Karniów
Karniów (również Krnów[a][b][c]; cz. Krnov; niem. Jägerndorf[d]; łac. Carnovia) – miasto w powiecie Bruntal, w kraju morawsko-śląskim w Czechach, na Śląsku Opawskim, przy granicy z Polską, około 15 km od Prudnika, nad rzeką Opawą, 24 175 mieszkańców[1].
| |||||
 Ratusz miejski | |||||
| |||||
| Państwo |  Czechy
| ||||
| Kraj |  morawsko-śląski
| ||||
| Burmistrz | Jana Koukolová Petrová | ||||
| Powierzchnia | 44,40 km² | ||||
| Wysokość | 316 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2015) • liczba ludności • gęstość |
24 175[1] 544 os./km² | ||||
| Kod pocztowy | 120 61, 794 01 | ||||
Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego   Karniów | |||||
Położenie na mapie Czech  Karniów | |||||
 50°05′26″N 17°41′55″E/50,090556 17,698611
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Czechy
| |||||
PodziałEdytuj
części gminyEdytuj
|
gminy katastralneEdytuj
|
GeografiaEdytuj
Miasto jest położone nad zbiegiem rzek Opawy i Opawicy w Górach Opawskich, południowa (Šelemburk, Cvilín, Mariánské Pole, Lotnisko Krnov, Guntramovice) i zachodnia (Kostelec, Ježník, Kabátův kopec) część miasta w Niskim Jesioniku i południowo-wschodnia (Petrův rybník, Červený Dvůr) część miasta na Płaskowyżu Głubczyckim. Historycznie miasto leży na Górnym Śląsku.
HistoriaEdytuj
Pierwsza wzmianka pisemna o Karniowie pochodzi z 1240 roku. Około roku 1260 uzyskał prawa miejskie nadane przez książąt opawskich z rodu Przemyślidów, potwierdzone w roku 1279. Już w XIII wieku zbudowano tu murowany zamek. Karniów szybko stał się znaczącym grodem na pograniczu śląsko-morawskim.
W XV wieku o Ziemię Karniowską toczyła się wojna pomiędzy królem czeskim Władysławem II Jagiellończykiem i, roszczącym sobie prawa do czeskiego tronu, królem węgierskim Maciejem Korwinem, zakończona zwycięstwem tego drugiego. Do 1490 roku Karniów był jednym z głównych miast części Królestwa Czeskiego rządzonego przez Korwina. Wybijano tu nawet monety królewskie. Wraz z okolicą stanowił Księstwo Karniowskie. Po śmierci Macieja Korwina władzę nad księstwem przejął ponownie Jagiellończyk.
W 1523 roku miasto wraz z całym księstwem kupił Jerzy Hohenzollern, który wprowadził jako obowiązujące wyznanie luteranizm. Hohenzollernowie panowali tu do początku XVII wieku, kiedy za sprzeciw wobec panujących w Czechach Habsburgów księstwo zostało skonfiskowane, a książę karniowski uwięziony. Cesarz darował w 1622 roku Księstwo Karniowskie Karolowi Liechtensteinowi, który połączył je z Księstwem Opawskim w Księstwo Karniowsko-Opawskie. W wyniku wojny trzydziestoletniej Karniów został poważnie zniszczony, a księstwo spustoszone. W dalszych latach pretensje do Karniowa wnosił król pruski Fryderyk II Wielki, który uważał, że księstwo zostało bezprawnie odebrane jego przodkom z rodu Hohenzollernów. Spór rozszerzył się na cały Śląsk, co doprowadziło do wybuchu wojen śląskich. W ich wyniku dawne Księstwo Karniowskie zostało podzielone pomiędzy Prusy (część północna z Głubczycami) i Austrię (część południowa z Karniowem).
W 1763 roku w wyniku pokoju hubertsburskiego Karniów wszedł w skład Śląska Austriackiego, stanowiącego autonomiczną prowincję złożoną z pozostałych przy Austrii ziem śląskich. Spowodowało to szybki upadek znaczenia politycznego i administracyjnego Karniowa, ponieważ wszystkie urzędy Księstwa Karniowskiego przeniesiono do Opawy. W 1779 miasto zostało zniszczone przez wojska pruskie w odwecie za zniszczenie Prudnika przez Austriaków[2]. W 1849 roku ostatecznie przestano używać nazwy Księstwo Karniowskie, natomiast coraz częściej zaczęto określać tereny byłego Księstwa Karniowsko-Opawskiego Śląskiem Opawskim. Jednocześnie Karniów stał się dużym ośrodkiem przemysłu włókienniczego.
Po upadku Austro-Węgier w 1918 roku Karniów wraz z całym Śląskiem Opawskim trafił w granice Czechosłowacji. Jako część Kraju Sudetów został zajęty w październiku 1938 przez wojska niemieckie. W 1945 roku miasto powróciło do Czechosłowacji, która wysiedliła jego niemieckich mieszkańców. Karniów jest ważnym ośrodkiem kulturalnym czeskiego Śląska. Do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowało z Polską drogowe przejście graniczne Krnov-Pietrowice, również do jesieni 1946 roku kolejowe przejście graniczne Krnov-Pietrowice Głubczyckie.
Miasta partnerskieEdytuj
- Bobrowniki, Polska
- Głubczyce, Polska
- Karben, Hesja, Niemcy
- Mińsk Mazowiecki, Polska
- Nadwirna, Ukraina
- Pefki, Grecja
- Povegliano Veronese, Włochy
- Prudnik, Polska
- Rajec, Słowacja
- Saint-Égrève, Francja
- Telsze, Litwa
- Yukon, Oklahoma, USA
Zobacz teżEdytuj
UwagiEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Počet obyvatel v obcích České republiky k 1.1.2015 (PDF) (cz.). Czso.cz. [dostęp 2015-06-26].
- ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Bitwa o Świętego Rocha, tygodnikprudnicki.pl, 19 sierpnia 2009 [dostęp 2020-01-12] (pol.).
BibliografiaEdytuj
- Mapa Karniowa (Radniční věž Krnov) (Turistická mapa) 1:6000 (cz.). Mapy.cz.
- BALLA, Jaromír. Krnov: v podhůří Jeseníků. Krnov: Advertis, 2008.
- BALLA, Jaromír. Brantická vrchovina: Krnov a okolí. Krnov: Advertis, 2011.
- BLUCHA, Vladimír. Město mezi dvěma řekami: čtení o pozoruhodné historii města zvaného Kyrnow, Jegerdorf, Carnovia, Jägerndorf, Karniów, Krnov. Krnov: Město Krnov, 2007.
- GALGÁNEK, Jan. Zelené město Krnov po deseti letech: zpráva o životním prostředí města Krnova. Krnov: Iniciační skupina MA 21 Krnov, 2005.
- ZAPLETAL, Ladislav; BLUCHA, Vladimír. Krnov: Historie a geografie města. Krnov: Měst. NV, 1969.