1906
rok
 |
Ten artykuł od 2021-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Rządzący państwami w 1906
Wydarzenia w Polsce Edytuj
- 11 stycznia – otwarto konsulat USA w Toruniu.
- 1 marca – ukazał się pierwszy numer dziennika „Wiadomości Częstochowskie”.
- 5 kwietnia – papież Pius X podpisał encyklikę Tribus circiter potępiającą polskich mariawitów.
- 24 kwietnia – członkowie Organizacji Bojowej PPS pod dowództwem Jana Gorzechowskiego „Jura” uwolnili 10 więźniów Pawiaka zagrożonych karą śmierci.
- 26 kwietnia – pierwszy na ziemiach polskich bieg przełajowy: Lwów, dystans 3200 m, Józef Mostowy, 15:50,4 s.
- 1 maja – oddano do użytku wąskotorową linię Stegna – Nowy Dwór Gdański[1], jako część sieci Gdańskiej Kolei Dojazdowej (współcześnie linia jest częścią Żuławskiej Kolei Dojazdowej). Na rzece Szkarpawie powstał most obrotowy.
- 12 maja – założono Teatr Mały w Warszawie.
- 14 maja – członek Organizacji Bojowej PPS Baruch Szulman dokonał w Warszawie udanego zamachu bombowego na podkomisarza policji carskiej N. Konstantinowa. Podczas ucieczki z miejsca zdarzenia został zastrzelony.
- 24 maja – oddano do użytku kamienną wieżę widokową na Wielkiej Sowie w Sudetach.
- 9 czerwca – późniejszy trzykrotny premier RP i marszałek Sejmu Walery Sławek został ciężko ranny w czasie ataku Organizacji Bojowej PPS na rosyjski pociąg pancerny pod Milanówkiem.
- 13 czerwca – w Krakowie powstał Klub Sportowy Cracovia (jako Akademicki Klub Footballowy).
- 5 lipca – powstał Komitet Organizacyjny polskiej męskiej szkoły średniej w Łodzi pod przewodnictwem Ludwika Frankowskiego.
- 2 sierpnia – w Otwocku Organizacja Bojowa PPS dokonała udanego zamachu na szefa żandarmerii Królestwa Polskiego, gen. Andrieja Markgrafskiego.
- 15 sierpnia – krwawa środa: Organizacja Bojowa PPS przeprowadziła zamachy na 80 urzędników rosyjskich, odpowiedzialnych za represje.
- 18 sierpnia – Wanda Krahelska z Organizacji Bojowej PPS dokonała nieudanego zamachu na generała-gubernatora warszawskiego Gieorgija Skałona.
- 23 sierpnia – powstał 06 Zalenze, jeden z pierwszych klubów piłkarskich w dzisiejszych granicach Polski (wówczas Niemcy).
- 27 sierpnia – udany zamach OB PPS na generał-gubernatora Warszawy i guberni warszawskiej, Nikołaja Wonlarlarskiego.
- Wrzesień-listopad – w Krakowie powstał jeden z najstarszych polskich klubów piłkarskich – TS (Towarzystwo Sportowe) Wisła Kraków.
- Październik – strajki szkolne na Górnym Śląsku, w których dzieci bojkotowały naukę religii w języku niemieckim (Zaborze, Kosztowy i Siemianowice Śląskie).
- 10 października – Łódź: z wyroku sądu polowego stracono 5 robotników, uczestników antyrosyjskiego powstania łódzkiego.
- 13 października:
- powstała Szkoła Główna Handlowa.
- ukazał się pierwszy numer tygodnika „Echa Kieleckie”.
- 14 października – we Lwowie rozegrano, drugi na ziemiach polskich, bieg z przeszkodami (dystans: 4000 m, L. Szerauc, 16:04,1 s.)
- 15 października – otwarto linię kolejową Tarnów – Dąbrowa Tarnowska – Szczucin, tzw. "Szczucinkę"[1].
- 17 października – rozpoczął się pierwszy rok szkolny w Gimnazjum Polskim w Łodzi.
- 27 października – w Warszawie założono Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Przeszłości.
- 28 października – otwarto graniczny odcinek linii kolejowej Kalisz – Nowe Skalmierzyce[1] jako przedłużenie Kolei Warszawsko-Kaliskiej łączący sieć kolei Imperium Rosyjskiego i Cesarstwa Niemiec.
- 7 listopada – Puławy uzyskały prawa miejskie.
- 8 grudnia – założono klub sportowy Juvenia Kraków.
- 12 grudnia – otwarto Muzeum Lubelskie.
- 22 grudnia – rozpoczął się tzw. lokaut łódzki, podczas którego bez pracy pozostawało 30 tys. ludzi.
- data dzienna nieznana:
- Ukazał się pierwszy numer miesięcznika „Nowe Tory”.
- Ukazał się pierwszy numer dwutygodnika „Siewba”, wydawany z inicjatywy działaczy Związku Młodej Polski Ludowej.
