Półwysep Skandynawski

półwysep w Europie Północnej

Półwysep Skandynawski (szw. Skandinaviska halvön, norw. Den skandinaviske halvøy, fiń. Skandinavian niemimaa; 11) – półwysep w Europie Północnej stanowiący zachodnią część Półwyspu Fennoskandzkiego, a także jedna z trzech prowincji fizycznogeograficznych megaregionu o tej samej nazwie.

Półwysep Skandynawski
ilustracja
Państwo

Norwegia, Szwecja, Finlandia

Rodzaj obiektu

półwysep

Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, u góry znajduje się punkt z opisem „Półwysep Skandynawski”
63°N 14°E/63,000000 14,000000

Powierzchnia Półwyspu Skandynawskiego wynosi ok. 800 tys. km², długość dochodzi do 1900 km, a szerokość – do 800 km. Otaczają go morza: Bałtyckie, Norweskie, Północne i Barentsa. Charakteryzuje się wybrzeżami fiordowymi i szkierowymi. Linia brzegowa jest silnie rozwinięta[1].

Na półwyspie leżą Szwecja, Norwegia i częściowo Finlandia. Jego północny obszar wchodzi w skład Laponii – regionu geograficznego i kulturowego z rdzenną ludnością lapońską[1].

Geologia i ukształtowanie

edytuj

Pod względem geologicznym Półwysep Skandynawski stanowi jedną z najstarszych części kontynentu europejskiego. Obejmuje tarczę fennoskandzką oraz pas fałdowań kaledońskich. W czwartorzędzie był ośrodkiem wielkiego zlodowacenia. Na zachodzie wybrzeża Oceanu Atlantyckiego ciągną się Góry Skandynawskie w pasie do szerokości 550 km. Od wschodu sąsiadują z nimi wyżyny: Lapońska (wysokość 300–400 m) i Północnoszwedzka (wysokość 400–700 m). Na południe od wyżyn leżą: Pojezierze Środkowoszwedzkie i wyżyna Smålandu. Na południe od nich niziny: Hallandu, Kalmarska i Pobrzeże Zachodniobotnickie[1].

Klimat

edytuj

Półwysep charakteryzuje się klimatem umiarkowanym, na krańcach północno-wschodnich przechodzący w subpolarny, na zachodnich stokach gór nad oceanem morski, za barierą Gór Skandynawskich na wschodzie kontynentalny[1].

Hydrografia

edytuj

Region odznacza się bardzo dobrze rozwiniętą siecią hydrograficzną. Rzeki są zasobne w wodę, z licznymi progami i wodospadami. Najdłuższe z nich to: Glomma, Klar i Dalälven. Największymi jeziorami są: Wener, Wetter, Melar oraz Hjälmar[1].

Regionalizacja fizycznogeograficzna

edytuj

Regionalizacja fizycznogeograficzna Półwyspu Skandynawskiego w uniwersalnej klasyfikacji dziesiętnej (UKD) Międzynarodowej Federacji Dokumentacji (FID):

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e Skandynawski, Półwysep, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-23].