Powstanie Tainów

Powstanie Tainów – konflikt zbrojny w latach 1511–1513, wywołany przez miejscowe plemiona Tainów na wyspie San Juan Bautista przeciwko dominacji i uciskowi ze strony Kastylijskich konkwistadorów.

Powstanie Tainów

Pomnik wodza Agüeybany II
Czas	1511–1513/1519
Miejsce	Wielkie Antyle
Terytorium	San Juan Bautista
Przyczyna	hiszpański podbój Ameryki
Wynik	zwycięstwo Kastylijczyków
Strony konfliktu
Kastylia Tainowie
Dowódcy
Juan Ponce de León Cristobal de Sotomayor Agüeybaná II † Urayoán Guarionex
Siły
do ok. 500 11-15 tys.
Straty
do ok. 150 nieznane ale poważne
brak współrzędnych

Przyczyny

Tainowie zetknęli się z Europejczykami już w 1493 r., podczas drugiej wyprawy Krzysztofa Kolumba na Zachód. Do roku 1508 relacje pomiędzy nimi układały się jednak pokojowo. Indianie wzięli bowiem białych ludzi za zapowiadanych bogów, mających właśnie wówczas przybyć. Dopiero przypłynięcie konkwistadora Juana Ponce de Leóna, ogarniętego żądzą zdobycia złota, spowodowało konflikt. Do świeżo otwieranych kopalń de León zaczął wysyłać lokalnych Indian i pierwszych niewolników z Afryki. Sytuację pogarszały coraz częstsze gwałty na indiańskich kobietach, które popełniały samobójstwa nie chcąc rodzić dzieci najeźdźców. Gdy w 1510 zmarł ówczesny "wielki kacyk" Agüeybaná, sytuacja stała się krytyczna, gdyż jego siostrzeniec i następca Agüeybaná II, postanowił podać w wątpliwość boskość Kastylijczyków.

Powstanie

Któregoś dnia Agüeybaná II wraz z kacykiem Añasco – Urayoánem – zwabił podstępem nad jezioro żołnierza Diego Salcedo, którego następnie utopili. Upewniwszy się, że faktycznie zginął, kacykowie ogłosili swoim plemionom, że Kastylijczycy nie są bogami. Agüeybaná II spotkał się wówczas z kilkoma innymi kacykami, m.in. kacykiem Guarionexem z wodzostwa Maguá na Hispanioli. Zdecydowano wówczas o powszechnym powstaniu. Guarionex ruszył jako pierwszy: jego wojownicy zaatakowali i spalili wioskę, w której miał obóz jeden z dowódców konkwistadorów – Cristobal de Sotomayor. W wyniku ataku zginęło 80 Kastylijczyków, a sam de Sotomayor został poważnie ranny. Było to jedyne zwycięstwo Tainów, ale zaowocowało energicznym rozrostem powstania.

W tej sytuacji Juan Ponce de León poprowadził kilka wypraw odwetowych przeciwko Tainom. Ich kulminacją była bitwa pod Yaguecas (ob. okolice miast Mayagüez i Añasco). Siły kastylijskie, ok. 500 ludzi, rozbiły wówczas armię indiańską, a sam Agüeybaná II poległ od kuli z arkebuza. Ponieważ już wcześnie pojmano Guarionexa, powstanie praktycznie upadło. Ostatnim jego akcentem był najazd i zniszczenie przez kacyka Urayoána miejscowości Caparra w 1513, na co ośmielono się po wyjeździe na Florydę Ponce de Leona.

Jednak nieliczne grupy Indian wycofały się w niedostępne rejony wyspy i tam prowadziły walkę partyzancką aż do 1519. Część zbuntowanych Tainów zdecydowała się także popłynąć na Małe Antyle i tam związać się sojuszem ze swoimi tradycyjnymi wrogami – Karaibami.

Skutki

Klęska powstańców spowodowała ponowne skierowanie Indian do pracy w kopalniach, które jednak w 1519 zamknięto z powodu wyczerpania się złóż. Nastąpiła jednak wówczas największa dla Tainów katastrofa – epidemia ospy, która niemal całkowicie wybiła populację Tainów.

Bibliografia

• A Historical Overview of Colonial Puerto Rico: The Importance of San Juan as a Military Outpost. nps.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-08)]. – dostęp: 3 marca 2016;
• Sued Badillo Jalil, Agüeybaná el bravo: la recuperación de un símbolo, San Juan 2008;
• Taínos: The First Resistance – dostęp: 3 marca 2016.