- Ustawa wiedeńskiej Rady Państwa o budowie kanału łączącego Dunaj z Wisłą, z portem rzecznym w Krakowie.
- Likwidacja tramwaju konnego w Sopocie[2].
- Przekształcenie fabryki działającej na zasadach spółki rodzinnej w towarzystwo akcyjne (C.K. Uprzywilejowana Fabryka Maszyn L. Zieleniewski Towarzystwo Akcyjne) z kapitałem 1,5 mln koron.
- Powstała OSP w Szalowej.
- Założono pierwszy zakład rektyfikacji spirytusu w Lublinie o nazwie Rektyfikacja Lubelska
- Otwarto linię kolejową Siedlce – Czeremcha – Wołkowysk – Lida (jako linia o znaczeniu militarnym)[1].
Wydarzenia na świecie Edytuj
- 7 stycznia – Kinmochi Saionji został premierem Japonii.
- 16 stycznia:
- rozpoczęła się konferencja w Algeciras, dotycząca rozwiązania kryzysu marokańskiego.
- Eloy Alfaro został po raz drugi prezydentem Ekwadoru.
- 27 stycznia – w stoczni w Glasgow zwodowano statek pasażerski RMS „Empress of Ireland”.
- 29 stycznia – Fryderyk VIII został królem Danii.
- 31 stycznia – wielkie trzęsienie ziemi w Ekwadorze (magnituda 8,8) zabiło ponad 1000 osób.
- 1 lutego – farerski poeta Símun av Skarði napisał wiersz Tú alfagra land mítt (Mój kraju najpiękniejszy), obecny Hymn Wysp Owczych.
- 8 lutego:
- Partia Liberalna pod przewodnictwem Henry’ego Campbell-Bannermana wygrywa powszechne wybory w Wielkiej Brytanii, dużą przewagą głosów.
- Sidney Sonnino został premierem Włoch.
- 10 lutego – w stoczni w Portsmouth został zwodowany brytyjski pancernik o rewolucyjnej konstrukcji HMS „Dreadnought”.
- 11 lutego – papież Pius X ogłasza encyklikę Vehementer nos (O rozdziale Państwa i Kościoła we Francji).
- 15 lutego – przedstawiciele partii pod nazwą Komitet Przedstawicielstwa Robotniczego (Labour Representation Comitee) w parlamencie brytyjskim przyjmują nazwę Partia Pracy (Labour Party).
- 18 lutego:
- Armand Fallières został prezydentem Francji.
- w Brukseli powołano Belgijski Komitet Olimpijski.
- 28 lutego – Upton Sinclair opublikował powieść pod tytułem The Jungle (Dżungla), przedstawiającą życie emigranckiej rodziny w Chicago we wczesnych latach 1900.
- 3 marca – niemiecki astronom August Kopff odkrył planetoidę (589) Croatia.
- 10 marca – w katastrofie w kopalni Courrières we Francji zginęło 1099 górników.
- 12 marca:
- Ferdinand Sarrien został premierem Francji.
- José Figueroa Alcorta został prezydentem Argentyny.
- 15 marca – została zarejestrowana brytyjska kompania Rolls-Royce Ltd., produkująca samochody i silniki lotnicze.
- 16 marca – w trzęsieniu ziemi o magnitudzie 7,1 stopnia na Tajwanie zginęło około 1300 osób.
- 18 marca:
- została założona Słowacka Partia Ludowa.
- Traian Vuia, rumuński wynalazca i konstruktor, odbył lot skonstruowanym przez siebie samolotem.
- 19 marca – Ernesto Hintze Ribeiro został po raz trzeci premierem Portugalii.
- 20 marca – niemiecki astronom August Kopff odkrył planetoidę (593) Titania.
- 22 marca – zwodowano niemiecki krążownik pancerny SMS „Scharnhorst”.
- 27 marca – astronom August Kopff odkrył planetoidę (595) Polyxena.
- 7 kwietnia:
- 8 kwietnia – w Królestwie Węgier utworzono Drugi rząd Sándora Wekerle.
- 9 kwietnia – w Los Angeles miało miejsce tzw. przebudzenie przy Azusa Street, które zapoczątkowało szybki rozwój ruchu zielonoświątkowego.
- 11 kwietnia – Zygmunt Freud wysłał pierwszy list do Carla Gustava Junga.
- 18 kwietnia – wielkie trzęsienie ziemi w San Francisco (oszacowana magnituda 7,8), w katastrofie zginęło ok. 3 tys. osób, a 250–300 tys. mieszkańców miasta straciło dach nad głową.
- 19 kwietnia – Pierre Curie, francuski fizyk, mąż Marii Skłodowskiej-Curie zginął przejechany przez konny wóz ciężarowy. W 1903 otrzymał wraz z żoną Nagrodę Nobla za pracę z dziedziny promieniotwórczości.
