarda da Vinci powstały w latach 1490–1505[2]. Kodeks jest wystawiony w Królewskiej Bibliotece w Turynie[2] wraz z rysunkiem wykonanym przez Leonarda przedstawiający bitwę zbrojnych rydwanów[potrzebny przypis]. Tematyką traktatu jest lot ptaków: mechanika lotu, wpływ wiatru na skrzydła[2]. Leonardo przygotował notatki w ramach prac nad budową maszyny latającej[2] oraz konstrukcji teatralnych[3].
Treść traktatu edytuj
Traktat zawiera trzynaście stron. Pierwotnie składał się z osiemnastu i wchodził w skład Manuskryptu paryskiego B[2]. Kodeks rozpoczyna się od wyjaśnienia pojęć gęstości i praw ciążenia (na dwóch pierwszych kartach), kończy opisem projektu maszyny latającej oraz porównaniem konstrukcji machiny z częściami ciała ptaka[4]. Leonardo rysował za pomocą pióra i atramentu. Wymiary kodeksu wynoszą 21 × 15 cm[2].
Prócz tego, w Traktacie, znajdują się notatki na temat studiów mechanicznych, anatomiczne rysunki, botaniczne szkice. Znajduje się w nim również jego portret, bardzo podobny do jego autoportretu oraz zapiski o jego wydatkach[potrzebny przypis].
Druga część kodeksu poświęcona jest badaniom nad urządzeniami wojskowymi i powstała pomiędzy 1482 a 1485 rokiem, kiedy Leonardo przebywał w Mediolanie na usługach Ludwika Sforzy. Wówczas powstały rysunki galopujących koni, dwóch uzbrojonych rydwanów koszących ciała żołnierzy. W rękopisie znajdują się rysunki moździerzy wraz z mechanizmem regulującym ich zasięg i kulami które po wystrzeleniu i wybuchy rozpryskiwały mniejszymi kulami. Bomby tego typu zostały użyte po raz pierwszy podczas wojny w Wietnamie przez Amerykanów[potrzebny przypis].
Obserwacje ptaków edytuj
Leonardo da Vinci prowadził badania nad lotem ptaków od 1490 roku[5]. Studia rozpoczął na potrzeby organizowanych przez niego widowisk[3]. Sporządził ok. 500 rysunków oraz dokonał na kilkunastu notatnikach liczne zapiski liczące w sumie ok. 35 tys. słów[5]. Leonardo zdołał zaobserwować, że ptaki różnie poruszają skrzydłami. Niektóre (np. gołębie) poruszają skrzydłami szybciej, gdy je opuszczają, niż gdy je unoszą. Wrony mają opuszczać skrzydła wolniej, niż je podnosić, a inne gatunki (np. sroki) opuszczać i unosić skrzydła z jednakową prędkością[6]. Leonardo odrzucił pogląd Arystotelesa, że ptaki są podtrzymywane przez powietrze. Zdaniem Leonarda ptaki mogą latać za sprawą uderzenia skrzydła ciśnienie powietrza pod nim wzrasta i jest wyższe od ciśnienia rzadszego powietrza ponad skrzydeł[7]. Aby dobrze zaobserwować ruch skrzydeł Leonardo opracował metodę wyostrzającą zdolności obserwacyjne. W pierwszej kolejności obserwator miał określić ruch wiatru, następnie opisać anatomię ptaka, a na samym końcu zaobserwować ruch skrzydeł[6]. Na podstawie obserwacji Leonardo stwierdził, że zachodzi prawidłowość w rozmiarach skrzydeł i ogona[8].
Po dwudziestu latach obserwacji Leonardo da Vinci rozpoczął pracę nad wydaniem notatek w postaci traktatu. Leonardo bardziej zainteresowany odkrywaniem pomysłów niż uporządkowaniem i wydaniem wyników pracy nie dokończył traktatu[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 22, 46.
- ↑ a b c d e f Codex on the Flight of Birds 1490-1505. universalleonardo.org. [dostęp 2024-04-19]. (ang.).
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 271.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 273–274.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 269.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 272.
- ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 274.
- ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 273.
Bibliografia edytuj
- Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
- Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.