Radziusze
Radziusze (biał. Радзюшы, Radziuszy; ros. Радюши, Radiuszy) – wieś na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie ostrowieckim, w sielsowiecie Michaliszki, nad Straczą. Graniczy z Rezerwatem Krajobrazowym Jeziora Soroczańskie.
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 54°49′03″N 26°16′07″E/54,817500 26,268611
| |
Współcześnie w skład miejscowości wchodzą dawne wsie Radziusze i Radziusze Łozowe oraz część okolicy Stracza-Niedroszla[a][b].
Historia edytuj
W XIX i w początkach XX w. położone były w Rosji, w guberni wileńskiej, w powiecie zawilejskim/święciańskim. Po I wojnie światowej pod administracją polską, w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich. W latach 1920-1922 w składzie Litwy Środkowej.
Od 11 kwietnia 1922[1] leżały w Polsce, w województwie wileńskim[c], w powiecie święciańskim. Przynależność gminna różniła się, miejscowości położone były:
- Radziusze w gminie Aleksandrowo/Żukojnie
- Radziusze Łozowe oraz Stracza-Niedroszla w gminie Świr[2].
2 lutego 1944 na wypoczywającą tu po krwawym boju z Niemcami 5 Wileńską Brygadę Armii Krajowej mjr Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” napadł oddział partyzantki sowieckiej. Polacy wycofali się za Straczę, zadając komunistom duże straty, przy stratach własnych wynoszących 2 partyzantów - 1 zabitego i 1, który utonął podczas przeprawy przez rzekę oraz kilku, którzy trafili do sowieckiej niewoli. Dzień później doszło w Radziuszach do kolejnej potyczki AK z komunistami, podczas której poległo 3 polskich partyzantów. Odebrano wówczas komunistom dwie furmanki z zagrabionym mieniem miejscowej ludności. Mjr „Łupaszko” odmawiając później współdziałania z sowietami podczas ataku na Wilno, przekazał następującą odpowiedź:
„(...) nie będziemy wojować razem pod Wilnem. Proszę przekazać «Roninowi» bez ogródek, że nam spieszno gdzie indziej. Tutaj nas czeka grób, mogiła. (...) Współdziałanie z Sowietami nie wyjdzie nam na zdrowie. Ani nam, ani pozostałym brygadom. Zbyt dobrze znam bolszewików, aby ufać im. Zresztą mamy ze sobą na pieńku. Nie zapomnę wsi Radziusze. Kat z nimi!”
Po II wojnie światowej w granicach Związku Sowieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ w źródłach także pod nazwą Niedroszla-Stracza
- ↑ główna część Straczy-Niedroszli współcześnie nie istnieje
- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. W Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich miejscowość leżała w okręgu wileńskim; w Polsce do 20 stycznia 1926 w Ziemi Wileńskiej, następnie w województwie wileńskim.
Przypisy edytuj
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 26, poz. 213
- ↑ Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej.. T. I. Województwo wileńskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1938.
Bibliografia edytuj
- Stracza (4) Niedorośl, pow. święciański, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 382.
- Mapa WIG Michaliszki. [dostęp 2023-07-26]. (pol.).
- Publiczna Mapa Katastralna Republiki Białorusi. [dostęp 2023-07-26]. (ros. • biał.).