- 22 kwietnia–2 maja – w 10. rocznicę pierwszej nowożytnej olimpiady, w Atenach zorganizowano tzw. międzyolimpiadę (udział 884 sportowców z 20 państw).
- 25 kwietnia:
- amerykański astronom Joel Hastings Metcalf odkrył planetoidę (599) Luisa.
- uruchomiono komunikację tramwajową w rumuńskim mieście Oradea.
- 30 kwietnia – założono niemiecki klub piłkarski Preußen Münster.
- Maj:
- powieść amerykańskiego pisarza Jacka Londona Biały Kieł została opublikowana w odcinkach w czasopiśmie „The Outing Magazine”.
- powstał meksykański klub sportowy Chivas Guadalajara.
- powstał portugalski klub Sporting Clube de Portugal.
- 2 maja:
- w Atenach zakończyła się nieoficjalna Olimpiada Letnia.
- Konrad zu Hohenlohe-Waldenburg-Schillingsfürst został premierem Austrii.
- 8 maja – założono meksykański klub piłkarski Chivas de Guadalajara.
- 10 maja:
- w petersburskim Pałacu Taurydzkim odbyło się pierwsze posiedzenie Dumy, zwołanej na mocy Manifestu październikowego.
- Muhammad Jamalul Alam II został sułtanem Brunei.
- 26 maja:
- niemiecki inżynier i konstruktor August von Parseval odbył pierwszy lot statkiem powietrznym (sterowcem).
- w Londynie otwarto Vauxhall Bridge.
- 27 maja – na Bali tubylcy splądrowali rozbity na rafie koralowej chiński statek. Po odmowie zapłaty odszkodowania Holendrzy rozpoczęli najpierw blokadę południowego wybrzeża, a 14 września interwencję zbrojną na wyspie.
- 31 maja – anarchista Mateu Morral rzucił w Madrycie bombę w kierunku króla Hiszpanii Alfonsa XIII, zabijając 28 osób i raniąc 40. Król i jego małżonka nie odnieśli obrażeń.
- 1 czerwca – w Finlandii wprowadzono prawo wyborcze dla kobiet.
- 2 czerwca – w Cesarstwie Austrii utworzono rząd Maxa Vladimira Becka.
- 6 czerwca – w Berlinie odbył się ślub pruskiego i niemieckiego księcia koronnego Wilhelma Hohenzollerna z księżniczką Meklemburgii-Schwerin Cecylią.
- 7 czerwca – zwodowano brytyjski transatlantyk RMS Lusitania.
- 9–10 czerwca – rozruchy w Sztokholmie, Ladugårsdgärden – 50 policjantów zostało rannych.
- 14 czerwca – w stoczni w Bremie został zwodowany niemiecki krążownik pancerny „Gneisenau”.
- 22 czerwca – w katedrze Nidarosdomen w Trondheim odbyła się koronacja Haakona VII Norweskiego i jego żony Maud. Norwegia została monarchią konstytucyjną.
- 26 czerwca – na torze w Le Mans odbył się pierwszy wyścig samochodowy o Grand Prix Francji.
- 29 czerwca – w amerykańskim stanie Kolorado utworzono Park Narodowy Mesa Verde.
- 6 lipca – odbyła się druga konwencja genewska, która m.in. zwiększa zakres ochrony rannych i chorych żołnierzy.
- 12 lipca – rehabilitacja i powrót z dożywotniego zesłania na Diabelską Wyspę francuskiego kapitana sztabu generalnego Alfreda Dreyfusa, oskarżonego o szpiegostwo na rzecz Niemiec.
- 21 lipca – rozwiązano I rosyjską Dumę Państwową.
- 16 sierpnia – trzęsienie ziemi zrujnowało miasto Valparaíso w Chile.
- 22 sierpnia – amerykańska kompania „Victor Talking Machine Company” wyprodukowała swą pierwszą komercyjną płytę gramofonową.
- 23 sierpnia – niezdolny do opanowania rebelii w nowo powstałej Republice Kubańskiej, pierwszy prezydent Tomás Estrada Palma, zwraca się do USA z prośbą o interwencję.
- 1 września – w celu stłumienia rewolucji rząd rosyjski powołał polowe sądy wojskowe, które skazały ma śmierć ponad 6 tys. osób.
- 12 września – na wody kubańskie wpłynęła amerykańska eskadra w celu obrony proamerykańskiego rządu w Hawanie.
- 13 września – lot pierwszego samolotu w Europie.
- 18 września – cyklon tropikalny i tsunami pozbawiło życia ok. 10 tys. osób w Hongkongu.
- 20 września – zwodowano parowiec RMS Mauretania
- 22 września – rozruchy na tle rasowym w Atlancie w USA, co najmniej 27 osób zostaje zabitych.
- 24 września – prezydent Theodore Roosevelt ustanawia Devils Tower jako pierwszy amerykański pomnik narodowy.
- 30 września – James Gordon Bennett Jr. po raz pierwszy zorganizował Międzynarodowe Zawody Balonów Wolnych – Puchar Gordona Bennetta.
