Hohenzollernowie

To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 5 wrz 2024. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie.

Hohenzollernowie – niemiecka dynastia wywodząca się ze Szwabii. Jej przedstawiciele panowali w krajach niemieckich (m.in. Brandenburgii, Ansbach, Bayreuth, Prusach), od 1871 jako cesarze niemieccy oraz w Rumunii (w latach 1869–1947, linia Hohenzollern-Sigmaringen).

Hohenzollernowie
Herb Hohenzollernowie
Kraj

Prusy, Cesarstwo Niemieckie, Królestwo Rumunii

Tytuły

cesarz niemiecki
król Pruski
książę Pruski
elektor Brandenburgii
król Rumunii

Założyciel

Burkhard I. (Zollern)

Ostatni przedstawiciel

Wilhelm II Hohenzollern, Michał I Hohenzollern-Sigmaringen

Rok założenia

XI w.

Pochodzenie etniczne

niemieckie

Cesarz Niemiec Wilhelm II

Początki dynastii

edytuj
 
Zamek Hohenzollern

Dynastia wywodzi się z leżącego na terenie Badenii-Wirtembergii zamku Hohenzollern, który do dziś pozostaje w rękach rodu. Za praojca uważa się wzmiankowanego przez Bertolda z Reichenau i żyjącego w XI w. Burkharda de Zolorin. Jego syn Fryderyk otrzymał w 1111 tytuł hrabiego od cesarza Henryka V. Hrabia Fryderyk III (zm. 1201) wraz z ręką Zofii von Raabs przejął w 1191 prawa do dziedziczenia urzędu burgrabiego Norymbergi. Od dwóch synów tej pary, Konrada I i Fryderyka IV wywodzą się główne linie dynastii: frankońska i szwabska.

Linia frankońska

edytuj

Linia odziedziczyła dobra we Frankonii z burgrabstwem Norymbergi.

W 1363 burgrabia Fryderyk V został wyniesiony do godności księcia Cesarstwa (niem. Reichsfürst). Jego syn Fryderyk VI w 1415 w zamian za poparcie w wyborach cesarskich uzyskał od Luksemburgów Marchię Brandenburską wraz z tytułem elektora (od 1417). Od elektora Albrechta III Achillesa wywodzi się także starsza linia Hohenzollern-Ansbach. Pochodził z niej Albrecht Hohenzollern, ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego w Prusach i pierwszy książę pruski – syn Fryderyka, margrabiego Ansbachu i Zofii Jagiellonki.

W 1618 po śmierci Albrechta Fryderyka opróżnione księstwo Prus Książęcych objęła za zgodą króla polskiego linia elektorska. Od młodszych synów elektora Jana Jerzego wywodzi się młodsza linia Hohenzollern-Ansbach (wygasła w 1806) i linia Hohenzollern-Bayreuth (wygasła w 1763).

W 1657 w wyniku układów welawsko-bydgoskich Hohenzollernowie uzyskali suwerenność w Prusach. Elektor brandenburski Fryderyk III ogłosił się 18 stycznia 1701 w Królewcu królem w Prusach (niem. König in Preussen). Fryderyk II Wielki zmienił ten tytuł w 1772 na króla Prus (niem. König von Preussen). Po I i II wojnie śląskiej w wyniku podpisanego pokoju wrocławskiego w 1742 Fryderyk II Wielki zdobył większą część Śląska, pokonując Austrię Marii Teresy.

18 stycznia 1871 król Prus Wilhelm I Hohenzollern został ogłoszony w Wersalu cesarzem niemieckim w granicach tzw. małych Niemiec. Po przegranej I wojnie światowej w 1918 cesarz Wilhelm II abdykował w obliczu rewolucji i wyemigrował do Holandii.

Po przekształceniu tytułów arystokratycznych w część nazwisk, członkowie frankońskiej linii rodu Hohenzollernów noszą nazwisko Prinz von Preußen (Prinzessin von Preußen w przypadku kobiet). Głową rodu dawnego królewskiego domu pruskiego jest Jerzy Fryderyk Hohenzollern (ur. 1976).

Władcy z linii frankońskiej

edytuj

Elektorzy brandenburscy

edytuj
 
Herb wielki królów Prus

Królowie pruscy

edytuj
 
Herb Cesarstwa Niemieckiego

Królowie Prus i cesarze niemieccy

edytuj

Linia Hohenzollern-Ansbach

edytuj

Książęta Prus 1525–1618

edytuj

Książęta Karniowa

edytuj

Margrabiowie na Starej Marchii i Priegnitz:

  • 1447–1464 Fryderyk Młodszy (syn Fryderyka I margrabiego Brandenburgii)

Margrabiowie na Ansbach:

  • 1486–1536 Fryderyk Starszy (syn Albrechta Achillesa elektora Brandenburgii)
  • 1536–1543 Jerzy (syn)
  • 1543–1603 Jerzy Fryderyk (syn)
  • 1603–1625 Joachim Ernest (syn Jana Jerzego elektora Brandenburgii)

Margrabiowie na Bayreuth:

  • 1486–1495 Zygmunt (syn Albrechta Achillesa elektora Brandenburgii)

Margrabiowie na Kulmbach:

