Wikipedia

Rudosterka barwna

Rudosterka barwna (Pyrrhura picta) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Występuje w północnej połowie Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Rudosterka barwna
Pyrrhura picta[1]
(Statius Muller, 1776)
Ilustracja
Przedstawiciel podgatunku P. p. picta
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugowate

Podrodzina

papugi neotropikalne

Plemię

Arini

Rodzaj

Pyrrhura

Gatunek

rudosterka barwna

Synonimy
  • Psittacus pictus Statius Muller, 1776
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

TaksonomiaEdytuj

Po raz pierwszy gatunek opisał Philipp Müller w 1776. Holotyp pochodził z Kajenny. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Psittacus pictus[3]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza gatunek w rodzaju Pyrrhura pod nazwą P. picta. Wyróżnia 4 podgatunki[4], jednak klasyfikacja jest niejasna[5]. IOC uznaje za odrębny gatunek rudosterkę wenezuelską (P. (p.) emma), którą South American Classification Committee uznaje za podgatunek rudosterki barwnej[4]. Autorzy Kompletnej listy ptaków świata włączają rudosterkę wenezuelską do P. picta, uznając łącznie 5 podgatunków[6]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody klasyfikuje rudosterki: panamską (P. (p.) eisenmanni)[7], modroczelną (P. (p.) caeruleiceps)[8], wenezuelską[9] i kolumbijską (P. (p.) subandina)[10] jako odrębne gatunki, tym samym nadając im odrębne statusy zagrożenia[11]. Autorzy Handbook of the Birds of the World przyjmują taką samą klasyfikację, uznając rudosterkę barwną za gatunek monotypowy i podpierając się szczegółowymi badaniami z lat 1998–2008[5]. Proponowany podgatunek pantchenkoi został przez IOC zsynonimizowany z caeruleiceps[4].

Podgatunki i zasięg występowaniaEdytuj

Podgatunki według autorów Kompletnej listy ptaków świata[6]:

  • P. (p.) eisenmanni Delgado, 1985 – rudosterka panamska – południowo-zachodni półwysep Azuero, południowa Panama[12]
  • P. (p.) emma Salvadori, 1891 – rudosterka wenezuelska – północna i północno-wschodnia Wenezuela (od stanu Yaracuy przez Anzoátegui po Sucre i północny stan Monagas)[13]
  • P. (p.) subandina Todd, 1917 – rudosterka kolumbijska – północno-zachodnia Kolumbia w dolinie rzeki Sinú (departament Córdoba)[14]
  • P. (p.) caeruleiceps Todd, 1947 – rudosterka modroczelna – północna Kolumbia (zachodnie stoki wschodnich Andów) i Sierra de Perijá na granicy kolumbijsko-wenezuelskiej[15]
  • P. (p.) picta (Statius Muller, 1776) – rudosterka barwna – południowa i wschodnia Wenezuela na południe od Orinoko przez Gujanę po północną Brazylię na północ od Amazonki (od Rio Branco po Amapá)[5]

MorfologiaEdytuj

Długość ciała wynosi 22–23 cm, masa ciała 46–85 g[5]. Opis dotyczy ptaków podgatunku nominatywnego. Dolna część czoła, kantarek, okolice oka i górna część policzka czerwone (na tym ostatnim niektóre pióra z niebieskimi końcówkami). Górna część czoła niebieska. Tylna część ciemienia i tył szyi czerwonobrązowe z kilkoma niebieskimi plamkami; pokrywy uszne płowe. Kark niebieskozielony, na grzbiecie i barkówkach pióra zielone. Niższa część grzbietu kasztanowa, kuper i pokrywy nadogonowe zielone. Pokrywy skrzydłowe zielone, jedynie zewnętrzne pokrywy pierwszorzędowe niebieskie, niektóre w okolicy nadgarstka czerwone. Lotki I rzędu niebieskie z wierzchu, szarawe od spodu. Gardło, pierś i boki szyi porastają matowobrązowe pióra z płowymi krawędziami. Niższa część piersi i boki zielone, środek brzucha kasztanowy. Sterówki zielone u nasady, kolor przechodzi w kasztanowy ku tyłowi. Dziób szarobrązowy, tęczówka brązowa, nogi szare[16].