- 1 października – Wielkie Księstwo Finlandii, mające autonomię w ramach Imperium Rosyjskiego, jako pierwsze na świecie wprowadziło prawo pozwalające głosować kobietom.
- 6 października – po raz pierwszy zebrał się parlament irański – Majlis.
- 16 października – oszust Wilhelm Voigt podszył się pod pruskiego oficera, podporządkował sobie miasto Köpenick, czym rozbawił Niemców i inne narodowości.
- 23 października – samolotem swojej konstrukcji, Alberto Santos-Dumont przeleciał odległość 60 m.
- 3 listopada – w Tybindze niemiecki psychiatra i neuropatolog Alois Alzheimer, podczas posiedzenia Towarzystwa Neuropsychiatrii Południowo-Zachodnich Niemiec, przedstawił przypadek nieznanej do tej pory choroby kory mózgowej, nazywanej od 1967 roku chorobą Alzheimera.
- 5 listopada – Maria Skłodowska-Curie wygłosiła pierwszy wykład na Sorbonie.
- 9 listopada – Theodore Roosevelt rozpoczął podróż zagraniczną do Panamy, by skontrolować postępy w budowie Kanału Panamskiego (pierwsza oficjalna podróż zagraniczna urzędującego prezydenta USA).
- 15 listopada:
- została odkryta kometa 97P/Metcalf-Brewington.
- zwodowano japoński pancernik „Satsuma”.
- 22 listopada – Piotr Stołypin, premier i minister spraw wewnętrznych w okresie rządów Mikołaja II Aleksandrowicza, wprowadził reformę rolną w Rosji.
- 29 listopada – powstało włoskie przedsiębiorstwo motoryzacyjne Lancia.
- 2 grudnia – pancernik HMS Dreadnought rozpoczął swą służbę w Royal Navy (Koncepcja „All-big-gun” – same wielkie działa).
- 3 grudnia – w Turynie założono klub piłkarski Torino FC.
- 5 grudnia – Feliksa Kozłowska została jako pierwsza kobieta w historii chrześcijaństwa imiennie ekskomunikowana. Powstanie niezależnego od Rzymu Katolickiego Kościoła Mariawitów.
- 6 grudnia – otwarto Dworzec Główny w Hamburgu.
- 7 grudnia – zwodowano pancernik „Schleswig-Holstein”.
- 9 grudnia – założono luksemburski klub piłkarski Fola Esch.
- 10 grudnia – prezydent Theodore Roosevelt został nagrodzony Pokojową Nagrodą Nobla za rolę, jaką odegrał w negocjacjach pokojowych w czasie wojny rosyjsko-japońskiej (1905).
- 14 grudnia – do służby wszedł SM U-1, pierwszy niemiecki U-Boot.
- 24 grudnia – kanadyjski wynalazca Reginald Aubrey Fessenden nadał pierwszą transmisję radiową w USA.
- 26 grudnia – premiera filmu pod tytułem „The Story of the Kelly Gang” – uważanego za pierwszy na świecie pełnometrażowy film.
- 30 grudnia – w Dakce została założona indyjska Liga Muzułmańska.
- Lee De Forest wynalazł triodę, lampę wzmacniającą, co później umożliwiło rozwój radia, telewizji, radaru i wreszcie wywarło ogromny wpływ na rozwój komputera.
- Po raz pierwszy od 350 lat zwołano zgromadzenie obywateli (arengo) Republiki San Marino. Przeprowadziło ono ważną reformę instytucjonalną państwa oraz przywróciło demokratyczne zasady decydowania o jego sprawach.
