Sosna sękata

gatunek rośliny
(Przekierowano z Pinus attenuata)

Sosna sękata[6] (Pinus attenuata Lemmon) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Pochodzi z Ameryki Północnej, jej rodzimy zasięg występowania obejmuje Meksyk (Baja California) i USA (Kalifornia, Oregon)[4].

Sosna sękata
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna sękata

Nazwa systematyczna
Pinus attenuata Lemmon
Mining Sci Press 64: 65 (1892)[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg
Mapa zasięgu

Morfologia

edytuj
Pokrój
Drzewo lub krzew (na ubogich stanowiskach). Korona drzewa zazwyczaj stożkowata.
Pień
Przeważnie prosty, dorasta do 24 m wysokości i 80 cm średnicy. Kora czerwonobrązowa do ciemnobrązowej, płytko i wąsko spękana.
Liście
Igły zebrane po 3 na krótkopędzie, o długości (8)9–15(20) cm i grubości 1,3–1,8 mm, wyprostowane lub delikatnie wygięte, skręcone, żółtozielone, brzegiem drobnoząbkowane.
Szyszki
Szyszki męskie cylindryczne, pomarańczowobrązowe, długości 10–15 mm. Szyszki żeńskie asymetryczne, lancetowate przed otwarciem, jajowato-cylindryczne po otwarciu. Długości 8–16 cm, żółtobrązowe lub blado brązowe. Siedzące lub na szypułce długości 1 cm. Nasiona prawie czarne, długości 6–7 mm, z wąskim skrzydełkiem o długości do 20 mm.

Biologia i ekologia

edytuj

Drzewo wiatropylne. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat. Pozostają zamknięte na drzewie nawet 20 lat lub otwierają się pod wpływem wysokich temperatur w czasie pożaru. Igły pozostają na drzewie przez 4–5 lat[7].

Jest gospodarzem rośliny pasożytniczej Arceuthobium siskiyouense (pasożyt pędowy)[8].

Systematyka i zmienność

edytuj

Synonimy: Pinus tuberculata Gordon not D.Don, P. tuberculata var. acuta Mayr.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[9]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Trifoliae
      • podsekcja Attenuatae
        • gatunek P. attenuata

Zagrożenia

edytuj
 
Las P. attenuata, Park stanowy Big Basin Redwoods, Kalifornia

Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia w skali całego świata LC (least concern), uznając go za gatunek najmniejszej troski, nie spełniający kryteriów gatunków zagrożonych (IUCN 2.3[10], IUCN 3.1[11]). Liczebność populacji może lokalnie znacznie się wahać, w związku z obumieraniem drzew po pożarze oraz następującym po nim masowym odnawianiem z nasion. Pożary nie obejmują równocześnie całego zasięgu, więc ogólna liczebność jest stabilna. Część stanowisk jest objęta różną formą ochrony. Zagrożeniem dla gatunku jest zapobieganie pożarom lasu, w konsekwencji prowadzące do jego zanikania ze zbiorowisk, w których zastępują go gatunki drzew mniej przystosowane do pożarów. Potencjalnym zagrożeniem dla siedlisk jest także postępująca urbanizacja w części zasięgu gatunku[11].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. a b Pinus attenuata Lemmon, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-29].
  5. Pinus attenuata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. Tony Russell, Catherine Cutler, Martin Walters: Drzewa świata. Piotr Nowakowski (tłum.), Małgorzata Frazik-Adamczyk (kons. nauk.). Kraków: TAiWPN, 2008. ISBN 978-83-242-0842-5.
  7. Christopher J. Earle: Pinus attenuata. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2013-07-30]. (ang.).
  8. F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2009-09-18]. 
  9. Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-09-18]. (ang.).
  10. A. Farjon, Pinus attenuata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-09-18] (ang.).
  11. a b A. Farjon, Pinus attenuata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-07-30] (ang.).