Pałac w Stolcu
Pałac w Stolcu – zabytkowy pałac[2] wybudowany w 1729 we wsi Stolec w województwie dolnośląskim.
 nr rej. pałac A/4720/1868 z 11.10.1966, park A/4721/848/WŁ z 18.09.1981[1]
| |
 Pałac od południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
1729 r. |
| Ważniejsze przebudowy |
1773-1779, 1870 r., XIX w. |
| Zniszczono |
1945 r. |
Położenie na mapie gminy Ząbkowice Śląskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego  | |
 50°35′24,39″N 16°53′05,36″E/50,590108 16,884822
| |
Położenie
edytujPałac położony jest w Stolcu – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie, między Obniżeniem Ząbkowickim a Wysoczyzną Ziębicką[3].
Historia
edytujWcześniej w miejscowości istniał zamek z XIV wieku zniszczony podczas wojen husyckich oraz renesansowy dwór z XVI wieku[4] Pałac w Stolcu wzniesiony został w stylu barokowym dla Henryka hr. von Churchswand[3]. Z powodu obsunięcia się skarpy postawiony na nowo w latach 1773-1779[5] oraz przebudowany w końcu XIX wieku, kiedy to gmach rozbudowano, nadając mu obszerną formę w stylu neobaroku francuskiego. Pałac został uszkodzony w 1945 roku, w następnych latach był użytkowany przez Ośrodek Hodowli Zarodowej w Stoszowicach[3]. W latach 1964-1972 oraz 1975-1978 budynek był remontowany[3]. Obecnie pałac jest w bardzo złym stanie.
Architektura
edytujPiętrowy budynek wzniesiony z cegły, na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty był wysokim dachem łamanym[3]. Fasada (elewacja południowa) pierwotnie siedmioosiowa, z centralnie położonym głównym wejściem, ozdobionym balkonowym portalem, obecnie jest kompletnie zrujnowana[3]. Elewacja ogrodowa jest jedenastoosiowa, z centralnym trzyosiowym ryzalitem i dwoma dwupiętrowymi alkierzami po bokach[3], krytymi wysokimi dachami mansardowymi. Ryzalit o podziałach pilastrowych zwieńczony jest trójkątnym przyczółkiem[3]. Elewacje zachowały część detali architektonicznych: obramowania otworów okiennych, dekoracje festonowe, boniowane lizeny[3]. Układ wnętrz dwu- i trzytraktowy, w części pomieszczeń zachowały się sklepienia[3].
Obiekt jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzą jeszcze: trzy oficyny mieszkalne oraz park o powierzchni 5 ha, zmieniony na krajobrazowy w XIX wieku[3]. Zachowały się pozostałości tarasów i balustrady[3]. Obecnie park jest w bardzo złym stanie technicznym[3].
-
Portal z herbem i sentencją -
Herb rodu Churschwand
W trzykondygnacyjnej oficynie zwanej starym dworem, krytej dachem czterospadowym znajduje się portal z herbem umieszczonym w polu zwornika. Nad nim płyta z napisem łac. ÆDEM HANC FERME COLLAPSAM RESTAURAVIT IOANNES HENRICUS COMES DE CUHRSCHWANDT MDCCXXX (Ten dom, który prawie się zawalił odrestaurował Jan Henryk Churschwand 1730).
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 250. [dostęp 2015-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, woj. dolnośląskie. nid.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-19]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, s. 369-372. ISBN 978-83-89102-63-8.
- ↑ red. Marka Staffy: Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 (N-Ż). Wrocław: 2008, s. 337-338.
- ↑ Łuczyński Romuald M.: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: 2008, s. 371.
Bibliografia
edytuj- Romuald Łuczyński: Zamki, dwory i pałace w Sudetach. Legnica: Stowarzyszenie „Wspólnota Akademicka”, 2008, ISBN 978-83-89102-63-8.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, t. 21 (N-Ż), pod red. Marka Staffy, Wrocław: "I-Bis", 2008, ISBN 83-85773-93-1, s. 337-338
- Jerzy Organiściak, Tomasz Dudziak, Marcin Dziedzic, Ząbkowickie opowieści. Okolice Ząbkowic Śląskich: monografia krajoznawcza, cz. 3, Ząbkowice Śląskie: Agencja Reklamowo-Handlowa "Wist", 1997, ISBN 83-9060036-0-8, s. 196-197