Urodzili się Edytuj
- 1 stycznia - Anna Gąsiorowska, polska rolniczka, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata (zm. ok. 1970)
- 3 stycznia:
- Roman Brandstaetter, polski pisarz, wybitny znawca Biblii (zm. 1987)
- Veronika Kohlbach, austriacka wszechstronna lekkoatletka, sprinterka, (zm. 1996)
- Aleksiej Stachanow (ros. Алексей Григорьевич Стаханов), górnik radziecki, w 1935 roku zapoczątkował ruch współzawodnictwa pracy „Stachanowcy” (zm. 1977)
- 5 stycznia – Kathleen Kenyon, brytyjska archeolog (zm. 1978)
- 6 stycznia – Jan Szczawiej, polski poeta (zm. 1983)
- 8 stycznia – Stefan Zbigniew Różycki, polski geolog, geograf (zm. 1988)
- 11 stycznia – Albert Hofmann, szwajcarski chemik (zm. 2008)
- 12 stycznia – Emmanuel Levinas, francuski filozof (zm. 1995)
- 13 stycznia – Zhou Youguang (chiń. 周有光), chiński językoznawca (zm. 2017)
- 15 stycznia – Aristotelis Onasis (gr. Αριστοτέλης Σωκράτης Ωνάσης), grecki przedsiębiorca, magnat transportu morskiego (zm. 1975)
- 16 stycznia – Diana Wynyard, brytyjska aktorka (zm. 1964)
- 21 stycznia – Igor Moisiejew (ros. Игорь Александрович Моисеев), rosyjski tancerz i choreograf (zm. 2007)
- 22 stycznia – Robert E. Howard, amerykański pisarz fantasy (zm. 1936)
- 23 stycznia – Lester Horton, amerykański choreograf, tancerz i nauczyciel (zm. 1953)
- 28 stycznia – Władysław Krygowski, polski działacz turystyczny, znawca polskich Karpat, autor przewodników górskich i książek poświęconych górom (zm. 1998)
- 29 stycznia – Frans Hin, holenderski żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1968)
- 3 lutego:
- Jerzy Kreiner, polski anatom, fizjolog mózgu ssaków (zm. 1972)
- Juliusz Mieroszewski, polski dziennikarz, publicysta, pisarz polityczny (zm. 1976)
- 4 lutego – Marian Iwańciów, polski malarz i grafik (zm. 1971)
- 6 lutego:
- Jadwiga Korczakowska, polska pisarka, poetka, autorka wierszy, opowiadań i książek dla dzieci (zm. 1994)
- Walenty Kubica, polski polityk, poseł na Sejm PRL (zm. 1970)
- 7 lutego:
- Oleg Antonow (ros. Оле́г Константи́нович Анто́нов), radziecki konstruktor lotniczy (zm. 1984)
- Puyi (trad. chin. 溥儀; upr. chin. 溥仪), ostatni cesarz Chin (zm. 1967)
- Wanda Zawidzka-Manteuffel, polska graficzka, plakacistka, projektantka wyrobów ze szkła, ceramiki i tkanin (zm. 1994)
- 8 lutego:
- Chester Carlson, amerykański fizyk, wynalazca kserografii (zm. 1968)
- Maria Heliodora (Leokadia Matuszewska), polska nazaretanka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1943)
- 9 lutego – Nikifor Kalczenko, ukraiński i radziecki polityk (zm. 1989)
- 10 lutego – Roger Frison-Roche, francuski dziennikarz, pisarz, podróżnik i alpinista (zm. 1999)
- 11 lutego – Yves Baudrier, francuski żeglarz, olimpijczyk (zm. 1988)
- 13 lutego – Aleksandra Leśnodorska, polska bibliotekarka, nauczycielka (zm. 1986)
- 15 lutego – Jacob Nacken, niemiecki artysta cyrkowy (zm. 1987)
- 21 lutego – Marta Lubecka, polska wszechstronna lekkoatletka (zm. 1985)
- 26 lutego – Roelof Vermeulen, holenderski żeglarz, olimpijczyk (zm. 1963)
- 28 lutego – Wiesław Wernic, polski pisarz, publicysta (zm. 1986)
- 1 marca – Henryk Albin Tomaszewski, polski rzeźbiarz, twórca szkła artystycznego (zm. 1993)
- 3 marca – Bolesław Majski, polski aktor, piosenkarz (zm. 1950)
- 4 marca – Karol Estreicher, polski historyk sztuki (zm. 1984)
- 8 marca – Fritz Victor Hasselblad, szwedzki fotograf i inżynier wieloletni szef koncernu Hasselblad (zm. 1978)
- 12 marca – Józef Jasnowski, polski historyk, działacz emigracyjny (zm. 2009)
- 16 marca:
- Francisco Ayala, hiszpański pisarz, krytyk literacki, socjolog (zm. 2009)
- Konstanty Dąbrowski, polski ekonomista, działacz państwowy (zm. 1975)
- 18 marca – Kiejstut Żemaitis, polski hutnik, polityk, minister, rektor AGH (zm. 1973)
- 19 marca – Adolf Eichmann, niemiecki funkcjonariusz nazistowski, zbrodniarz wojenny (zm. 1962)
- 26 marca – Emanuel Szlechter, polski autor tekstów piosenek (zm. 1943)
- 1 kwietnia – Aleksandr Jakowlew (ros. Александр Сергеевич Яковлев), rosyjski konstruktor lotniczy (zm. 1989)
- 6 kwietnia – Steve Anderson, amerykański lekkoatleta (zm. 1988)
