Pacyfikacja Cechówki
Pacyfikacja Cechówki – zbrodnia wojenna popełniona przez niemiecki Wehrmacht we wsi Cechówka (ob. Miłosna – część miasta Sulejówek) podczas kampanii wrześniowej 1939 roku.
| Państwo |
|
|---|---|
| Miejsce | |
| Data | |
| Liczba zabitych |
co najmniej 58 |
| Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 52°14′53″N 21°18′45″E/52,248056 21,312500
| |
Niemcy wkroczyli do Cechówki o poranku 15 września 1939 roku. Doszło wtedy do strzelaniny, w której zginęło kilku żołnierzy, w tym oficer. W odwecie wieś częściowo spalono. Z rąk żołnierzy Wehrmachtu zginęło co najmniej 58 osób. Wśród ofiar byli zarówno mieszkańcy Cechówki, jak i innych miejscowości.
Przebieg wydarzeń edytuj
We wrześniu 1939 roku leżąca ponad 20 kilometrów na wschód od Warszawy Cechówka[a] stosunkowo szybko odczuła skutki wojny. Wstrzymany został ruch na pobliskiej linii kolejowej, a do wsi wkrótce zaczęli napływać uchodźcy z bombardowanej stolicy oraz innych miejscowości. Kilku mieszkańców zginęło lub odniosło rany na skutek ataków Luftwaffe[1].
14 września żołnierze Wojska Polskiego wycofali się z okolic Cechówki. Następnego dnia o poranku do wsi wkroczyli żołnierze Wehrmachtu. Wkrótce wybuchła gwałtowna strzelanina[1]. Według niektórych relacji pierwszy strzał oddała Stanisława Kazimierska – mieszkanka Cechówki, żona kapitana WP. Miała ona jakoby śmiertelnie postrzelić niemieckiego oficera o nazwisku Otto Klein[2][3]. Istnieją także relacje mówiące, że opór stawili Niemcom pojedynczy polscy żołnierze i policjanci, którzy stracili kontakt ze swoimi oddziałami. Kilku niemieckich żołnierzy miało zostać zabitych[4].
Żołnierze Wehrmachtu zastrzelili Stanisławę Kazimierską i członków jej rodziny[b], a także zamordowali zamieszkującą w sąsiednim domu trzyosobową rodzinę Zielińskich[5]. Następnie przystąpili do pacyfikacji Cechówki. Do domów wrzucano granaty i ładunki zapalające. Napotkanych mężczyzn rozstrzeliwano. W czasie pacyfikacji szczególnie ucierpieć mieli mieszkańcy ulic: Bema, Chopina, Głowackiego, Narutowicza, Przybyszewskiego i Tetmajera. Obok mieszkańców Cechówki ginęli mieszkańcy sąsiednich miejscowości, którzy znaleźli się tego dnia w Cechówce, a także uchodźcy z Warszawy i dalej położonych regionów[6].
W czasie gdy trwała pacyfikacja, w miejscowym kościele odbywała się msza, którą celebrował ks. proboszcz Zdzisław Leichte. Niemieckie kule wybiły kilka szyb w oknach. Proboszcz nie przerwał jednak sprawowania liturgii i dzięki swej postawie zapobiegł wybuchowi paniki wśród wiernych[7].
Tego samego dnia Niemcy spacyfikowali także sąsiednią Długą Szlachecką. Rozstrzelali 42 osoby, w tym co najmniej jedno dziecko[8]. Spalili ponadto 16 budynków[9].
Ofiary edytuj
Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945 podaje, że 15 września 1939 roku zamordowano w Cechówce 58 zidentyfikowanych z nazwiska osób[10]. Według Andrzeja Tomaszewskiego śmierć poniosło 43 zidentyfikowanych z nazwiska mieszkańców Cechówki, a także 36 osób pochodzących z innych miejscowości[11]. Irmina Matyjasek-Jałowiecka jest z kolei skłonna szacować liczbę ofiar nawet na około 100[12]. Starsze publikacje wymieniały natomiast 16 nazwisk – „mieszkańców dawnych osad Cechówka i Zorza”[13][14][c].
Część zwłok spłonęła w podpalonych zabudowaniach. Pozostałe pogrzebano na miejscowym cmentarzu[15].
Uwagi edytuj
- ↑ W 1866 roku przy linii Kolei Warszawsko-Terespolskiej zbudowano podówczas najbliższą Warszawie od strony wschodniej stację kolejową. Nadano jej nazwę Miłosna. W pobliżu stacji znajdowała się osada nosząca nazwę Cechówka. Bliskość linii kolejowej przyczyniła się do jej szybkiego rozwoju. W 1954 roku wieś oficjalnie przyjęła od pobliskiej stacji nazwę Miłosna. W 1962 roku stała się natomiast częścią miasta Sulejówek. Patrz: Tomaszewski 2002 ↓, s. 9–10, 17, 19, 36, 78.
- ↑ Rejestr miejsc i faktów zbrodni… podaje, że obok Stanisławy Kazimierskiej śmierć ponieśli Franciszka Kazimierska (l. 69) i Bronisław Kazimierski (l. 70). Kapitan Kazimierski miał w tym czasie przebywać na froncie. Patrz: Rejestr 1988 ↓, s. 276 i Datner 1967 ↓, s. 404.
- ↑ Przy czym widniejące w nich nazwisko jednej z ofiar (Wojdak) nie zostało potwierdzone przez autorów Rejestru miejsc i faktów zbrodni... Patrz: Rejestr 1988 ↓, s. 277.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Tomaszewski 2002 ↓, s. 61.
- ↑ Tomaszewski 2002 ↓, s. 61–62.
- ↑ Datner 1967 ↓, s. 403–404.
- ↑ Tomaszewski 2002 ↓, s. 62.
- ↑ Datner 1967 ↓, s. 404.
- ↑ Tomaszewski 2002 ↓, s. 62–64.
- ↑ Tomaszewski 2002 ↓, s. 124.
- ↑ Rejestr 1988 ↓, s. 50.
- ↑ Tomaszewski 2002 ↓, s. 63.
- ↑ Rejestr 1988 ↓, s. 276–277.
- ↑ Tomaszewski 2002 ↓, s. 63–64.
- ↑ Matyjasek-Jałowiecka 2002 ↓, s. 133.
- ↑ Fajkowski i Religa 1981 ↓, s. 475.
- ↑ Datner 1967 ↓, s. 402–403.
- ↑ Rejestr 1988 ↓, s. 277.
Bibliografia edytuj
- Szymon Datner: 55 dni Wehrmachtu w Polsce. Zbrodnie dokonane na polskiej ludności cywilnej w okresie 1.IX – 25.X. 1939 r. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1967.
- Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1981.
- Irmina Matyjasek-Jałowiecka: Historia mojego miasta – Sulejówek. Cz. III. Sulejówek: 2002. ISBN 83-907212-2-8.
- Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Województwo stołeczne warszawskie. Warszawa: GKBZHwP-IPN, 1988.
- Andrzej Marian Tomaszewski: Cechówka, Miłosna, Sulejówek. Sulejówek: 2002. ISBN 83-917296-0-5.
Linki zewnętrzne edytuj
- Historia Sulejówka. historia.sulejowek.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-08)].