Margrabiowie na Kostrzynie:

  • 1535–1571 Jan I (syn Joachima I elektora brandenburgii)

Książęta na Karniowie:

  • 1524–1543 Jerzy (syn Fryderyka Starszego margrabiego na Ansbach)
  • 1543–1603 Jerzy Fryderyk (syn)
  • 1606–1624 Jan Jerzy (syn Joachima Fryderyka elektora Brandenburgii)

Margrabiowie na Schwedt:

  • 1688–1711 Filip (syn Fryderyka Wilhelma elektora Brandenburgii)
  • 1711–1771 Fryderyk Wilhelm (syn)
  • 1771–1788 Henryk Fryderyk (brat)

Linia szwabska

edytuj

Przejęli dobra w Szwabii z hrabstwem Zollern (Hohenzollern). W 1576 Hohenzollernowie szwabscy po śmierci hr. Karola I podzielili się na dwie linie: Hohenzollern-Hechingen (wygasła w 1869 na księciu Fryderyku Wilhelmie) oraz Hohenzollern-Sigmaringen. Już w następnym pokoleniu w 1623 obydwie linie wyniesiono do godności książąt. Jan Jerzy stał się księciem von Hohenzollern-Hechingen, a Jan księciem Hohenzollern-Sigmaringen.

Książę Karol von Hohenzollern-Sigmaringen w 1866 w efekcie układów dyplomatycznych objął tron Rumunii. W 1881 przyjął tytuł króla. Jego starszy brat Leopold miał wg planów Bismarcka także zasiąść na tronie Hiszpanii po obaleniu I Republiki. Starania te stały się jednym z pretekstów wybuchu wojny francusko-pruskiej w 1870.

W 1947 pod naciskiem komunistów abdykował ostatni król Rumunii i ostatni władca z rodu Hohenzollernów, Michał I.

Mieszkający w Niemczech członkowie szwabskiej linii rodu Hohenzollernów noszą współcześnie nazwisko Prinz von Hohenzollern (Prinzessin von Hohenzollern w przypadku kobiet).

Władcy z linii szwabskiej

edytuj

Książęta Hechingen

edytuj

Książęta Sigmaringen

edytuj
 
Herb królów Rumunii

Królowie Rumunii

edytuj
  • Karol I – 1866–1914 początkowo ks. autonomicznej Rumunii, król od 1881
  • Ferdynand I (bratanek Karola I) – 1914–1927
  • Michał I (wnuk Ferdynanda I) – 1927–1930 (zdetronizowany), ponownie w latach 1940–1947
  • Karol II (syn Ferdynanda I) – 1930–1940

Linie naturalne i morganatyczne

edytuj

Ze związków morganatycznych wywodzą się:

  • baronowie von Kotzau. Potomkowie Jerzego Albrechta von Bayreuth (1666–1703) i Reginy Lutz (1678–1755). Linia wygasła na Fryderyku von Kotzau w 1976[1].
  • hrabiowie von Ingenheim. Potomkowie Gustawa Adolfa (1789–1855), syna króla Fryderyka Wilhelma II i Julii von Voss.
  • hrabiowie von Brandenburg. Potomkowie króla Fryderyka Wilhelma II i hrabianki Juliany von Dönhoff (1768–1837). Ich syn Fryderyk Wilhelm von Brandenburg był premierem Prus. Rodzina wygasła w drugim pokoleniu wraz ze śmiercią hr. Gustawa w 1909[2].
  • hrabiowie von Hohenau. Potomkowie księcia Albrechta Pruskiego (1809–1872) i Rozalii von Rauch. Albrecht był uprzednio mężem holenderskiej księżniczki Marianny Orańskiej z którą się rozwiódł aby móc ożenić się z Rozalią. Rodzina hrabiów von Hohenau wygasła w 1957.

Książę Albrecht był synem króla Fryderyka Wilhelma III i Luizy Meklemburskiej[3].

  • hrabiowie von Rothenburg. Potomkowie ks. Fryderyka Wilhelma von Hohenzollern-Hechingen (1801–1969 – ostatni książę Hechingen) i baronówny Amelii Schenk von Geyern (1832–1897)[4].

Potomkami naturalnych dzieci Hohenzollernów są:

  • baronowie von Falkenhausen. Potomkowie Fryderyka Karola (1734–1796) i Fryderyka Ferdynanda (1748–1811), nieślubnych synów margrabiego Karola Wilhelma Fryderyka von Ansbach (1712–1757) ze związku z Elżbietą Wünsch (1710–1757)[5][6].

Hohenzollernowie

edytuj
 
Jerzy Fryderyk, Zofia
 
Tabela Hohenzollernowie

Zobacz też

edytuj

Wybrana literatura

edytuj
  • P. Mast, Die Hohenzollern in Lebensbildern, Graz Wien Köln 1988
  • Dynastie Europy, A. Mączak (red.), Wrocław Warszawa Kraków 2003 (wyd. II).
  • R. Seigel, Hohenzollern. Dynastengeschlecht, w: Neue Deutsche Biographie, Bd 9, Berlin 1972, s. 496
  • W. Dworzaczek, Genealogia, cz.2: Tablice, Warszawa 1959, tabl.59-63.

Przypisy

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj