1805
rok kalendarzowy w XIX wieku
Ten artykuł od 2021-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Rządzący państwami w 1805
Wydarzenia w Polsce
edytuj- Wiosna – Jan Nepomucen Potocki opublikował w Petersburgu napisaną po francusku powieść Rękopis znaleziony w Saragossie. Powieść została przeniesiona na ekran w 1965 roku przez Wojciecha Hasa.
- 23 września – papież Pius VII ustanowił diecezję lubelską.
- 13 października – otwarto Liceum Krzemienieckie.
- Józef Gollmayer został prezydentem Krakowa.
Wydarzenia na świecie
edytuj- 11 stycznia – utworzono Terytorium Michigan.
- 3 marca – utworzono Terytorium Luizjany.
- 17 marca – powstało Królestwo Włoch z Napoleonem Bonaparte jako królem.
- 24 marca – Jan I został księciem Liechtensteinu.
- 2 kwietnia – założono argentyńskie miasto San Rafael.
- 7 kwietnia – licząca 33 osoby ekspedycja Lewisa i Clarka opuściła po spędzonej tam zimie wioskę indiańskiego plemienia Mandanów i odpłynęła po rzece Missouri w kierunku wybrzeża Pacyfiku.
- 27 kwietnia – I wojna berberyjska: wojska amerykańskie i berberyjskie zaatakowały Darnę w Trypolitanii.
- 13 maja – zakończyła się bitwa o Darnę; zwycięskie starcie mieszanych sił najemnych, prowadzonych przez niewielki oddział amerykańskich marines z obrońcami fortu i miasta Darna w Trypolitanii podczas I wojny berberyjskiej. Była to pierwsza bitwa lądowa stoczona przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych na obcym, zamorskim terytorium.
- 26 maja:
- w katedrze w Mediolanie Napoleon Bonaparte został koronowany żelazną koroną Longobardów na króla Włoch.
- uczestnicy ekspedycji Lewisa i Clarka po raz pierwszy ujrzeli Góry Skaliste.
- 30 maja – założono Nowoczerkask w Rosji.
- 4 czerwca – USA zawarły traktat pokojowy z piratami z Trypolisu; koniec I wojny berberyjskiej.
- 5 czerwca – Napoleon Bonaparte ustanowił Order Żelaznej Korony, nadawany do 1814 roku za zasługi w napoleońskim Królestwie Italii, następnie przejęty przez Cesarstwo Austriackie (później Austro-Węgry) i tam nadawany do 1918 roku.
- 26 czerwca – Genua zostaje przyłączona do Francji.
- 22 lipca – wojny napoleońskie: Anglicy pokonali flotę francusko-hiszpańską pod Finisterre.
- 9 sierpnia – powstaje III koalicja antyfrancuska.
- 8 września – rozpoczęła się wojna Francji z trzecią koalicją.
- 15 października – zwycięska dla Francuzów bitwa pod Ulm.
- 20 października – armia austriacka skapitulowała w twierdzy Ulm przed armią francuską.
- 21 października – wojny napoleońskie: bitwa morska pod Trafalgarem. Flota angielska pokonała flotę hiszpańsko-francuską.
- 30 października – wojny napoleońskie: bitwa pod Caldiero.
- 13 listopada – Wojska Koalicji pod wodza Napoleona zdobyły bez walki Wiedeń.
- 15 listopada – Meriwether Lewis i William Clark przeszli Amerykę Płn. w poprzek i dotarli do wybrzeży Pacyfiku, kończąc pierwszą przeprawę osadników drogą lądową przez cały teren dzisiejszych Stanów Zjednoczonych.
- 24 listopada – III koalicja antyfrancuska: wojska francusko-polskie pokonały Austriaków w bitwie pod Castelfranco.
- 2-5 grudnia – Bitwa pod Austerlitz, Francuzi odnoszą wielkie zwycięstwo.
- 26 grudnia – zostaje podpisany traktat pokojowy Francji z Austrią w Presburgu (Bratysławie). Austria traci Wenecję, Istrię i Dalmację na rzecz Francji.
- 31 grudnia – ostatni dzień obowiązywania francuskiego kalendarza rewolucyjnego.
- Friedrich Sertürner wydziela morfinę z opium, stosuje ją jako środek znieczulający.
- Pierre Simon de Laplace wysuwa teorię sił kapilarnych.
- W Ameryce zostaje otwarty pierwszy kryty most nad rzeką Schuylkill w Pensylwanii.
- Rosjanie rozpoczynają podbój Azerbejdżanu.
