Oda do radości

pieśń Fryderyka Schillera do muzyki Ludwiga van Beethovena, stanowiąca fragment IX symfonii; pierwotna wersja pochodzi z 1785, ostateczna wersja z 1803; wersja instrumentalna ody została przyjęta jako hymn Unii Europejskiej

Oda do radości, także: Do radości[1] (niem. An die Freude) – poemat Fryderyka Schillera, powstały w listopadzie 1785, a ogłoszony drukiem w 1786. Ostateczna wersja autorska pochodzi z 1803 roku (w stosunku do pierwszej wersji ma trochę zmieniony szósty i siódmy wers pierwszej zwrotki oraz jest krótsza – nie zawiera ostatniej zwrotki). Utwór znany z fragmentów pochodzących z IX symfonii Ludwiga van Beethovena.

Pierwsze takty muzyki Ody do radości autorstwa Ludwiga van Beethovena (partia oboju).

Beethoven już w szkicowniku z 1789 roku zapisał frazę z pierwszej partii chóru (partie chóralne towarzyszą w oryginale kolejnym zwrotkom), z zamysłem napisania muzyki do dzieła Schillera: Muß ein lieber Vater wohnen (Mieszka Ojciec upragniony). Na podstawie projektu z 1812 roku wiadomo, że początkowo miała to być uwertura na chór i orkiestrę. Pracując nad IX symfonią, którą ukończył w 1824 roku, Beethoven włączył tekst do jej finałowej części.

Utwór Schillera jest napisany wierszem trocheicznym czterostopowym na przemian męskim i żeńskim, przy użyciu krzyżowego schematu rymowania[2].

Utworem inspirowanym poematem Schillera jest Oda do młodości Adama Mickiewicza.

Oda do radości jako hymn

edytuj

Na początku lat 50. dwudziestego wieku w RFN próbowano wprowadzić Odę do Radości jako hymn Niemiec, jednak w 1952 roku powrócono do Das Lied der Deutschen, który pozostaje hymnem do dziś.

Muzyka Beethovena z „Ody do radości” z tekstem Mary Bloom, pod tytułem „Rise O Voices of Rhodesia”, była hymnem narodowym Rodezji od 1974 roku do końca istnienia państwa w roku 1980.

W 1972 roku kantata finałowa IX symfonii Ludwiga van Beethovena, znana głównie jako Oda do radości, w wersji instrumentalnej stworzonej przez Herberta von Karajana została przyjęta jako hymn Unii Europejskiej przez Radę Europy i Wspólnotę Europejską[3].

Oda jest też oficjalnym motywem muzycznym Copa Libertadores.

Polskie przekłady

edytuj

Jeden z polskich przekładów początkowego fragmentu Ody do radości wykonał Konstanty Ildefons Gałczyński[4]. Gałczyński nie trzymał się ściśle oryginalnego tekstu i nigdy nie przełożył całości utworu.

Inne tłumaczenie całości utworu Schillera, ściślej trzymające się słów oryginału, opracował Andrzej Lam[5].

Przypisy

edytuj
  1. Zobacz: Oda do radości — zbiór polskich przekładów tekstu ody Fryderyka Schillera
  2. Zobacz: Wiktor J. Darasz, Trochej, Język Polski, 1-2/2001, s. 52.
  3. Hymn Unii Europejskiej. Onet.pl. [dostęp 2019-07-08].
  4. Konstanty Ildefons Gałczyński, Do radości, [w:] Dzieła, t. V Przekłady, s. 331, 1979.
  5. Fryderyk Schiller, Do radości. Z dodatkiem słów IX symfonii Ludwiga van Beethovena. Przełożył i komentarzem opatrzył Andrzej Lam, 2004.

Linki zewnętrzne

edytuj