Helena Kozłowska
Helena Kozłowska (właśc. Bela Frisz), po mężu Schöncherz, pseud. „Ola“[1] (ur. 24 września 1906 w Oświęcimiu, zm. 23 listopada 1967 w Warszawie) – działaczka KPP, członkini Zarządu Głównego ZWM od 1943, KC PPR i Centralnej Trójki PPR od 1944, KC PZPR w latach 1948–1959, 1945–1947 zastępczyni kierownika i kierowniczka Wydziału Propagandy KC PPR, od 1954 zastępczyni kierownika Wydziału Organizacyjnego KC PZPR, członkini Komisji Rewizyjnej KC PZPR, członkini Rady Naczelnej ZBoWiD.
| Data i miejsce urodzenia |
24 września 1906 |
|---|---|
| Data śmierci |
23 listopada 1967 |
| Zawód, zajęcie |
księgowa |
| Partia |
Komunistyczna Partia Polski |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się 24 września 1906 w Oświęcimiu, w żydowsko-galicyjskiej rodzinie Szymona i Felicji. Po ukończeniu gimnazjum została księgową w Krakowie. Na początku 1929 wstąpiła do KPP. W drugiej połowie 1930 więziona za działalność komunistyczną w więzieniu św. Michała, następnie wydalona z Krakowa, przeniosła się do Warszawy, gdzie we wrześniu 1931 została ponownie aresztowana i skazana na 4 lata więzienia. Wyrok odbywała m.in. na oddziale kobiecym Pawiaka, „Serbii”, gdzie była członkinią zarządu komuny więźniów politycznych i starościną komuny. Po zwolnieniu w lutym 1935 działała w MOPR, m.in. jako sekretarz okręgowa na Płock i Warszawę Podmiejską. VIII 1936–I 1939 ponownie więziona. We wrześniu 1939 przeniosła się do Białegostoku, gdzie pracowała w dzienniku „Wolna Praca” oraz jako instruktorka obwodowego komitetu MOPR. Po ataku Niemiec na ZSRR przybyła do Generalnego Gubernatorstwa, a w maju 1942 wróciła do Warszawy i wstąpiła do PPR. Współpracowała z „Trybuną Wolności” i „Głosem Ludu”, pracowała w redakcji „Głosu Warszawy” i „Przeglądu Tygodnia”. Od lipca 1943 w ZWM, członkini Zarządu Głównego, współautorka deklaracji ideowej ZWM. Zastępczyni dowódcy batalionu „Czwartaków” ds. polityczno-wychowawczych. W lipcu 1944 została włączona do tymczasowej Centralnej Trójki PPR. Podczas powstania warszawskiego formowała oddziały AL, organizowała dowództwo i kierowała propagandą. Po upadku powstania działała w Okręgu Warszawa-Lewa Podmiejska, była dwukrotnie ranna. Po styczniu 1945 organizowała Radę Miejską Żyrardowa, następnie pracowała w aparacie partyjnym. Od 3 maja 1945 była posłanką do Krajowej Rady Narodowej, reprezentując Polską Partię Robotniczą.
Została pochowana w Alei Zasłużonych na Powązkach Wojskowych w Warszawie (kwatera A27-tuje-19)[2].
Była odznaczona dwukrotnie Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Orderem Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Medalem za Warszawę 1939–1945, Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955)[3], Odznaką Grunwaldzką, Odznaką honorową "Za zasługi dla Gdańska" (1960)[4] i Złotą odznaką honorową "Za Zasługi dla Warszawy" (1967)[5].
Jej mąż Henryk Schöncherz, działacz KPP, został zamordowany przez Niemców w lipcu 1941.
Upamiętnienie edytuj
Od 30 maja 1986 do 9 listopada 2017 r. była patronką ulicy w Warszawie na terenie dzielnicy Mokotów[6].
Przypisy edytuj
- ↑ ul. Kozłowskiej Heleny [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2023-03-06] (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-30].
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 14, poz. 141.
- ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 5
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 13, 15 sierpnia 1967, s. 1-2.
- ↑ Uchwała nr 96 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 30 maja 1986 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 9 lipca 1986 r., nr 17, poz. 207; Zarządzenie Zastępcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy, „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”, Warszawa, dnia 10 listopada 2017 r., poz. 10117.
Bibliografia edytuj
- Celina Budzyńska, Kozłowska Helena, w: Polski Słownik Biograficzny, Warszawa 1968–1969.
- Aleksandra Domańska, Ulica Cioci Oli, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej