Püsterich z Sondershausen
Püsterich z Sondershausen – wykonana z brązu figurka z XIII wieku, odnaleziona w połowie XVI wieku w ruinach zamku Rotenburg w górach Kyffhäuser w Turyngii.
Opis edytuj
Figurka ma 57 cm wysokości i przedstawia brzuchatego młodego mężczyznę z podniesioną do czoła prawą ręką. Kawałka drugiej ręki i jednej nogi brakuje. Część lewej ręki, od dłoni spoczywającej na lewym udzie po łokieć, została wycięta na zlecenie landgrafa Hesji, Moritza von Hessen[1], celem zbadania materiału, z którego wykonano odlew. W głowie postaci znajdują się dwa otwory – w ustach oraz nad lewym okiem. Głowa i korpus są puste w środku.
Figurka datowana jest na XIII wiek. Jej nazwa pochodzi od niem. słowa pusten – pol. dmuchać. W 1546 figurka trafiła do zamku w Sondershausen[2].
Przeznaczenie edytuj
Figurka od momentu odkrycia fascynowała badaczy, którzy wymyślali fantastyczne teorie na temat jej rzekomego przeznaczenia. Zdaniem niektórych był to posążek kultowy przedstawiający germańskiego boga Thora, bóstwo słowiańskie (Abraham Frentzel w 1719 roku wyprowadził nawet etymologię nazwy figurki od polskiego słowa "bystry"), czy wspólne bóstwo ognia Słowian i Germanów. Uważano ją także za podstawę chrzcielnicy lub ołtarza[3], a nawet kocioł do destylacji samogonu. Najprawdopodobniej była to znana od starożytności aeolipila – zabawka w rodzaju kotła parowego – podgrzana w niej woda parowała przez otwory w głowie.
Inne figurki edytuj
Brązowa figurka Püstericha z pierwszej poł. XII w. znajduje się również w wiedeńskim Muzeum Historii Sztuki[4]. Figurka przedstawia siedzącego nagiego brzuchatego chłopca, który lewą ręką dotyka czoła a prawą trzyma się za bok. Średniowieczne figurki Püstericha przedstawiały z reguły nagie postaci z wydatnymi narządami rodnymi, co może być nawiązaniem do prehistorycznych symboli płodności[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Journal für Chemie und Physik. Anton, 1811, s. 510. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- ↑ Journal für Chemie und Physik. Anton, 1811, s. 511. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- ↑ Wilhelm Mannhardt: Die Götterwelt der deutschen und nordischen Völker: Eine Darstellung, Volume 1. Oxford University, 1860, s. 84. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- ↑ a b Kunsthistorisches Museum in Wien: Bronze. Meisterwerke der Kunstkammer: Püsterich. [dostęp 2009-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 lipca 2009)]. (niem. • ang.).
Bibliografia edytuj
- Journal für Chemie und Physik. Anton, 1811, s. 511. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- Wilhelm Mannhardt: Die Götterwelt der deutschen und nordischen Völker: Eine Darstellung, Volume 1. Oxford University, 1860, s. 84. [dostęp 2009-08-20]. (niem.).
- Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007. ISBN 978-83-7301-973-7.