Referenda w Australii

Referenda w Australii są przeprowadzane na szczeblu federalnym (ogólnokrajowym) wyłącznie w celu poddania pod głosowanie propozycji zmian w konstytucji Australii. Jedynie trzykrotnie (w latach 1916, 1917 i 1977) pod głosowanie poddano pytania nie dotyczące zmian konstytucyjnych, jednak głosowania te formalnie nazywane były plebiscytami, a nie referendami.

O ile wynik referendum jest wiążący dla organów władzy państwowej, o tyle plebiscyty są formalnie głosem doradczym, jednak zwykle ich wynik również jest respektowany ze względów politycznych.

Procedura

Ogłaszanie referendum

Procedurę zmiany konstytucji Australii określa rozdział VIII tego aktu prawnego. Zgodnie z jego przepisami, referendum zostaje ogłoszone w dwóch przypadkach:

• przyjęcia w identycznym brzmieniu przez obie izby Parlamentu Australii projektu ustawy zmieniającej konstytucję lub
• przyjęcia projektu ustawy zmieniającej konstytucję przez jedną izbę Parlamentu Australii, o ile zgodę na przeprowadzanie referendum wyrazi gubernator generalny Australii (zwyczajowo działający w tym zakresie zgodnie z rekomendacją premiera Australii).

Referendum odbywa się tego samego dnia we wszystkich stanach i terytoriach wewnętrznych Australii. Od 1924 udział w referendum jest obowiązkowy, podobnie jak w wyborach (w Queensland od 1915). Do roku 1962 kwestia przyznania lub odmowy prawa głosu Aborygenom leżała w gestii poszczególnych stanów. W 1962 prawo głosowania zostało Aborygenom zagwarantowane w całym kraju, jednak dopiero od 1984 głosowanie jest dla nich obowiązkowe na równi z innymi obywatelami.

Określanie wyników

Aby proponowane zmiany w konstytucji zostały przyjęte, niezbędne jest uzyskanie tzw. podwójnej większości. Oznacza to, iż równocześnie muszą zostać spełnione następujące warunki:

1. zmiana musi uzyskać poparcie większości spośród ogólnej liczby głosujących
2. zmiana musi uzyskać poparcie większości stanów, tj. uzyskać poparcie większości głosujących w co najmniej czterech stanach

Lista referendów

W Australii przyjęło się uważać, że jeśli w tym samym czasie odbywają się głosowania nad kilkoma pytaniami, to formalnie każde z pytań stanowi osobne referendum. W takim ujęciu, dotychczas odbyły się 44 referenda ogólnokrajowe i 3 plebiscyty.

data / link do artykułu	nr referendum	temat	wynik
12 grudnia 1906	1	zmiana daty rozpoczynania kadencji przez senatorów federalnych	TAK
13 kwietnia 1910	2	prawo władz federalnych do oddłużania władz stanowych	TAK
	3	zmiany w zasadach rozliczania nadwyżek budżetowych	NIE
26 kwietnia 1911	4	zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie gospodarki i zatrudnienia	NIE
	5	prawo władz federalnych do nacjonalizacji firm uznanych za monopolistów	NIE
31 maja 1913	6	zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie gospodarki	NIE
	7	zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie nadzoru nad korporacjami	NIE
	8	zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie prawa pracy	NIE
	9	zwiększenie zakresu kompetencji władz federalnych w zakresie instytucji powierniczych	NIE
	10	prawo władz federalnych do nacjonalizacji firm uznanych za monopolistów	NIE
	11	prawo władz federalnych do rozstrzygania sporów zbiorowych wewnątrz stanowych systemów kolejowych	NIE
28 października 1916	plebiscyt	wprowadzenie przymusowej służby wojskowej poza granicami Australii	NIE
20 grudnia 1917	plebiscyt	wprowadzenie przymusowej służby wojskowej poza obszarem Australii i Oceanii	NIE
13 grudnia 1919	12	tymczasowe poszerzenie kompetencji władz federalnych w kwestiach gospodarczych i prawa pracy	NIE
	13	prawo władz federalnych do regulacji monopoli	NIE
4 września 1926	14	poszerzenie kompetencji władz federalnych w kwestiach gospodarczych i prawa pracy	NIE
	15	przyznanie władzom federalnym szczególnych uprawnień w celu zapewnienia podstawowych usług	NIE
17 listopada 1928	16	zmiana zasad zaciągania długów przez stany i nadzoru władz federalnych nad zadłużeniem stanów	TAK
6 marca 1937	17	przyznanie władzom federalnym nowych kompetencji w zakresie lotnictwa i nawigacji lotniczej	NIE
	18	zmiana zasad konstytucyjnych dotyczących opodatkowania dóbr przewożonych między stanami	NIE
19 sierpnia 1944	19	nadzwyczajne rozszerzenie uprawnień władz federalnych na okres pięciu lat	NIE
28 września 1946	20	rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie polityki społecznej	TAK
	21	zmiana zasad konstytucyjnych dotyczących opodatkowania dóbr przewożonych między stanami	NIE
	22	rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie prawa pracy	NIE
29 maja 1948	23	rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie regulacji cen i czynszów	NIE
22 września 1951	24	umożliwienie władzom federalnym delegalizacji partii komunistycznych	NIE
27 maja 1967	25	likwidacja sztywnego powiązania między liczbą członków Izby Reprezentantów a liczbą senatorów	NIE
	26	wliczanie Aborygenów do ogólnej liczby mieszkańców podczas spisów powszechnych	TAK
8 grudnia 1973	27	rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie regulacji cen	NIE
	28	rozszerzenie kompetencji władz federalnych w zakresie regulacji dochodów ludności	NIE
18 maja 1974	29	wprowadzenie zasady, iż wybory do obu izb parlamentu odbywają się tego samego dnia	NIE
	30	zmiana zasad zmiany konstytucji	NIE
	31	zmiana zasad wyznaczania granic okręgów wyborczych do parlamentów stanowych i federalnego	NIE
	32	rozszerzenie uprawnień władz federalnych w zakresie finansów publicznych samorządów lokalnych	NIE
21 maja 1977	33	wprowadzenie zasady, iż wybory do obu izb parlamentu odbywają się tego samego dnia	NIE
	34	zmiana zasad uzupełniania składu Senatu Australii w trakcie trwania kadencji	TAK
	35	przyznanie obywatelom terytoriów federalnych prawa głosu w referendach konstytucyjnych	TAK
	36	wprowadzenie przymusowego wieku emerytalnego (70 lat) dla sędziów federalnych	TAK
	plebiscyt	wybór "pieśni narodowej", mającej uzupełniać hymn God Save the Queen	n.d.
1 grudnia 1984	37	wprowadzenie zasady, iż wybory do obu izb parlamentu odbywają się tego samego dnia	NIE
	38	zmiana zasad podziału kompetencji między władzami federalnymi i stanowymi	NIE
3 września 1988	39	ujednolicenie długości kadencji obu izb parlamentu tak, aby trwały cztery lata	NIE
	40	zmiany zasad wyznaczania granic okręgów wyborczych	NIE
	41	uznanie władz samorządowych za organy konstytucyjne	NIE
	42	wpisanie do konstytucji katalogu praw i wolności obywatelskich	NIE
6 listopada 1999	43	wprowadzenie w Australii ustroju republikańskiego	NIE
	44	dodanie do konstytucji preambuły	NIE

źródła:

Zobacz też

• Referenda w Nowej Południowej Walii, szczegółowe informacje na temat referendów dotyczących Nowej Południowej Walii