Plac Teatralny w Warszawie
Plac Teatralny – plac w śródmieściu Warszawy położony między wylotami ulic: Senatorskiej, Moliera, Bielańskiej i Wierzbowej.
| Śródmieście | |
.jpg) Plac Teatralny, po prawej pałac Jabłonowskich, po lewej gmach Teatru Wielkiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′39,0″N 21°00′34,0″E/52,244167 21,009444
| |
Historia
edytujPlac powstał w dwóch etapach. Około 1808 na miejscu zlikwidowanego targowiska Pociejów i rozebranego pałacu Pociejowskiego utworzono najpierw ogród, a później niewielki plac nazwany placem Pociejowskim[1]. W 1825 rozebrano znajdujący się obok Marywil[2]. Pozyskany teren wykorzystano pod budowę monumentalnego gmachu Teatru Wielkiego oraz utworzenie kolejnego placu[2]. Plac ten połączono z placem Pociejowskim i nazwano Marywilskim[2]. Nazwa plac Teatralny zaczęła być używana ok. 1840[2].
Po przeniesieniu w 1818 siedziby władz miejskich do pałacu Jabłonowskich plac stał się centrum życia miasta[3]. W 1838 roku plac przedstawił na swym obrazie Marcin Zaleski[4].
Na placu w czasie powstania styczniowego i rewolucji 1905 roku miały miejsce wielkie manifestacje patriotyczne.
W okresie międzywojennym plac był ważnym węzłem komunikacyjnym, m.in. przecinało go kilka linii tramwajowych[5].
We wrześniu 1939 w pałacu Jabłonowskich mieścił się sztab cywilnej obrony Warszawy.
W 1936 przed gmachem teatru odsłonięto pomnik Wojciecha Bogusławskiego[6]. Został on zniszczony w 1944[6]. W czasie wojny zniszczone zostały również m.in. gmach teatru i budynki w północnej pierzei placu; ocalał najmniej uszkodzony pałac Blanka.
Po ogłoszeniu kapitulacji III Rzeszy, 9 maja 1945 roku na placu odbyła się wielka manifestacja mieszkańców[7].
Na początku lat 60. po wschodniej stronie ul. Bielańskiej wzniesiono trzy wieżowce, będące częścią osiedla Bielańska-WZ-Długa (według innego źródła osiedla Plac Teatralny)[6], zaprojektowanego przez Jerzego Czyża, Jana Furmana i Andrzeja Skopińskiego[8]. Ich lokalizacja wzbudziła kontrowersje[9].
W 1964 w miejscu zniszczonego pałacu Jabłonowskich ustawiono pomnik Bohaterów Warszawy[10]. W 1965 odsłonięto zrekonstruowany pomnik Wojciecha Bogusławskiego oraz pomnik Stanisława Moniuszki[6]. Plac wyłożono kostką bazaltową z podolskiego kamieniołomu zdjętą z ul. Żwirki i Wigury[11].
W latach 90. zrekonstruowano pałac Jabłonowskich i kościół św. Andrzeja, co zakończyło proces przywracania zabudowy przy placu[12].
Centralną część placu zajmuje parking dla samochodów[13].
Ważniejsze obiekty
edytujObiekty nieistniejące
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 220–221.
- ↑ a b c d Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 221.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 106. ISBN 978-83-268-1238-5.
- ↑ Plac Teatralny. kolekcje.muzeumwarszawy.pl. [dostęp 2021-12-23]. (pol.).
- ↑ Rafał Bielski, Jakub Jastrzębski: Utracone miasto. Warszawa wczoraj i dziś. Warszawa: Skarpa Warszawska, 2016, s. 119. ISBN 978-83-63842-27-7.
- ↑ a b c d Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 205.
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie kalendarz ilustrowany 1959”, s. 25, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
- ↑ Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 92, 96, 154.
- ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 42. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 223.
- ↑ Jacek Marczyński. Skołuba złamał dubeltówkę. „Rzeczpospolita – Teatr Wielki Opera Narodowa. Dodatek specjalny”, 2011-11-06. [dostęp 2015-11-12].
- ↑ Patrycja Jastrzębska. Pałac Jabłonowskich. „Stolica”, s. 82, styczeń−luty 2022.
- ↑ Jerzy S. Majewski: Warszawa na starych pocztówkach. Warszawa: Agora, 2013, s. 107. ISBN 978-83-268-1238-5.
Linki zewnętrzne
edytuj- Archiwalne widoki placu w bibliotece Polona