- 9 kwietnia – Natalia Tułasiewicz, polska polonistka, męczennica, błogosławiona katolicka (zm. 1945)
- 10 kwietnia – Wacław Gabczyński, polski działacz komunistyczny, funkcjonariusz UB (zm. 1965)
- 13 kwietnia – Samuel Beckett, irlandzki dramaturg (zm. 1989)
- 15 kwietnia – Hanna Jędrzejewska, polska wszechstronna lekkoatletka, chemik, konserwatorka zabytków (zm. 2002)
- 21 kwietnia - Agnes Petersen, duńska aktorka (zm. 1973)
- 24 kwietnia – Genowefa Kobielska-Cejzikowa, polska lekkoatletka (zm. 1993)
- 25 kwietnia – Jacques Rambaud, francuski żeglarz, olimpijczyk (zm. 2006)
- 28 kwietnia:
- Pierre Boileau, francuski pisarz (zm. 1989)
- Bart Bok, holenderski astrofizyk (zm. 1983)
- Kurt Gödel, austriacki logik i matematyk (zm. 1978)
- 1 maja – Aleksandra Bergman, polska historyk, publicystka pochodzenia żydowskiego (zm. 2005)
- 6 maja – Stanisław Motyka, polski narciarz, taternik, olimpijczyk (zm. 1941)
- 7 maja – Maryna Zagórska, polska tłumaczka literatury pięknej (zm. 1996)
- 8 maja:
- Stella Niemierko, polska biochemik (zm. 2006)
- Roberto Rossellini, włoski reżyser i scenarzysta filmowy oraz telewizyjny (zm. 1977)
- 12 maja – Marian Jachimowicz, polski poeta, tłumacz i malarz (zm. 1999)
- 26 maja – Zofia Chenclewska, polska lekkoatletka, tancerka, sanitariuszka w powstaniu warszawskim (zm. 1944)
- 3 czerwca – Josephine Baker, tancerka, aktorka i piosenkarka francuska pochodzenia afroamerykańskiego (zm. 1975)
- 4 czerwca:
- Tadeusz Wacław Korzybski, polski biochemik (zm. 2002)
- Alice Treff, niemiecka aktorka (zm. 2003)
- 6 czerwca – Paolo Stoppa, włoski aktor teatralny i filmowy (zm. 1988)
- 10 czerwca – Tekla Juniewicz, polska superstulatka (zm. 2022)
- 13 czerwca – Bruno de Finetti, włoski matematyk i statystyk (zm. 1985)
- 17 czerwca – Feliks Gross, polski socjolog (zm. 2006)
- 19 czerwca – Grete Natzler, austriacka aktorka, sopranistka operowa (zm. 1999)
- 22 czerwca – Billy Wilder, amerykański scenarzysta, reżyser i producent (zm. 2002)
- 23 czerwca:
- Wolfgang Koeppen, niemiecki pisarz (zm. 1996)
- Rolf Singer, niemiecki mykolog (zm. 1994)
- 28 czerwca – Maria Göppert-Mayer, amerykańska fizyczka pochodzenia niemieckiego, laureatka Nagrody Nobla (zm. 1972)
- 2 lipca:
- Hans Bethe, fizyk amerykański pochodzenia niemieckiego, laureat Nagrody Nobla (zm. 2005)
- Kazimierz Miętkiewski, polski lekarz (zm. 1973)
- 3 lipca:
- Włodzimierz Boruński, polski aktor (zm. 1988)
- John O. Groh, członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (zm. 1975)
- Hilde Körber, austriacka aktorka (zm. 1969)
- 4 lipca – Vero C. Wynne-Edwards, brytyjski przyrodnik (zm. 1997)
- 5 lipca – Maria Piskorska, polska działaczka niepodległościowa, harcmistrzyni, nauczycielka (zm. 1980)
- 8 lipca:
- Philip Johnson, amerykański architekt (zm. 2005)
- Adam Lewandowski, polski działacz partyjny, przewodniczący MRN w Toruniu (zm. 1992)[3]
- 10 lipca – Adam Niedoba, polski nauczyciel, działacz społeczny i kulturalny związany z Wisłą i Śląskiem Cieszyńskim (zm. 1972)
- 16 lipca – Anne Brasz-Later, holenderska superstulatka (zm. 2020)
- 17 lipca – Wołodymyr Pryjma, greckokatolicki kantor, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1941)
- 23 lipca – Vladimir Prelog, chorwacki chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1998)
- 26 lipca – Irena Iłłakowiczowa, polska podporucznik Narodowych Sił Zbrojnych, agentka wywiadu (zm. 1943)
- 27 lipca:
- Stefan Długołęcki, polski żołnierz (zm. 1948)
- Jerzy Giedroyc, polski publicysta i redaktor, twórca paryskiej „Kultury” i Instytutu Literackiego w Paryżu (zm. 2000)
- Maria Pilar Izquierdo Albero, hiszpańska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1945)
- 28 lipca – David Littmann, amerykański kardiolog, konstruktor współczesnego stetoskopu (zm. 1981)
- 3 sierpnia – Frederick Lee, brytyjski polityk (zm. 1984)
- 10 sierpnia – Władysław Pawelec, twórca Mexicany (zm. 2007)
- 14 sierpnia – Dino Staffa, włoski kardynał (zm. 1977)
- 16 sierpnia:
- Franciszek Józef II, książę Liechtensteinu (zm. 1989)
- Edward Ochab, komunistyczny działacz społeczny i polityczny w okresie PRL (zm. 1989)
