Pierścieniak białawy
Pierścieniak białawy, łysiczka biaława (Stropharia albonitens (Fr.) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1]. Grzyb niejadalny[2].
_P._Karst_394350.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pierścieniak białawy |
| Nazwa systematyczna | |
| Stropharia albonitens (Fr.) Quél. Champs Jura Vosges 3: 439 (1875) | |
_P._Karst_394351.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Stropharia, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungii[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1857 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus albonitens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1875 r. Lucien Quélet[1].
- Agaricus albonitens Fr. 1857
- Fungus albonitens (Fr.) Kuntze 1898
- Geophila albonitens (Fr.) Quél. 1886
- Psilocybe albonitens (Fr.) Noordel. 1995
Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował dla gatunku Psilocybe albonitens polską nazwą łysiczka biaława[4]. Jest ona niespójna z uznaną przez Index Fungorum nazwą naukową Stropharia albonitens. Spójną z tą nazwą naukową nazwę pierścieniak białawy podaje internetowy atlas grzybów[5].
Morfologia
edytujŚrednica 1,5–4 (6) cm, początkowo półkulisty lub dzwonkowaty, potem wypukły na koniec rozpostarty, zwykle wklęsły, cienki. Brzeg ostry, równy. Powierzchnia lepka, w stanie wilgotnym satynowa, w stanie suchym gładka, naga, początkowo czysto biała, potem cętkowana ochrowożółta, czasem z lekkim zielonkawożółtym odcieniem[2].
Przyrośnięte do płytko zbiegających, dość szerokie, brzuchate, z międzyblaszkami, początkowo białawe, potem szarawe i od zarodników liliowobrązowe do brązowofioletowych. Ostrza białe i łuszczące się[2].
Wysokość 3–8 cm, grubość 2–7 mm, smukły, sztywny, kruchy, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia nad pierścieniem biaława i gładka, pod pierścieniem biaława do żółtawej, pokryta drobnymi jasnożółtymi lub ochrowymi włókienkami i łuseczkami. Brak ryzomorfów[2].
Cienki, białawy, bez zapach, u o smaku niewyraźnym, lekko słodkawym[2].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki cylindryczne z 4 sterygmami, 20–25 × 5,5–6,5 µm. Zarodniki elipsoidalne do migdałkowatych, 5,5–7,0 × 3,5–4,0 µm, gładkie, grubościenne z małymi porami zarodkowymi, szarobrązowe, 7–9 × 4–5 µm. Cheilocystydy typu leptocystydy (22) 30–55 × 8–15 (17) µm, chryzocystyd brak. Pleurocystydy nieliczne, chryzocystydowe, wrzecionowato brzuchate do maczugowatych, w KOH żółte, 35–50 × 9–15 µm. Skórka kapelusza typu ixocutis, utworzona z równoległych, cienkich, żelatynizowanych, szklistych strzępek o średnicy 2–4 µm[2].
Występowanie i siedlisko
edytujPierścieniak białawy występuje w Ameryce Północnej i Europie[6]. W zestawieniu wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 6 stanowisk i umieszcza go na czerwonej liście gatunków zagrożonych w kategorii I (gatunek o nieokreślonym zagrożeniu)[4]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą utrzymywać się czynniki zagrożenia[7].
Grzyb saprotroficzny. Rośnie w trawach w lasach nadrzecznych w towarzystwie olszy[4], także w trawach i mchach na pastwiskach i łąkach[2]. Owocniki pojawiają się zwykle od lipca do października[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ a b c d e f g Stropharia albonitens (Fr.) P. Karst. Rysslands, Finlands och den Skandinaviska Halfons. Hattsvampar (Helsingfors): 490, 1879 [online], Mycoquébec.org [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Aktualne stanowiska pierścieniaka białawego w Polsce [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Discover Life [online] [dostęp 2021-08-25].
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.