Berłóweczka frędzelkowana
Berłóweczka frędzelkowana (Tulostoma fimbriatum Fr.) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
berłóweczka frędzelkowana |
| Nazwa systematyczna | |
| Tulostoma fimbriatum Fr. Syst. mycol. 3(1): 43 (Lund, 1829) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tulostoma, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
- Tulostoma brumale var. fimbriatum (Fr.) Quél. 1890
- Tulostoma campestre Morgan 1889
- Tulostoma fimbriatum Fr. 1829 f. fimbriatum
- Tulostoma fimbriatum var. campestre (Morgan) G. Moreno 1980
- Tulostoma fimbriatum Fr. 1829 var. fimbriatum
- Tulostoma fimbriatum var. heterosporum J.E. Wright 1987
- Tulostoma granulosum var. campestre (J.B. Morgan) J.E. Wright 1972
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej w polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był jako pałeczka frędzelkowana[3].
Morfologia edytuj
Do 1,5 cm średnicy. Osłona zewnętrzna jest nietrwała i szybko odpada. Wewnętrzna cienka, papierowa, matowa, barwy brudnoszarej. Otwiera się na szczycie ujściem o nierównych, porozrywanych, frędzelkowatych brzegach.
Od 2 do 5 cm długi, 0,3-0,5 cm gruby. Prosty, zagłębiony w podłożu. Początkowo białawy, później ochrowobrązowy do kasztanowego. Gładki lub pokryty delikatnymi łuseczkami mniej lub bardziej przylegającymi do trzonu.
Kuliste, żółtawe, gęsto brodawkowate, o rozmiarach 4,5-6,5(8) µm.
Występowanie i siedlisko edytuj
Gatunek rzadki. W Polsce ma status E – gatunek wymierający[4]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Austrii, Belgii, Czechach, Danii, Estonii, Norwegii, Holandii, Szwecji, Słowacji[3].
W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[5], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków grzybów chronionych[6].
Rośnie od stycznia do grudnia, owocniki tworzy głównie jesienią. Rośnie pojedynczo lub w grupach w miejscach suchych, piaszczystych, zwykle poza lasem lub na polanach, na glebach piaszczystych z pewną zawartością wapnia (rzadka).
Gatunki podobne edytuj
Berłóweczkę frędzelkowaną można pomylić z niejadalną berłóweczką zimową (Tulostoma brumale), u której ujście jest rurkowate. Porównaj również z Bovista pusilla.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
Bibliografia edytuj
- Czesław Narkiewicz: Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra, Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005 ISBN 83-89863-20-0
- Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. s. 606. ISBN 83-7404-513-2.