Ekologia i zachowanieEdytuj

 
Rudosterka panamska (P. (p.) eisenmanni)

Środowiskiem życia rudosterki barwnej są różne zadrzewione obszary, również nadrzeczne, w tym dojrzałe wysokie lasy z drzewami zrzucającymi liście oraz lasy mgliste. Pojawiają się na skrajach lasów, niekiedy również w miejscach wycinki. Odnotowywano je w lasach typu terra firme i várzea. Stwierdzane były od poziomu morza do 1800 m n.p.m. (w Wenezueli), w Peru i południowo-wschodnim Ekwadorze do 1200 m n.p.m.[16]; rudosterki modroczelne odnotowywano głównie między 450 a 2000 m n.p.m.[11] Zwykle rudosterki barwne widywane są w parach, trójkach lub stadach do 20 osobników. W pożywieniu odnotowano owoce licznych gatunków, kwiaty koralodrzewi (Erythrina), nasiona cekropki (Cecropia) i algi ze zbiorników wodnych[16].

LęgiEdytuj

Ptaki w kondycji lęgowej były odławiane w Panamie w styczniu i lutym, o opierzonych młodych donoszono w kwietniu i maju. W Gujanie okres lęgowy trwa od grudnia do lutego, w południowej części zasięgu od czerwca do września. W niewoli zniesienie liczy 4–5 jaj[16], inkubacja trwa około 23 dni. Młode opierzają się w pełni (w niewoli) po 40–51 dniach życia[17].

StatusEdytuj

Status IUCN różni się w zależności od podgatunku; każdy jest osobno klasyfikowany przez IUCN od czasu splitu z 2014. Statusy prezentują się następująco: rudosterka barwna – najmniejszej troski (LC, Least Concern)[18], panamska – narażona na wyginięcie (VU, Vulnerable)[7], modroczelna – zagrożona (EN, Endangered)[8], wenezuelska – najmniejszej troski[9], kolumbijska – krytycznie zagrożony, prawdopodobnie wymarły CR(PE)[10][11]. Przedstawiciela tego ostatniego podgatunku widziano ostatni raz w 1949. Możliwe, że niszczenie środowiska życia tych papug w tym regionie doprowadziło do ich wymarcia. Rudosterki modroczelne są słabo poznane, wielkość populacji nie została oszacowana; zarówno im, jak i rudosterkom panamskim zagraża wylesianie[11]. Rudosterka barwna jest gatunkiem hodowlanym[17].

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Pyrrhura picta, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ Pyrrhura picta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. ↑ Philipp Ludwig Statius Müller, Des Ritters Carl von Linnâe, t. Suppl., 1776, s. 75.
  4. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-11-08]. (ang.).
  5. ↑ a b c d Collar, N., Boesman, P. & Kirwan, G.M.: Painted Parakeet (Pyrrhura picta). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-08-01].
  6. ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (Wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-08].
  7. ↑ a b BirdLife International, Pyrrhura eisenmanni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online], wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-17] (ang.).
  8. ↑ a b BirdLife International, Pyrrhura caeruleiceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online], wersja 2017-1 [dostęp 2017-08-01] (ang.).
  9. ↑ a b BirdLife International, Pyrrhura emma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online], wersja 2017-1 [dostęp 2017-08-01] (ang.).
  10. ↑ a b BirdLife International, Pyrrhura subandina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online], wersja 2017-1 [dostęp 2017-08-01] (ang.).
  11. ↑ a b c d Andy Symes: Archived 2014 discussion: Painted Parakeet (Pyrrhura picta) is being split: list P. subandina and P. caeruliceps as Critically Endangered, P. eisenmanni as Endangered, and other species as indicated by projected rates of forest loss in Amazonia?. 2 kwietnia 2014. [dostęp 2017-08-02].
  12. ↑ del Hoyo, J., Collar, N. & Kirwan, G.M.: Azuero Parakeet (Pyrrhura eisenmanni). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-08-01].
  13. ↑ del Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J.: Venezuelan Parakeet (Pyrrhura emma). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-21)].
  14. ↑ del Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J.: Sinu Parakeet (Pyrrhura subandina). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-08-01].
  15. ↑ del Hoyo, J., Collar, N., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J.: Perija Parakeet (Pyrrhura caeruleiceps). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-08-01].
  16. ↑ a b c d Mike Parr, Tony Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. A&C Black, 2010, s. 462–464. ISBN 978-1-4081-3575-4.
  17. ↑ a b World Parrot Trust: PAINTED CONURE (Pyrrhura picta). Parrot Encyclopedia. [dostęp 2017-08-02].
  18. ↑ Painted Parakeet Pyrrhura picta. BirdLife International. [dostęp 2017-08-02].

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rudosterka_barwna&oldid=68358384”