- Została wynaleziona pierwsza zapałka
Urodzili się
edytuj- 6 stycznia - Ewelina Hańska, polska szlachcianka, żona Honoré de Balzaca (zm. 1882)
- 7 stycznia – Ludwik Geyer, przemysłowiec, jeden z pionierów rozwoju przemysłu włókienniczego w Łodzi (zm. 1869)
- 26 stycznia – Johann Still, spiskoniemiecki przewodnik tatrzański, nauczyciel, rolnik, pszczelarz, muzykant (zm. 1890)
- 1 lutego – Samuel Earnshaw, angielski uczony, matematyk i fizyk, twórca twierdzenia nazwanego jego imieniem (zm. 1888)
- 4 lutego – Maria De Mattias, włoska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Adoratorek Krwi Chrystusa, święta katolicka (zm. 1866)
- 8 lutego – Louis Auguste Blanqui, francuski działacz i przywódca rewolucyjny (zm. 1881)
- 10 lutego – Cyriak Eliasz Chavara, założyciel karmelitów Maryi Niepokalanej, święty katolicki (zm. 1871)
- 12 lutego - Walenty Baranowski, polski duchowny katolicki, biskup lubelski (zm. 1879)
- 13 lutego – Peter Gustav Lejeune Dirichlet, niemiecki matematyk, autor prac z teorii liczb, teorii szeregów, rachunku wariacyjnego i teorii potencjału (zm. 1859)
- 16 marca - Józef Patelski, polski szlachcic, wojskowy (zm. 1887)
- 17 marca – Manuel García, hiszpański śpiewak operowy i nauczyciel muzyki, prekursor laryngoskopii (zm. 1906)
- 2 kwietnia – Hans Christian Andersen, bajkopisarz duński (zm. 1875)
- 14 kwietnia – Stanisław Wysocki, polski inżynier, projektant i główny inżynier budowy Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (zm. 1868)
- 12 maja – Jan Nepomucen Bobrowicz, polski kompozytor i wirtuoz muzyki gitarowej (zm. 1881)
- 19 maja – Francesco de Vico SJ, astronom włoski (zm. 1848)
- 14 czerwca – Benild Romançon, francuski lasalianin, święty katolicki (zm. 1862)
- 19 czerwca – Anna Maria Adorni, włoska zakonnica, błogosławiona katolicka (zm. 1893)
- 22 czerwca – Giuseppe Mazzini, włoski prawnik, dziennikarz, demokrata (zm. 1872)
- 5 lipca – Robert FitzRoy, brytyjski żeglarz, wiceadmirał, gubernator Nowej Zelandii (zm. 1865)
- 29 lipca – Alexis de Tocqueville, francuski myśliciel polityczny, socjolog, polityk (zm. 1859)
- 31 sierpnia - Anna Libera, polska poetka, działaczka oświatowa (zm. 1886)
- 18 września - Józef Bełza, polski chemik, pionier polskiego cukrownictwa (zm. 1888)
- 13 października – Stefan Garczyński, polski poeta, powstaniec listopadowy (zm. 1833)
- 16 października – Jean Laborde, francuski podróżnik i pionier rozwoju przemysłu Madagaskaru (zm. 1878)
- 14 listopada – Fanny Mendelssohn, kompozytorka i pianistka niemiecka, siostra Feliksa (zm. 1847)
- 15 listopada - Teresa Palczewska, polska aktorka, tancerka (zm. 1858)
- 19 listopada – Ferdinand de Lesseps, francuski dyplomata i przedsiębiorca, budowniczy Kanału Sueskiego (zm. 1894)
- 10 grudnia – Amelia Załuska, kompozytorka, poetka, malarka, współzałożycielka (wraz z mężem Karolem Załuskim) uzdrowiska Iwonicz-Zdrój (zm. 1858)
- 14 grudnia - James Alfred Pearce, amerykański prawnik, polityk, senator ze stanu Maryland (zm. 1862)
- 20 grudnia – Thomas Graham, szkocki chemik i fizyk (zm. 1869)
- 23 grudnia – Joseph Smith, pierwszy przywódca mormonów (zm. 1844)
- data dzienna nieznana:
- Franciszek Ch’oe Kyŏng-hwan, koreański męczennik, święty katolicki (zm. 1839)
- Barbara Kim, koreańska męczennica, święta katolicka (zm. 1839)
- Piotr Kwŏn Tŭg-in, koreański męczennik, święty katolicki (zm. 1839)
- Ludwik Zejszner, polski geolog, geograf, kartograf i krajoznawca, prekursor kartografii geologicznej w Polsce (zm. 1871)
- Jan Zhang Tianshen, chiński męczennik, święty katolicki (zm. 1862)
Zmarli
edytujŚwięta ruchome
edytuj- Tłusty czwartek: 21 lutego
- Ostatki: 26 lutego
- Popielec: 27 lutego
- Niedziela Palmowa: 7 kwietnia
- Wielki Czwartek: 11 kwietnia
- Wielki Piątek: 12 kwietnia
- Wielka Sobota: 13 kwietnia
- Wielkanoc: 14 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 15 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 23 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 2 czerwca
- Boże Ciało: 13 czerwca
