Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie

wystawa osiągnięć gospodarczych i kulturalnych Galicji, prezentacja dzieł sztuki narodu polskiego (Lwów; 1894)

Powszechna Wystawa Krajowa we Lwowie – urządzona w 1894 we Lwowie wielka wystawa osiągnięć gospodarczych i kulturalnych Galicji oraz ponadzaborowa prezentacja dzieł sztuki i kultury Królestwa Galicji i Lodomerii.

Budynek Powszechnej Wystawy Krajowej w 1894

Historia Edytuj

Przygotowanie wystawy trwało dwa lata. Tworzyło ją 129 pawilonów, podzielonych na 34 główne działy. Eksponowana była na obszarze 50 ha w sąsiedztwie Parku Stryjskiego. Jej koszty były porównywalne z ówczesnym rocznym budżetem miasta Krakowa. Na czele Komitetu Wystawy stanął czerwony książę Adam Sapieha, a dyrektorem został Zdzisław Marchwicki. Wystawa ta stała się zarówno przeglądem dorobku gospodarczego Galicji, jak też - i przede wszystkim - prezentacją narodowej sztuki i kultury wszystkich polskich ziem znajdujących się pod zaborami. Specjalnie z tej okazji powstała monumentalna Panorama Racławicka Wojciecha Kossaka i Jana Styki.

5 czerwca 1894 uroczyście otwarto wystawę. Była ona czynna przez cztery i pół miesiąca. Zwiedziło ją w tym czasie 1 mln 150 tys. osób, więc dziesięciokrotnie więcej niż liczba mieszkańców ówczesnego Lwowa, w tym również cesarz Franciszek Józef I. W trakcie wystawy odbywały się również konferencje i zloty. Uruchomiono pierwszy we Lwowie i w tej części Europy elektryczny tramwaj, łączący teren wystawy z miastem, jak również pierwszą na ziemiach polskich kolej linową.

14 lipca 1894 w ramach „II Zlotu Sokoła” wśród licznych pokazów i zawodów sportowych przeróżnych dyscyplin rozegrano futbolowe spotkanie między reprezentacjami krakowskiego Sokoła i Gimnastyczno-Śpiewaczego Koła Nauczycieli m. Lwowa (GSKN). Był to pierwszy w dziejach udokumentowany mecz piłkarski rozegrany przez Polaków na ziemiach polskich[1][2]

Wystawa pokazała osiągnięcia nauki, sztuki, techniki, gospodarki i przemysłu Galicji, która była uważana za najbardziej gospodarczo zacofaną część ziem austriackich. Autonomia kulturalna Galicji w ramach wielonarodowej monarchii austro-węgierskiej umożliwiła w ten sposób zademonstrowanie patriotycznych uczuć Polaków. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę tereny i obiekty wystawowe wykorzystano dla organizacji Targów Wschodnich.

Pracami budowlanymi ponad stu obiektów wystawy kierowali od początku 1893 architekci: Julian Zachariewicz i Franciszek Skowron.

Na pożegnanie cesarz Franciszek Józef I wypowiedział słowa: Rozumiemy się wzajemnie i możemy na siebie liczyć[3].

Obiekty Edytuj

Galeria: Pałac Sztuki
 
Pałac Sztuki – jeden z trzech zachowanych do XXI w. obiektów Wystawy obok wieży wodnej oraz poważnie przebudowanego pawilonu Panoramy Racławickiej (2005)
 
Pałac Sztuki
  • Brama główna
  • Brama u wylotu ulicy Gródeckiej
  • Cerkiew huculska
  • Dwór szlachecki
  • Dział etnograficzny
  • Elektryczna fontanna świetlna
  • Hala koncertowa
  • Hala maszyn
  • Pałac Sztuki
  • Pawilon architektury
  • Pawilon cesarski
  • Pawilon dóbr hr. Romana Potockiego
  • Pawilon Jana Matejki
  • Pawilon miasta Lwowa
  • Pawilon Ministerstwa Skarbu
  • Pawilon ogrodnictwa
  • Pawilon Panoramy Racławickiej
  • Pawilon przemysłu
  • Pawilon towarzystw ukraińskich
  • Wieża wodna

Przypisy Edytuj

  1. 120 lat polskiej piłki nożnej! 14 lipca 1894 r. we Lwowie odbył się pierwszy udokumentowany mecz. Data, którą jako własną przejęli... Ukraińcy, Niezłomni.com, 13 lipca 2014 [dostęp 2022-08-22] (pol.).
  2. Pierwszy mecz i pierwszy gol. Część 2, Kurier Galicyjski.com, 17 września 2019 [dostęp 2022-12-19] (pol.).
  3. Cesarz Franciszek Józef w Galicji. „Nowości Illustrowane”. Nr 50, s. 4, 9 grudnia 1916. 

Bibliografia Edytuj

  • J. Purchla, Największa Polska Wystawa, "Cracovia Leopolis" 1995.
  • J. Biriułow, Chodząc po Wystawie, "Cracovia Leopolis" 1995.

Linki zewnętrzne Edytuj