Pożegnanie i Powitanie powstańca (obraz Artura Grottgera)
Pożegnanie i Powitanie powstańca (dyptyk) – dyptyk polskiego malarza, Artura Grottgera, odnoszący się do powstania styczniowego, namalowany w latach 1865–1866. Obrazy znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie[1][2].
Obrazy Pożegnanie powstańca i Powitanie powstańca wpisują się w nurt narodowej szkoły malarstwa historycznego, której wybitnymi przedstawicielami byli również Jan Matejko i Józef Chełmoński. Widoczna jest tu, przyjęta przez Grottgera, metoda przedstawiania wydarzeń historycznych przez pryzmat scen wziętych z życia[3]. Podobnie jak w cyklu rysunków Polonia czy Lithuania, Grottger podejmuje tu temat powstania styczniowego.
Okoliczności powstania
edytujDyptyk Grottger wykonał w 1866 roku podczas swojego pobytu w obecnej ukraińskiej miejscowości Śniatynka[4], która wówczas należała do Stanisława Tarnowskiego.
Pożegnanie powstańca
edytujNa pierwszym obrazie, Pożegnanie powstańca, widzimy scenę, na której żona czule żegna powstańca wyruszającego do walki o wolność Polski, przypinając mu do rogatywki kokardę narodową. Mężczyzna pochodzenia szlacheckiego żegnany jest przez ubraną w żałobną czerń kobietę-Polkę, która dla dobra ojczyzny gotowa jest zrezygnować ze szczęścia osobistego. Obie postacie wpatrzone są w siebie. W tle widać oddział Krakusów. Scena rozgrywa się na progu szlacheckiego dworu, symbolizującego ojczyznę prywatną – miejsce mityczne[1][5].
Powitanie powstańca
edytujObraz drugi, Powitanie powstańca, ukazuje ciemną postać powstańca powracającego ukradkiem do domu, witającego żonę. Kobieta ubrana jest w białą, kontrastującą z ubiorem mężczyzny, suknię. Tym razem postacie nie patrzą sobie w oczy. Głowa kobiety zwrócona jest w drugą stronę. Tu radość z powrotu zmącona jest goryczą przegranego powstania[5]. W tle pojawia się po raz kolejny dwór. Tym razem jednak na horyzoncie rysują się czarne, złowrogie chmury, które wzmacniają dramatyzm tej sceny[potrzebny przypis].
Dyptyk w kulturze
edytuj- Dnia 16 stycznia 2013 roku Narodowy Bank Polski wyemitował w nakładzie 800 tys. sztuk okolicznościową monetę o nominale 2 zł na 150. rocznicę Powstania Styczniowego. Wzór zaprojektowany przez Ewę Tyc-Karpińską oraz Roussankę Nowakowską zawiera fragment obrazu Artura Grottgera z dyptyku o nazwie „Pożegnanie” i jest wykonany ze stopu Nordic gold[6][7].
Uwagi
edytuj- ↑ Na stronie Muzeum Narodowego podano informację, że wymiary obu obrazów są jednakowe. Według opisów, zamieszczonych w Galeria Malarstwa Polskiego pinakoteka.zascianek.pl obraz Powitanie powstańca jest nieco węższy (52,7 × 40,6 cm).
Przypisy
edytuj- ↑ a b Aleksandra Krypczyk: Muzeum Narodowe w Krakowie. [dostęp 2013-01-18]. (pol.).
- ↑ Artur Grottger. [w:] Galeria Malarstwa Polskiego (Ottyniowice na Podolu 1837 - Amélie-les-Bains 1867) [on-line]. pinakoteka.zascianek.pl. [dostęp 2013-01-21]. (pol.).
- ↑ Maria Poprzęcka. Grottger i inni. „Mówią wieki”. 1/13 (636), s. 76–79, styczeń 2013. Warszawa: Bellona. ISSN 1230-4018.
- ↑ „Grottger. Wystawa w 150. rocznicę urodzin i 120. rocznicę śmierci artysty”, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków 1988, s. 19.
- ↑ a b Zygmunt Jasłowski: Dwory i pałace Artura Grottgera. [dostęp 2014-09-24]. (pol.).
- ↑ „150. rocznica powstania styczniowego” – nowe monety okolicznościowe NBP, nbp.pl, 15 stycznia 2013 [dostęp 2024-07-23] [zarchiwizowane 2020-10-27] (pol.).
- ↑ Nowe monety NBP na 150. rocznicę Powstania Styczniowego [online], Dzieje.pl, 18 stycznia 2013 [dostęp 2021-10-12].