- 30 sierpnia – Jerzy Broński, polski żołnierz (zm. 1948)
- 1 września – Joaquín Balaguer, prezydent Dominikany (zm. 2002)
- 8 września – Andriej Kirilenko (ros. Андре́й Па́влович Кириле́нко), radziecki polityk (zm. 1990)
- 11 września – Antoni Bohdziewicz, polski reżyser filmowy, pedagog (zm. 1970)
- 14 września – Kazimierz Witaszewski, polski włókniarz, generał dywizji, polityk, prezydent Łodzi, poseł na Sejm PRL (zm. 1992)
- 16 września – Antoni Kleszczycki, polski chemik (zm. 1974)
- 17 września – Wacława Sadkowska, polska lekkoatletka, sprinterka i skoczkini w dal, dziennikarka sportowa, nauczycielka (zm. 1965)
- 19 września – Anna Abert, niemiecka muzykolog, wykładowczyni akademicka (zm. 1996)
- 20 września – Zenon Sobota, polski major, żołnierz AK, prezydent Katowic (zm. 1952)
- 24 września – Helena Kozłowska, polska działaczka partyjna (zm. 1967)
- 25 września – Dmitrij Szostakowicz (ros. Дмитрий Дмитриевич Шостакович), kompozytor rosyjski (zm. 1975)
- 29 września – Edward Grzymała, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
- 7 października – Aleksandra Stypułkowska, polska prawnik, dziennikarka (zm. 1982)
- 11 października – Jan Gałęski, polski działacz komunistyczny i funkcjonariusz UB (zm. 1973)
- 12 października:
- Rajmund Stefan Bou Pascual, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- Maksymilian Kasprowicz, polski malarz, grafik, pedagog (zm. 1986)
- 15 października – Hiram Fong, amerykański polityk, senator ze stanu Hawaje (zm. 2004)
- 17 października:
- Adolf Berman, polski i izraelski polityk (zm. 1978)
- Antonina Latinik-Rieger, polska nauczycielka i urzędniczka, florecistka (zm. 1989)
- 20 października:
- Alfredo Campoli, brytyjski skrzypek pochodzenia włoskiego (zm. 1991)
- Piotr Dudziec, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy płoccy (zm. 1970)
- 23 października – Antoni Kenar, polski rzeźbiarz, pedagog, dyrektor Państwowego Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem (zm. 1959)
- 31 października – Tadeusz Niwiński, polski inżynier chemik (zm. 1967)
- 1 listopada – Fidelis Chojnacki, polski kapucyn, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1942)
- 2 listopada – Luchino Visconti, włoski reżyser teatralny, filmowy i operowy oraz pisarz (zm. 1976)
- 13 listopada:
- Abba Fenichel, izraelski malarz i ilustrator (zm. 1986)
- Stefan Staszewski, polski działacz komunistyczny (zm. 1989)
- 15 listopada – Ola Lilith, polsko-amerykańska piosenkarka i aktorka (zm. 1980)
- 17 listopada – Sōichirō Honda (jap. 本田宗一郎), japoński inżynier i przemysłowiec, założyciel Honda Motor Company (zm. 1991)
- 22 listopada – Henri Bachet, francuski żeglarz, olimpijczyk (zm. ?)
- 26 listopada – Wilhelm Törsleff, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (zm. 1998)
- 29 listopada – Marian Finke, polski duchowny katolicki, teolog, pedagog (zm. 1986)
- 2 grudnia – Daniel Dajani, albański jezuita, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1946)
- 6 grudnia – Marian Spychalski, polski dowódca wojskowy, marszałek Polski, polityk, poseł na Sejm PRL, minister obrony narodowej, przewodniczący Rady Państwa (zm. 1980)
- 7 grudnia – Aleksandra Dobrowolska, polska działaczka społeczna (zm. 1989)
- 9 grudnia – Grace Hopper, amerykańska pionierka informatyki (zm. 1992)
- 17 grudnia:
- Yoshi Otsunari, japońska superstulatka (zm. 2022)
- Florian Zając, polski duchowny katolicki, kapelan AK, działacz antykomunistyczny (zm. 1980)
- 19 grudnia:
- Leonid Breżniew, radziecki polityk komunistyczny, sekretarz generalny KC KPZR, przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR (zm. 1982)
- Marija Bryncewa, radziecka polityk (zm. 1985)
- Stanisław Rospond, polski językoznawca (zm. 1982)
- Romuald Wirszyłło, polski siatkarz, trener i działacz siatkarski, architekt, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1980)
- 21 grudnia – Jan Czerniak, polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy gnieźnieński (zm. 1999)
- 22 grudnia - Anna Gostyńska, polska lekarz, urolog (zm. 1984)
- 24 grudnia:
- Paul Bromme, niemiecki polityk (zm. 1975)
