Przylepniczka łuseczkowata
Przylepniczka łuseczkowata (Melanohalea exasperatula (Nyl.) O. Blanco, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. & Lumbsch) – gatunek grzybów z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów[2].
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
przylepniczka łuseczkowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Melanohalea exasperatula (Nyl.) O. Blanco, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. & Lumbsch Mycol. Res. 108(8): 882 (2004) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melanohalea, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1873 r. William Nylander nadając mu nazwę Parmelia exasperatula. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2004 r. O. Blanco, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. i Lumbsch, przenosząc go do rodzaju Melanohalea[1].
- Imbricaria exasperatula (Nyl.) Arnold 1874
- Melanelia exasperatula (Nyl.) Essl. 1978
- Parmelia exasperatula Nyl. 1873
Nazwa polska na podstawie listy grzybów chronionych w Polsce[4]. W opracowaniu W. Fałtynowicza gatunek ten ma nazwy przylepka łuseczkowata i tarczownica łuseczkowata[2]. Obydwie te nazwy są niespójne z nazwą naukową, gdyż obecnie gatunek ten nie jest zaliczany ani do rodzaju Melanelia (przylepka), ani Parmelia (tarczownica), lecz do rodzaju Melanohalea[1].
Morfologia edytuj
Tworzy listkowatą plechę z glonami protokokkoidalnymi. Plecha jest najczęściej nieregularna, rzadziej rozetkowata, osiąga szerokość 2–4 cm i dość luźno przylega do podłoża. Górna powierzchnia jest oliwkowozielona lub oliwkowobrunatna, lśniąca, gładka lub pomarszczona. Wcinane lub karbowane odcinki plechy mają długość do 1 cm, szerokość 2–5 mm i końce lekko podwinięte. Dolna powierzchnia w części środkowej jest ciemnobrunatna, ku obwodowi jaśnieje i ma barwę szaro lub oliwkowobrunatną. Chwytniki są jasne i dość rzadkie[5]. Reakcje barwne: wszystkie ujemne[6].
Izydia są dość liczne, występują w rozproszeniu lub tworzą skupiska. Mogą być spłaszczone, łopatkowate, cylindryczne, maczużkowate, łuseczkowate lub brodawkowate. Lekanorowe apotecja o średnicy do 2 mm spotykane są bardzo rzadko. Mają gładki lub karbowany brzeżek i brunatne tarczki. W jednym worku powstaje po 8 bezbarwnych, jednokomórkowych askospor o rozmiarach 8–10 × 6–7 μm[5]. Pyknidia są zagłębione w plesze i mają taki sam kolor, lub są nieco ciemniejsze od plechy. Pyknidia nie występują[6].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje tylko na półkuli północnej; w Ameryce Północnej, Europie (łącznie z Islandią), na Kaukazie i na dalekim wschodzie Azji (Jakucja)[7]. W Polsce występuje na całym obszarze kraju[5]. Był gatunkiem ściśle chronionym[8], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków porostów chronionych[9].
Rośnie na korze drzew, głównie liściastych, rzadziej iglastych i na drewnie. Preferuje drzewa rosnące w dobrych warunkach oświetleniowych; samotne lub na skraju lasu[5]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Index Fungorum. [dostęp 2014-06-12]. (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-06-12]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów. [dostęp 2015-01-04].
- ↑ a b c d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ a b Consortium of North American Lichen Herbaria. [dostęp 2014-06-03].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów