Robert Serumaga
Robert Bellarmino Serumaga (ur. 1939 w Bugandzie, zm. we wrześniu 1980 w Nairobi) – ugandyjski dramaturg, reżyser teatralny i polityk.
| Prawdziwe imię i nazwisko |
Robert Bellarmino Serumaga |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1939 |
| Data i miejsce śmierci |
we wrześniu 1980 |
| Zawód |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie wyznania rzymskokatolickiego. Był wychowywany przez matkę, Geraldine Namotovu. Studiował na Uniwersytecie Makerere w Kampali, a następnie ekonomię w Trinity College w Dublinie[1], gdzie uzyskał tytuł Master of Arts nauk ekonomicznych. W Dublinie miał okazję zapoznać się z teatrem irlandzkim i teatrem absurdu[2]. Wrócił do Ugandy w 1966 lub 1967[3].
Początkowo był zatrudniony jako ekonomista na rządowej posadzie, jednak szybko zrezygnował i zajął się profesjonalnie teatrem. W 1967 założył National Theatre Company, będący częścią Uganda National Cultural Centre (UNCC) w Kampali[4]. Na potrzeby tego teatru napisał trzy sztuki: A Play (1967), The Elephants (1970) i Majangwa (1971)[5]. Sztuki te cechował absurdyzm i brak akcji, co odzwierciedlało stagnację panującą w społeczeństwie ugandyjskim pod rządami Miltona Obote[6].
W 1971, po zamachu stanu i dojściu do władzy Idiego Amina, Serumaga założył profesjonalną grupę teatralną, w której skład weszli m.in. aktorzy ugandyjscy i powracający do Ugandy z wygnania. Grupa ta, znana początkowo jako Theatre Limited, a następnie przemianowana na Abafumi Theatre Company[3], odbyła wiele międzynarodowych tournée, dzięki którym Serumaga stał się znanym wschodnioafrykańskim dramaturgiem[7][8]. Teatr Abafumi był fenomenem w skali światowej; jego występy na całym świecie obejrzało osobiście ponad milion widzów w ciągu zaledwie kilku lat[9].
Podczas pracy z aktorami Serumaga wdrażał teorie Stanisławskiego i Grotowskiego, dążąc do psychologicznej identyfikacji aktora z graną przez siebie postacią. Wykreował nową formę dramaturgiczną, będącą wymownym, abstrakcyjnym dramatem opartym na ruchu i tańcu, na afrykańskim rytuale i pantomimie. Dzięki temu spektakle realizowane przez teatr Abafumi, mimo ich krytycznej wymowy politycznej, nie były zakazywane przez cenzorów Aminiego. Przykładami są jego późne dramaty Renga Moi (1972) i Amayrikitti (1977)[7][8][10].
Straciwszy złudzenia co do przyszłości Ugandy pod rządami Amina, Serumaga opuścił kraj w 1977. Na emigracji był zaangażowany w działalność Ugandyjskiego Frontu Wyzwolenia Narodowego, który w 1979 obalił prezydenta Amina. W tym czasie Serumaga był postrzegany bardziej jako polityk niż dramaturg. Brano nawet pod uwagę jego kandydaturę na przywódcę nowej ugandyjskiej republiki. Kilka tygodni wcześniej był aresztowany i zatrzymany przez kenijską policję w Kisumu, blisko granicy z Ugandą, prawdopodobnie za działania skierowane przeciwko Aminowi. Jednak po kilku dniach został zwolniony[7][11].
Podczas dwumiesięcznej zaledwie prezydentury Yusufa Lule (11 kwietnia – 20 czerwca 1979) pełnił rolę Ministra Handlu w jego rządzie. Jednak po przejęciu rządów przez Godfreya Binaisę znów wyjechał z kraju i prowadził działalność opozycyjną [7].
Robert Serumaga zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w Nairobi w 1980[9]. Oficjalnie jako przyczynę jego śmierci podano udar mózgu. Jego dzieci powołały do życia Serumaga Foundation, organizację non-profit, mającą na celu pieczę nad jego twórczością i jej propagowanie[11].
Dzieła edytuj
Utwory sceniczne edytuj
- A Play (1967)
- The Elephants (1970)
- Majangwa (1971); opublikowane jako Majangwa: A Promise of Rains and a Play (1974)
- Renga Moi (1972)
- Amayirikitti (1977)
Powieści edytuj
- Return to the Shadows (1969)
Przypisy edytuj
- ↑ Killam i Kerfoot 2007 ↓.
- ↑ Harding 2002 ↓.
- ↑ a b Robert Serumaga. [w:] Cultures – Uganda [on-line]. [dostęp 2017-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-09)]. (ang.).
- ↑ Uganda National Cultural Centre (UNCC). [w:] Government of Uganda [on-line]. [dostęp 2017-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-09)]. (ang.).
- ↑ Joan Somers Donnelly: A Promise Unfulfilled: The Imaging Postcolonial Uganda in Robert Serumaga’s Majangwa (esej). 2012. [dostęp 2017-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-10)]. (ang.).
- ↑ Kotlarz 2016 ↓, s. 691–692.
- ↑ a b c d Individualism and community 2002 ↓.
- ↑ a b Chambers 2002 ↓, s. 787.
- ↑ a b Joachim Buwembo: How Robert Serumaga would exploit our raw material for 100 Skyfalls. 2012-12-02. s. Daily Monitor. [dostęp 2017-10-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-09)]. (ang.).
- ↑ Rubin 1997 ↓, s. 327.
- ↑ a b Killam ↓.
Bibliografia edytuj
Douglas Killam, Alicia L. Kerfoot: Student Encyclopedia of African Literature. Westport: Greenwood Press, 2007, s. 287. ISBN 978-0-313-33580-8. (ang.).
- Individualism and community in the theatre of Serumaga. W: Frances Harding (red.): The Performance Arts in Africa. Routledge, 2002. ISBN 978-0-415-26197-5. (ang.).
- Colin Chambers (red.): Continuum Companion to Twentieth Century Theatre. Continuum, 2002, s. 787. ISBN 0-8264-4959-X. (ang.).
- Don Rubin (red.): The World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Africa. T. III: Africa. Londyn: Routledge, 1997. ISBN 0-415-05931-3. (ang.).
- Piotr Kotlarz: Historia dramaturgii. e-bookowo.pl, 2016. ISBN 978-83-7859-717-9. (pol.).