Rumieniak żółtobrązowy
Rumieniak żółtobrązowy (Clitocella popinalis (Fr.) Kluting, T.J. Baroni & Bergemann) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
rumieniak żółtobrązowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Clitocella popinalis (Fr.) Kluting, T.J. Baroni & Bergemann Mycologia 106(6): 1138 (2014) | |
_Singer_250271.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clitocella, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus popinalis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2014 r. T.J. Baroni i Bergemann[1].
Synonimów ma ponad 30. Niektóre z nich[2]:
- Clitopilus lutetianus (E.-J. Gilbert) Noordel. & Co-David 2009
- Paxillopsis popinalis var. pallida J.E. Lange 1940
- Rhodocybe lutetiana (E.-J. Gilbert) Bon 1973
- Rhodocybe popinalis (Fr.) Singer 1951
- Rhodopaxillus popinalis (Fr.) Konrad & Maubl. 1937
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3] Podawał ją dla rodzaju Rhodocybe, jest więc ona niespójna z aktualną nazwą naukową.
Morfologia edytuj
Średnica 2,5–9 cm. U młodych okazów kształt półkulisty, potem stożkowatowypukły, na koniec prawie rozpostarty z niskim garbkiem, czasami nieco wklęsły na środku. Brzeg silnie podwinięty, potem wyprostowany, zwykle silnie pofalowany. Kolor bardzo zmienny; od prawie białego przez kremowy, szarawy i brązowy do szarobrązowego, czasami z liliowym odcieniem. Jest częściowo higrofaniczny; w stanie wilgotnym nieprążkowany, ale silnie zmienia kolor (ciemnieje). Powierzchnia naga, czasami delikatnie oprószona lub owłosiona, często koncentrycznie strefowana nieregularnymi plamkami, z wiekiem promienista. Uszkodzona czasami czernieje[4].
W liczbie 40–80 z międzyblaszkami (l=3–7), dość gęste, początkowo przyrośnięte, potem silnie zbiegające, łukowate, czasami postrzępione, wąskie, o szerokości 3–5 mm. Początkowo białoszare, potem żółtobrązowe lub szaroochrowe, u starszych okazów z różowym odcieniem. Po uszkodzeniu czernieją. Ostrza tej samej barwy[4].
Długość 1,5–6 cm, grubość 4–17 mm, cylindryczny, czasami zwężający się lub poszerzający ku podstawie. Powierzchnia początkowo brudnobiała, potem szarawa, czasami w dolnej części filcowata. Po uszkodzeniu czasami czernieje[4].
Zapach silnie mączny, smak gorzki[4].
- Cechy mikroskopowe;
Zarodniki 4,5–8 × 3,5–6 μm, szerokoelipsoidalne, maksymalnie 12-kątne w widoku z boku. Podstawki 20–40 × 6–9 μm, 4-zarodnikowe. Cystyd brak. Strzępki skórki o szerokości 3–8 μm, inkrustowane pigmentem. Brak sprzążek[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje w Europie[4] oraz w Ameryce Północnej (w kilku stanach USA)[5]. W literaturze naukowej na terenie Polski do 2003 r. podano dwa stanowiska[3]. Jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[6]. Ma status V – gatunek narażony, który prawdopodobnie w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii gatunków wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Szwajcarii, Niemczech, Norwegii i Holandii[3].
Saprotrof rozwijający się na ściółce w lasach liściastych i iglastych. Owocniki pojawiają się pojedynczo lub grupkami od lata do jesieni[5].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2019-01-09]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2019-01-09]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1, 1988, s. 79.
- ↑ a b Mushroom Expert. Clitopilus popinalis. [dostęp 2019-01-09].
- ↑ Aktualne stanowiska rumieniaka żółtobrązowego w Polsce. [dostęp 2019-01-09].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.