Pyszniańska Przełęcz
Pyszniańska Przełęcz (słow. Pyšné sedlo, niem. 'Kamenistasattel, węg. Kamenista-hágó) – znajdująca się na wysokości 1787 m n.p.m.[1][2] (według wcześniejszych pomiarów – 1788 m) przełęcz w grani głównej Tatr, pomiędzy Kamienistą (2127 m) i Błyszczem (2158 m) w Tatrach Zachodnich[3].
 Kamienista, Błyszcz z Bystrą i Pyszniańska Przełęcz. Na dole, po lewej stronie Liliowe Turnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
1787 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°11′46,6″N 19°51′22,4″E/49,196278 19,856222
| |
Na początku XX w. nazywana była także Kamienistą Przełęczą[3]. Przez szczyty te i przełęcz biegnie granica polsko-słowacka. Po południowej, słowackiej stronie przełęczy zbocza opadają do Doliny Kamienistej, a po północnej, polskiej do Doliny Pyszniańskiej (górna część Doliny Kościeliskiej)[4]. Przełęcz, podobnie jak sąsiednie szczyty, zbudowana jest ze skał krystalicznych – gnejsów i granitów. W siodle przełęczy znajduje się ok. 10 okresowych, płytkich stawków. Od dawna była jednym z ważniejszych przejść łączących Podhale z Liptowem. Pisał o niej już Matej Bel w 1736 r. W czasie II wojny światowej używana była m.in. przez kurierów tatrzańskich. Ich przygody opisał Stanisław Zieliński w książce W stronę Pysznej[5]. W rejonie przełęczy znajduje się jedno z czterech tylko w całych polskich Tatrach i w Polsce stanowisko rzadkiego gatunku arktyczno-alpejskiej rośliny – krzewiastej wierzby oszczepowatej[6].
Dawniej prowadziła z Doliny Kościeliskiej na Pyszniańską Przełęcz dość uczęszczana ścieżka[5]. Po utworzeniu w rejonie całej Doliny Pyszniańskiej rezerwatu przyrody Tomanowa-Smreczyny (obecnie jest to obszar ochrony ścisłej „Pyszna, Tomanowa, Pisana”) została zamknięta dla ruchu turystycznego[4]. Przez długi czas po II wojnie światowej Pyszniańska Przełęcz była w ogóle niedostępna od polskiej strony. Obecnie można na nią podejść dwoma szlakami turystycznymi.
Szlaki turystyczne edytuj
– czerwony szlak biegnący główną granią od przełęczy Liliowy Karb przez Liliowe Turnie, Banistą Przełęcz i Błyszcz na Pyszniańską Przełęcz. Czas przejścia: 40 min, ↑ 50 min
– niebieski szlak od strony słowackiej z miejscowości Podbańska przez Dolinę Kamienistą. Czas przejścia: 3:45 h, ↓ 2:45 h
Oba te szlaki są dostępne dla turystów tylko w okresie od 15 czerwca do 31 października.
Przypisy edytuj
- ↑ Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
- ↑ Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
- ↑ a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1: 25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, październik 2009, ISBN 83-87873-36-5.
- ↑ a b Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.