Roman Felsztyn
Roman Felsztyn, właśc. Feldstein (ur. 4 listopada 1901, zm. 19 kwietnia 1919 w Obroszynie) – polski gimnazjalista, Orlę Lwowskie, plutonowy piechoty Wojska Polskiego.
.jpg)
| |
 plutonowy piechoty
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Stanowiska |
instruktor karabinów maszynowych |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 4 listopada 1901 w rodzinie żydowskiej Feldsteinów, usposobionej patriotycznie dla sprawy polskiej[1][2][3][4]. Był najmłodszym synem inż. Hermana Władysława (1864-1935[5], przemysłowiec, dziennikarz, założyciel banku Kupieckiego, organizacji Agudas Achim – Przymierze Braci, a wraz z Rogerem Battaglią „Gazety Porannej i Wieczornej”[6]) i Heleny z domu Nossig (1860-1925[1][7], właścicielka pierwszej we Lwowie wytwórni tkanin i dywanów[6], działaczka niepodległościowa[1]). Miał siostrę Łucję i brata Tadeusza (1897-1963, od 1920 pod nazwiskiem Felsztyn)[3]. Wraz z rodziną zamieszkiwał w domu przy ulicy Herburtów 7[3][8]. Był gimnazjalistą[9], uczył się w C. K. Gimnazjum VIII we Lwowie[10], latem 1918 przygotowywał się do poprawek[3].
Podczas I wojny światowej usiłował wstąpić do służby w Legionach Polskich, jednak z uwagi na zbyt młody wiek (14 lat) nie został przyjęty[1]. W związku z tym przystąpił do organizacji „Związek Wolności” oraz do Polskiej Organizacji Wojskowej[1], w której działał wraz ze swoim kolegą szkolnym, Henrykiem Piątkowskim i organizował zebrania w domu rodzinnym[3]. W VIII Gimnazjum jako pierwszy zorganizował „dziesiątkę” oraz tworzył kółka samokształceniowe[1]. U kresu wojny, mając wówczas niespełna 17 lat, uczestniczył w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej[3][11]. 1 listopada 1918 zgłosił się ochotniczo do załogi w Szkole Sienkiewicza, w której służył jego brat Tadeusz[3]. W domu Feldsteinów podczas walk działał punkt opatrunkowy i odpoczynkowy dla walczących oraz prowizoryczny lazaret[12]. Roman Felsztyn uczestniczył w walkach pod Cytadelą, Pocztą, pod Dublanami i na Persenkówce[1].
Po oswobodzeniu miasta przez Polaków, wobec przejścia batalionu kpt. Zdzisława Trześniowskiego do odwodu, chciał nadal brał udział w walkach i dlatego samowolnie przyłączył się do batalionu por. Bernarda Monda[3]. W szeregach tej jednostki walczył w oddziale karabinów maszynowych i został awansowany na plutonowego[1][3]. W karabinach maszynowych walczył pod Wrocowem, Karaczynowem, Bartatowem[1]. Będąc już instruktorem w zakresie karabinów maszynowych, za sprawą brata Tadeusza został przydzielony przez gen. Tadeusza Rozwadowskiego do „batalionu radomskiego” (sformowanego z ochotników pochodzących z Radomia), wskutek czego był ujęty w karcie dezercyjnej przez por. Monda[3]. Na przełomie zimy i wiosny 1919 zachorował na nerki, w związku z czym trafił do szpitala[3]. 18 kwietnia 1919 przybył do batalionu z wnioskiem o dwutygodniowy urlop zdrowotny, jednak wobec zbliżających się walk – namówiony przez brata Tadeusza – pozostał w jego szeregach[3]. Nazajutrz, 19 kwietnia 1919 przystąpił do walk w bitwie, ruszając z karabinem maszynowym do nacierającej pierwszej kompanii[3]. Wówczas poległ w Obroszynie trafiony w serce[1][3][13].
Został pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa (kwatera VIII, miejsce 522)[1][14]. Rodzice braci Felsztynów przebywali w Warszawie w chwili śmierci Romana i powrócili do Lwowa już po jego pogrzebie[3]. Matka, Helena Felsztynowa (w 1931 odznaczona pośmiertnie Medalem Niepodległości[15]) tak podsumowała żołnierską śmierć Romana[3]:
Trudno, tak go przecież wychowałam, aby Polskę kochał nade wszystko.
Od 1916 do końca życia pisał skrycie wiersze, ostatni stworzył na cztery dni przed śmiercią, 15 kwietnia 1919[1][3]. Pośmiertnie jego liryki w liczbie 32 zostały wydane przez matkę w zbiorze poezji pt. Pójdźcie za mną[1][3][16].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Niepodległości – pośmiertnie 7 lipca 1931 za pracę w dziele odzyskania niepodległości[17]
- Krzyż Walecznych po raz pierwszy za służbę w POW w b. zaborze austriackim i b. okupacji austriackiej[18]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Ś. p. Roman Felsztyn. „Panteon Polski”. Z. 22, s. 13, Styczeń 1926.
- ↑ Roman Felsztyn. niezwyciezeni1918-2018.pl. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Tadeusz Felsztyn. Mój brat. „Biuletyn”. Nr 2 (5), s. 40-42, Listopada 1963. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Tomasz Stańczyk: Żydzi w szeregach Legionów. muzeumpilsudski.pl. [dostęp 2018-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-24)].
- ↑ Władysław Herman Felsztyn-Feldstein. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-04-18].
- ↑ a b Stanisław Nicieja: Cmentarz Łyczakowski we Lwowie w latach 1786–1986. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1988, s. 334. ISBN 83-04-02817-4.
- ↑ Helena Felsztynowa z Nossigów. niezwyciezeni1918-2018.pl. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ Józef Kochański: Pierwsze walki na Wulce. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 211. ISBN 83-85218-56-4.
- ↑ Zygmunt Zygmuntowicz: Wyzwolenie Małopolski. II. Obrona Lwowa. W: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918-1928. Kraków, Warszawa: Ilustrowany Kurier Codzienny, 1928, s. 127.
- ↑ Co mnie dzisiaj, jutro tobie. Polskie wiersze nagrobne. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1996, s. 298.
- ↑ Bernard Mond: Walki o Cytadelę. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 250. ISBN 83-85218-56-4.
- ↑ Józef Kochański: Pierwsze walki na Wulce. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 211, 214, 216. ISBN 83-85218-56-4.
- ↑ Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934, s. 180.
- ↑ W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 38.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 296, poz. 391.
- ↑ Pójdźcie za mną. books.google.pl. [dostęp 2019-12-11].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 26 września 1922, s. 735.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-01-07].