Ryszard Gdulewski, ps. Krzysztof, Profesor, Ryszard (ur. 13 kwietnia 1906 w Pruszkowie, zm. 5 maja 1980 w Warszawie) – technik, działacz komunistyczny, powstaniec warszawski.

Ryszard Gdulewski
Krzysztof, Profesor, Ryszard
Data i miejsce urodzenia

13 kwietnia 1906
Pruszków

Data i miejsce śmierci

5 maja 1980
Warszawa

Zawód, zajęcie

technik

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Order Sztandaru Pracy II klasy
Grób Ryszarda Gdulewskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Życiorys

edytuj

Syn stolarza Ignacego, uczestnika rewolucji 1905–1907, i Michaliny. Od 1913 uczył się w ewangelickiej szkole podstawowej, podczas I wojny światowej ewakuowany z rodzicami do Krzemieńczuka na Ukrainie, gdzie do 1918 ukończył 4 klasy szkoły podstawowej. W 1918 powrócił z rodziną do kraju, w 1924 skończył średnią techniczną szkołę kolejowej w Warszawie i został tokarzem w warszawskiej fabryce karabinów, w której później był konstruktorem przyrządów pomiarowych. Od 1926 konstruktor narzędzi i urządzeń pomiarowych w Państwowej Wytwórni Sprawdzianów, gdzie związał się z ruchem lewicowym. Uczestnik zebrań Stowarzyszenia Wolnomyślicieli Polskich, w 1927 wstąpił do KPP, w której działał do jej rozwiązania w 1938. W 1928 skończył Szkołę Podchorążych Saperów w Modlinie i zaczął pracować w Wytwórni Amunicji nr 1 w Forcie Bema jako konstruktor-technolog, potem kierownik oddziału produkcji zapalników artyleryjskich. Skończył studia na Politechnice Warszawskiej i przeszedł specjalistyczne szkolenie pirotechniczne. Podczas okupacji był kalkulatorem w narzędziowni. Od listopada 1939 działacz Polskiej Organizacji Zbrojnej (POZ), która później została scalona z AK. Od stycznia 1941 działał w grupie utworzonej przez działaczy KPP i PPS-Lewicy, która przystąpiła później do ZWW, a na początku 1942 do PPR. Komendant wojskowy ZWW dzielnicy Wola, a po powstaniu PPR komendant GL tej dzielnicy i członek egzekutywy Komitetu Dzielnicowego (KD) PPR. Inspektor ds. wojskowych dzielnicy Okęcie. Organizator sabotażu w fabryce i produkcji kluczy do rozkręcania torów kolejowych dla oddziałów GL, i kolców do przebijania opon samochodowych. W marcu-kwietniu 1942 prowadził szkolenie minerskie członków oddziału partyzanckiego GL Franciszka Zubrzyckiego „Małego Franka”. Latem 1942 zorganizował laboratorium chemiczne GL i został jego kierownikiem. W marcu 1943 został kierownikiem Wydziału Zaopatrzenia Sztabu Głównego GL. Przez pewien czas ukrywał w swoim mieszkaniu oficera GL Edwarda Lanotę zbiegłego z transportu do Treblinki. Od wiosny 1944 szkolił patrole saperskie batalionu AK „Kiliński”. Podczas powstania warszawskiego walczył w Śródmieściu jako oficer saperów AK. Po upadku powstania przebywał w oflagach, skąd wrócił w lipcu 1945. Od sierpnia 1945 inspektor kontroli w Centralnym Zarządzie Przemysłu Zbrojeniowego, od września 1947 dyrektor naczelny Centralnego Zarządu Sprzętu Samochodowego. Nieetatowy instruktor Wydziału Komunikacji KC PPR/PZPR. 1952–1953 szef Działu Technicznego Centralnego Zarządu Przemysłu Maszyn Budowlanych, 1953–1954 starszy inżynier w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Motoryzacyjnego. 6 lutego 1953 wykluczony z PZPR przez Centralną Komisję Kontroli Partyjnej, 28 grudnia 1956 Komisja Rehabilitacyjna przy Komitecie Warszawskim PZPR przywróciła mu członkostwo partii. Od marca 1956 dyrektor techniczny Biura Projektów Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego, od lutego 1961 do marca 1971 sekretarz generalny Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich. 1965–1971 członek Zarządu Głównego Związku Zawodowego Metalowców.

Autor wspomnień pt. „Pirotechnicy z fabryki Gerlacha” (1979).

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C31-2-5)[1].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Miejsce pochówku. cmentarzekomunalne.com. [dostęp 2018-02-01].
  2. M.P. z 1947 r. nr 143, poz. 863 „za udział w walce konspiracyjnej z okupantem”.

Bibliografia

edytuj
  • Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 2, Warszawa 1987.