Palemonowicze
Palemonowicze – według kronik litewskich (m.in. Kroniki Bychowca) legendarna dynastia władców ruskich i litewskich wywodząca się od księcia Palemona.
Potomkowie Palemona
edytuj
Legendarnym protoplastą rodu był Palemon - legendarny litewski książę, który wraz z rodziną i 500 towarzyszami miał uciec z Rzymu. Towarzyszami Palemona mieli być przedstawiciele czterech rodów: Kolumnów (nawiązanie do rodu Colonna), Centaurów (nawiązanie do herbu Hippocentaurus), Róż i Ursynów (nawiązanie do rodu Orsinich)[1]. Palemon miał mieć trzech synów: Borkusa (założyciela Jurborku), Kunasa (załozyciela Kowna) oraz Sperę. Spośród nich jedynie Kunas miał dzieci - Kiernusa (założyciela Kiernowa) oraz Gimbutasa panującego na Żmudzi. Jedyna córka Kiernusa Pojata ożeniła się z Żywibundem (księciem Dziawołtwy) z rodu Centaurów wynosząc ten ród do władzy (według innej wersji Żywibund miał być synem Kiernusa)[2][3][4].
Do potomków Palemona panujących na Litwie mieli należeć m.in. Monćwiłł, Erdwił, Ryngold, Wikint, Kukowyt, Utenis czy Szwentaragis (czasem wymieniani są również Dowsprunk i Mendog)[5].
Według Kodeksu Olszewskiego Centaurowie mieli sprawować władzę od śmierci Ryngolda (ostatniego potomka Palemona w linii męskiej) do wstąpienia na tron Witenesa z rodu Kolumnów (sam Palemon wg kodeksu również miał należeć do rodu Kolumnów)[6].
Powiązania pomiędzy Giedyminowiczami (a przez to i Jagiellonami) a Palemonowiczami nie są jasne. Według niektórych kronik Giedymin jako członek rodziny Witenesa miał należeć do rodu Kolumnów, w zależności od kroniki rodu samego Palemona lub jego towarzyszy[6]. Według Zadońszczyny miał być zaś spokrewniony z Dowmuntem[7], który mógł należeć do Palemonowiczów. Według litewskiej tradycji Giedymin wywodzi się od Butywida[8].
Rody wywodzące się od Palemonowiczów
edytujNa pochodzenie od Palemona lub jego towarzyszy powoływali się m.in. Radziwiłłowie, Pacowie, Sapiehowie. Według Macieja Stryjkowskiego rzymskie pochodzenie posiadali Moniwidowie, Dowojnowie, Gasztołdowie oraz Giedroyciowie[6].
Według Kodeksu Olszewskiego Giedyminowicze wywodzili się od rodu Kolumnów, zaś Holszańscy i Giedroyciowie od Centaurów[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Redaktor, Podróż w świat heraldyki. 2. Czasy prastare (legendarne)… z historią Litwy w tle [online], Małopolskie Centrum Edukacji „MEC”, 2 czerwca 2020 [dostęp 2024-07-18] (pol.).
- ↑ Palemonas [online], www.vle.lt [dostęp 2024-07-18] (lit.).
- ↑ Kernius [online], www.vle.lt [dostęp 2024-07-18] (lit.).
- ↑ Mečislovas Jučas, Lietuvos metraščiai ir kronikos.
- ↑ Benediktas Jankauskas: „Istorinė tiesa ar tikroviška legenda?“ | Žemaitija [online] [dostęp 2024-07-18] (lit.).
- ↑ a b c d Elżbieta Kulicka, Legenda o rzymskim pochodzeniu Litwinów i jej stosunek do mitu sarmackiego, 1980.
- ↑ Zadońszczyna, Cytat: Молвяше Андреи Олгордович своему брату: «Брате Дмитреи, сами есмя собе два браты, с(ы)н(о)ве Олгордовы, а внуки мы Доментовы, а правнуки есми Сколомендовы.
- ↑ Butvydas [online], www.vle.lt [dostęp 2024-07-18] (lit.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Kronika Bychowca
- Teksty średniowiecznych rękopisów, w tym Kronika Bychowca. hbar.phys.msu.su. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-14)].