Osadnik Czerniakowski
Osadnik Czerniakowski[1] lub Osadnik wodociągowy[2] – sztuczny zbiornik wodny, osadnik w warszawskiej dzielnicy Śródmieście zarządzany przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie.
 Widok z powietrza, od strony południowo-zachodniej | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Wysokość lustra |
79,4 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
17,8 ha |
| Głębokość • maksymalna |
|
| Objętość |
850 000–1 275 000 m³ |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°13′03″N 21°03′18″E/52,217500 21,055000
| |
Położenie i charakterystyka
edytujOsadnik Czerniakowski to sztuczny zbiornik wodny[1] leżący po lewej stronie Wisły, w jej bliskim sąsiedztwie, w stołecznej dzielnicy Śródmieście, na obszarze MSI Ujazdów[3]. W pobliżu przebiegają ulice: Czerniakowska, Stanisława Mikkego oraz Wał Zawadowski[3]. Osadnik znajduje się na terenie Stacji Pomp Rzecznych przy ulicy Czerniakowskiej 124[4].
Powierzchnia zbiornika wynosi 17,8 ha. Ma w przybliżeniu kształt trapezu[4]. Jego pojemność, w zależności od stanu Wisły, waha się w przedziale 850 000–1 275 000 m³[2]. Dopływ zapewnia Wisła, a także wody gruntowe[2]. Dno jest poziome[4]. Woda z rzeki doprowadzana jest przez komory ssawne (czerpalne), zatoki i przepusty w formie przewodów o średnicy 1 m[4]. Odpływ w kierunku Filtrów realizowany jest przy pomocy urządzeń pompujących[4].
Skarpa akwenu nachylona jest w stosunku 1:2[4]. Górna jej krawędź znajduje się na wysokości 5,5 m nad poziomem Wisły (npW), natomiast dno na poziomie -2,25 m[4]. Poziom wody osiąga wartości od 1 m do 2,75 m npW. W związku z tym maksymalna głębokość zbiornika to 5 m[4]. Skarpy są obrukowane i zalane betonem[4].
Według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 79,4 m n.p.m.[3] Identyfikator MPHP osadnika to 96935[3].
Historia
edytujOsadnik stanowi części systemu poboru wody dla Warszawy zaprojektowanego przez Williama Lindleya i rozwijanego w kolejnych latach[4]. W 1924 zdecydowano o budowie na obszarze Stacji Pomp Rzecznych dwóch osadników odkrytych, gdyż budowa osadników krytych była opóźniona w stosunku do rozbudowy Zespołu Stacji Filtrów[4]. Ich zadaniem było wstępne oczyszczanie wody po pobraniu z Wisły, a przed poddaniem procesowi filtracji[4]. Osadniki odkryte miały łącznie tworzyć jeden duży zbiornik wodny, którego pojemność pozwalałaby na zabezpieczenie ówczesnych potrzeb miasta przez od 8 do 10 dni[4]. Ostatecznie wybudowano tylko jeden taki obiekt[4]. Roboty przeprowadzono w latach 1924–1928[2][4], a następnie pogłębiono osadnik średnio o 1 m w latach 1931–1933[4].
Podczas budowy wykorzystano dwie parowe czerparki chwytakowe na gąsienicach o pojemności kosza 2,25 m³ każda[4]. Wykopany grunt posłużył m.in. do zasypania Jeziora Baranowieckiego, części Łachy Siekierkowskiej, podwyższenia ulicy Czerniakowskiej, a także usypania drogi do Siekierek – ulicy Bartyckiej[4]. Podczas konstrukcji wzniesiono także wały przeciwpowodziowe o łącznej długości 3020 m[4]. Na budowę osadnika wydano 5 714 779,10 zł[4].
W latach 1933–1934 wybudowano bezpośrednie połączenie z rzeką w formie wrót śluzowych[4]. Ich zadaniem było umożliwienie wpływania do zbiornika pogłębiarek celem czyszczenia lub pogłębiania[4]. Wykonawcą było przedsiębiorstwo K. Rudzki i S-ka[4].
Z powodu niskich stanów wody w Wiśle, w latach 60. XX wieku na wale zbudowano pompownię do tłoczenia wody z rzeki do osadnika (pierwotnie przelewała się ona w sposób naturalny)[5].
Do czyszczenia osadnika i koszenia roślinności wodnej wykorzystywany jest m.in. zakupiony w 2017 roku przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji statek wielofunkcyjny „Amur”[6].
Osadnik wykorzystywany jest w XXI wieku jako rezerwuar wody pitnej na wypadek niskich stanów rzeki[7].
Przyroda
edytujOsadnik położony jest na obszarze chronionym programem Natura 2000 „Dolina Środkowej Wisły” (kod obszaru: PLB140004)[8]. Jest miejscem zimowania ptaków wodnych, w tym szczególnie mew[9].
Galeria
edytuj
|
Przypisy
edytuj- ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 201867
- ↑ a b c d Zdzisław Biernacki: IV. Geomorfologia i wody powierzchniowe. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 58. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2021-01-05].
- ↑ a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2020-01-04].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Zbigniew Sujkowski, Zarząd Miejski w m. st. Warszawie, Wodociągi i kanalizacja m. st. Warszawy: 1886–1936, Włodzimierz Rabczewski (red.), Wydawnictwo Wodociągów i Kanalizacji m.st. Warszawy, 1937, s. 173–203.
- ↑ Dariusz Bartoszewicz: Warszawski przewodnik wiślany. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2018, s. 68. ISBN 978-83-64308-16-1.
- ↑ AMUR – Nowy statek we flocie MPWiK [online], mpwik.com.pl, 27 grudnia 2017 [dostęp 2021-01-07].
- ↑ MPWiK, Wody w kranie nie zabraknie [online], 11 września 2012 [dostęp 2020-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-10].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Dolina Środkowej Wisły [online] [dostęp 2021-01-07].
- ↑ Krajowy Instytut Polityki Przestrzennej i Mieszkalnictwa, Atlas ekofizjograficzny miasta stołecznego Warszawy, Warszawa 2018, s. 44 [zarchiwizowane z adresu 2019-11-28].