- Joseph Höffner, niemiecki duchowny katolicki, arcybiskup Kolonii, Sługa Boży (zm. 1987)
- 25 grudnia – Ernst Ruska, fizyk niemiecki (zm. 1988)
data dzienna nieznana:
- Karl F. Klein, urodzony w Niemczech członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (zm. 2001)
- Michaił Słoń, radziecki polityk (zm. 1955)
- István Zamkovszky, węgierski taternik, przewodnik tatrzański i fotograf (zm. 1961)
Zmarli Edytuj
- 13 stycznia – Aleksandr Popow (ros. Александр Степанович Попов), rosyjski fizyk (ur. 1859)
- 19 stycznia – Bartolomé Mitre, argentyński polityk, prezydent Argentyny (ur. 1821)
- 20 stycznia:
- Maria Krystyna od Niepokalanego Poczęcia, włoska zakonnica, założycielka Wynagrodzicielek Jezusa Sakramentalnego, święta katolicka (ur. 1856)
- Marcelo Spínola y Maestre, arcybiskup Sewilli, kardynał, błogosławiony katolicki (ur. 1835)
- 8 lutego – Józefina Gabriela Bonino, włoska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Sióstr Świętej Rodziny z Savigliano, błogosławiona katolicka (ur. 1843)
- 23 lutego – Maximilian Nitze, niemiecki lekarz urolog, wynalazca cystoskopu (ur. 1848)
- 25 lutego – Anton Arienski (ros. Анто́н Степа́нович Аре́нский), rosyjski kompozytor, pianista, dyrygent (ur. 1861)
- 19 kwietnia – Pierre Curie, fizyk francuski (ur. 1859)
- 23 maja – Henrik Ibsen, dramaturg norweski (ur. 1828)
- 6 czerwca – Karl Jurzyca, niemiecki taternik, alpinista i działacz turystyczny (ur. ?)
- 14 czerwca:
- Egyed Berzeviczy, węgierski właściciel ziemski oraz propagator tatrzańskiej turystyki pieszej (ur. 1835)
- Robert Roosevelt, amerykański polityk, dyplomata (ur. 1829)
- 1 lipca – Manuel García, hiszpański śpiewak operowy i nauczyciel muzyki, prekursor laryngoskopii (ur. 1805)
- 15 lipca – William Painter, amerykański wynalazca pochodzenia irlandzkiego (ur. 1838)
- 23 lipca – Gentarō Kodama (jap. 兒玉源太郎), japoński generał, gubernator generalny Tajwanu (ur. 1852)
- 12 sierpnia – Roman Vetulani, polski nauczyciel gimnazjalny (ur. 1849)
- 14 sierpnia – Daniel Wesson, amerykański wynalazca i konstruktor broni strzeleckiej (ur. 1825)
- 16 sierpnia – Petra od św. Józefa, założycielka Instytutu Sióstr Matek Opuszczonych, błogosławiona katolicka (ur. 1845)
- 19 sierpnia – Ezechiel Moreno, hiszpański augustianin, misjonarz, biskup, święty katolicki (ur. 1848)
- 24 sierpnia – Hieronim Łopaciński, polski językoznawca i etnograf, historyk Lublina (ur. 1860)
- 5 września – Ludwig Boltzmann, fizyk austriacki (ur. 1844)
- 13 września – Albrecht Hohenzollern, książę pruski z dynastii Hohenzollernów (ur. 1837)
- 22 października – Paul Cézanne, malarz francuski (ur. 1839)
- 26 października – Jan Dzierżon, górnośląski pszczelarz, ksiądz i uczony (ur. 1811)
- 27 października – Włodzimierz Spasowicz, polski działacz społeczny, krytyk literacki, publicysta i prawnik w Rosji (ur. 1829)
- 9 listopada:
- Dorothea Beale, angielska nauczycielka, feministka i działaczka oświatowa (ur. 1831)
- Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej, francuska karmelitanka, święta katolicka (ur. 1880)
- 11 listopada – Theodor Vogt, niemiecko-austriacki profesor pedagogiki (ur. 1835)
- 27 listopada – Franciszek Piekosiński, polski historyk, heraldyk, prawnik (ur. 1844)
- 22 grudnia – Stanisław Kramsztyk, polski naukowiec, fizyk, matematyk, przyrodnik, pedagog (ur. 1841)
Nagrody Nobla Edytuj
Święta ruchome Edytuj
- Tłusty czwartek: 22 lutego
- Ostatki: 27 lutego
- Popielec: 28 lutego
- Niedziela Palmowa: 8 kwietnia
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 8 kwietnia
- Wielki Czwartek: 12 kwietnia
- Wielki Piątek: 13 kwietnia
- Wielka Sobota: 14 kwietnia
- Wielkanoc: 15 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 16 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 24 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 3 czerwca
- Boże Ciało: 14 czerwca
Przypisy Edytuj
- ↑ a b c d Teofil Lijewski, Rozwoj sieci kolejowej Polski., Inst. Georgr. PAN, 1959, s. 51–52, OCLC 257001336 [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Projekt Dawny Sopot, dawnysopot.pl [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Adam Lewandowski. torun.pl. [dostęp 2022-11-26].
